Jaarlijks raken 35.000 à 57.000 vrouwen tussen 25 tot 49 jaar onbedoeld zwanger, meldt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 68 procent van alle onbedoelde zwangerschappen is volgens het ministerie ongewenst (bron: onderzoek Nivel). Bij de 479 enquêtedeelnemers in die leeftijdsgroep ligt dat anders. Voor 39 procent daarvan was de zwangerschap ongewenst, 53 procent wilde het (uiteindelijk) wel.

Abortussen in Nederland

Van alle vrouwen die met een ongeplande zwangerschap bij de huisarts komen, besluit 81 procent tot een abortus, zien we in de cijfers van het RIVM. Het totaal aantal zwangerschapsafbrekingen (inclusief overtijdbehandelingen) ligt sinds 2011 rond de 30.000 per jaar. Het abortuscijfer is het hoogst onder 25 tot en met 29-jarigen en daalt vanaf die leeftijdsgroep met de leeftijd.

“Het was een zeer moeilijke beslissing”, schrijft Margo. “Toen dacht ik nog dat ik jong genoeg was om mijn grootste wens in een later stadium en onder betere omstandigheden uit te kunnen laten komen.”

Een paar weken na de ingreep hoort Margo op controle dat het een tweeling was. “Ik was in shock en heb toen voor het eerst gehuild. Een jaar lang zag ik overal zwangere vrouwen, kinderwagens, tweelingen…” Ze is nu blij dat ze in die tijd een dagboek bijhield. “Ik kon mezelf overtuigen dat ik de beste keus had gemaakt door het keer op keer door te lezen. Zelfs nu doe ik dat nog wel eens. Nog steeds met tranen in mijn ogen.”

‘Risico op overlijden’

Kinderen krijgen ging voor Annelies* (nu 45) niet vanzelf. Na jaren was het zover, maar de twee zwangerschappen kostten haar bijna haar leven. Ze houdt blijvende schade. Na de geboorte van de tweede gebruikte ze geen anticonceptie. “Het kostte zoveel moeite en drie jaar om de tweede keer zwanger te worden en ik was al 42, op mijn cyclus letten leek genoeg.” Ze ontdekt de zwangerschap na vijf weken. “We wisten allebei meteen dat het niet kon. Het risico op grotere schade of overlijden was te groot. Ik wil er nog lang zijn voor de twee kinderen die ik al heb.”

“Hoewel we meteen wisten dat dit het beste was en het nog niet meer was dan een leeg vruchtzakje zonder hartslag, was het toch heel moeilijk. Het voelde alsof ik de deur dicht deed voor de neus van een kindje. Alsof we zeiden: ‘jij mag niet meedoen’. En we voelden ons heel dom en onverantwoordelijk.” Ze is nog altijd kwaad. “Zo’n kutstreek van de natuur om ons drie jaar te laten zwoegen voor een tweede kindje en dan bij één keer onvoorzichtig zijn meteen zwanger…”

Stabiel abortuscijfer

Ondanks schommelingen in het aantal zwangerschapsafbrekingen, is het abortuscijfer van in Nederland wonende vrouwen sinds 2002 redelijk stabiel. Onder meer doordat het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd (15-44 jaar) daalt (IGJ, 2021).

Tot 1997 daalde het totale aantal abortussen. Na een stijging van een paar jaar, bleef het totaal aantal vanaf 2011 een tijd relatief stabiel met ongeveer 33.000 per jaar. De afgelopen jaren is dit iets minder.

Geen voorbehoedsmiddel

Van de vrouwen in de ‘vruchtbare leeftijd’ gebruikt 8 procent geen voorbehoedsmiddel, terwijl ze wel seksueel actief zijn, maar niet zwanger zijn of willen worden. In de groep vrouwen van 16-49 jaar loopt 7,1 procent risico op een ongeplande zwangerschap. Als we inzoomen, zien we verschil: voor de groep van 16-29 jaar is het 4 procent, maar voor de groep van 30-49 jaar is dit met 9,4 procent een stuk hoger.

Abortus ondanks anticonceptie

Ook vrouwen die wél anticonceptie gebruiken worden soms ongepland zwanger. Dat overkwam Anne* (34) zes jaar geleden ondanks haar NuvaRing. “Het was verschrikkelijk. Ik wilde het kindje houden, maar hij niet.”

In 2017 zeiden twee van de vijf mensen die te maken kregen met een ongeplande zwangerschap dat ze wel anticonceptie hadden gebruikt, maar dat er iets was misgegaan (bron: VWS).

Anne schrijft: “Ik was uiteindelijk blij, wilde ervoor gaan. Maar hij niet. Ik wilde dat m’n kind wel gewenst was door de vader. Het voelt vandaag de dag nog steeds als een gedwongen abortus. M’n schoonouders hebben mij daarna gefeliciteerd met de abortus, terwijl ik een zware depressie had gekregen. Ik ben als mens compleet veranderd. De abortus heeft mij getekend voor het leven.”

Zonder wroeging

Abortus is meestal een moeilijke, maar weloverwogen keuze. Dus zien we ook enquêtedeelnemers die – uiteindelijk – zonder wroeging terugkijken op hun abortus.

“Ik kan er heel rationeel mee omgaan”, schrijft Willeke* (42). “Ik had al twee kinderen en stond er alleen voor. Ik denk niet dat ik mijn hoofd boven water had kunnen houden destijds. Nu is dat wel gelukt en alles is goed gekomen. Het was heel hard werken en heel veel investeren in mijn twee kinderen. Aandacht, liefde, geld, tijd. Met een baby erbij was dat niet gelukt.”

“Mijn man was psychisch niet in orde en ik had al besloten om bij hem weg te gaan. Ik raakte zwanger op een vakantie die ik nog moest ‘uitzitten’. Ik had geen zin in gezeik en dacht ‘vooruit maar, vijf minuten en dan is het voorbij’. Straks als we weer veilig thuis zijn, ben ik weg. Maar van alle ellende was ik de dagen ervoor letterlijk ziek geweest, overgeven en diarree, en realiseerde me op dat moment geen seconde dat dat de werking van de pil kon beïnvloeden.”

‘Dat meisje’

Roos* (27) was negentien. “Het voelde niet als een goed moment”, schrijft ze. “Toen ik zwanger bleek voelde ik me vrij rustig. Ik had het gevoel al en daardoor al nagedacht. Natuurlijk vond ik het ook lastig en was ik verdrietig. Ik was blij dat ik voor abortus kon kiezen, maar liever hoef je die keuze überhaupt niet te maken, want het is toch heftig.”

De gebeurtenis heeft veel impact op haar leven. “Niet dat ik spijt heb gehad dat ik het heb afgebroken of me schuldig voelde: dat was niet zo. Meer dat het me juist heel bewust heeft gemaakt van mijn leven, de kansen die ik heb en kan aangrijpen.”

Ze lichtte aanvankelijk alleen een vriendin in die ook meeging naar de kliniek. “Ik dacht niet dat mensen mij zouden veroordelen, maar had enerzijds het gevoel dat ik dan ook hun verdriet en zorgen moest dragen. Anderzijds omdat ik zelf niemand kende die een abortus had gehad en je daardoor toch denkt: dit hang je niet aan de grote klok. Alsof je dan ‘dat meisje’ zou worden. Later ben ik er veel over gaan praten, nog steeds, omdat ik het belangrijk vind dat er open over wordt gepraat.”

GOEDBEDOELDE ADVIEZEN

Amy* (45) raakte jaren geleden ongepland zwanger. Ze was al jaren samen met haar vriend en had alles op de rit. “Ik had een kinderwens, maar niet op dat moment, ik was er totaal niet aan toe. Mijn vriend wilde het graag houden. Zowel de huisarts, als hulpverleners bij de abortuskliniek wuifden mijn twijfels weg. Ze maakten me ontzettend in de war.”

“Door mijn twijfels, en smeekbedes van mijn vriend om het te houden, deed ik er zes weken over om deze verschrikkelijke beslissing te maken.” De zwangerschap werd met twaalf weken beëindigd. “Veel te laat, dat ziet er echt al uit als een baby.”

Ze staat nog volledig achter haar keuze. “Mijn man is er nog steeds verdrietig over. Maar ik was er echt niet aan toe. Graag zou ik willen dat alle vrouwen die een ongeplande zwangerschap meemaken ook een ander geluid horen, dat je zo’n beslissing helemaal zelf moet maken en je niet moet laten beïnvloeden door ‘goedbedoelde’ adviezen van je omgeving. Niemand zal je (onder deze omstandigheden) actief aanmoedigen om het weg te halen, maar eenieder vindt het wel toelaatbaar om een kwetsbare vrouw actief van een abortus af te praten.”

* De enquête was anoniem, de namen zijn daarom gefingeerd.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op 31 oktober 2021.

Lees ook'Amerikaans Hooggerechtshof van plan abortusrecht af te schaffen'