Iedereen rouwt op z’n eigen manier en – hoewel we er graag grip op willen krijgen – is er geen goed of fout. Waar de een graag over verlies praat, vermijdt de ander het liever. Hoe speel je daar als omstander op in?
Op 12 juni is het de Dag van de Rouw. In aanloop daarnaartoe gaat LINDA.meiden in gesprek met psycholoog Annelies de Jong van psychologiepraktijk Annedi.
Het is een van de vragen die het vaakst wordt gesteld aan Annelies: ‘Wat is de beste manier om te rouwen?’ “Daar is geen antwoord op. Iedereen is uniek en heeft een eigen manier van omgaan met verlies”, vertelt ze. “Sommigen vinden het fijn om rouw te zien als een proces met verschillende fasen, voor een ander kan dit heel beklemmend zijn. Daarom zien we de laatste tijd dat deze opvatting wat meer wordt vervangen door een andere theorie.
“Deze splitst rouw op in twee verschillende aspecten. Een persoon kan soms een verliesgerichte, en soms een herstelgerichte focus hebben. In de eerste periode is iemand waarschijnlijk heel verliesgericht, in de week daarna wordt diegene uitgenodigd ook weer herstelgerichte activiteiten te doen. Rouwen heeft alles te maken met de afwisseling van deze twee focussen: het verdriet moet de ruimte krijgen, maar iemand moet ook weer deelnemen aan de realiteit. Hoe je die twee aspecten van rouw in balans houdt, is voor iedereen anders.”
Nina's (22) moeder overleed onverwachts: 'Elke dag een zwaar gevoel, maar heb er ook van geleerd'
Rouw heeft volgens Annelies met veel dingen te maken. “Met wie je bent als persoon, maar ook hoe je je verhoudt tot anderen. De manier waarop we ons hechten aan anderen kan per persoon heel verschillend zijn – dit heeft zeker invloed op hoe je rouwt.”
Vermijdende hechting
“Een rouwend persoon kan bijvoorbeeld een vermijdende hechting hebben. Dan heb je vaak de overtuiging dat je alles zelf moet doen na het verliezen van een dierbare. Voor die persoon is hulp vragen of anderen vertrouwen best lastig. Vaak is dat dan ook voor de relatie ingewikkeld, omdat je als omstander iemand wil helpen en steunen.” Annelies vertelt dat het voor omstanders dan het beste is zichzelf niet op te dringen bij iemand die rouwt. “Accepteer de manier waarop de ander met het verlies omgaat en zeg vooral niet dat het anders moet.”
Angstige hechting
“Het tegenovergestelde van iemand met een vermijdende hechting is iemand met een angstige hechting. Die persoon heeft dan het gevoel niks zelf te kunnen zonder de aanwezigheid van de overleden persoon. Alles voelt ingewikkeld voor diegene – met als gevolg dat ze een groot beroep gaan doen op de mensen in hun omgeving. Een rouwend persoon durft dan bijvoorbeeld niet alleen te zijn ’s avonds.” Als omstander is het volgens Annelies dan belangrijk om de ander wel te ondersteunen, maar diegene ook uit te nodigen weer te leren vertrouwen op zichzelf.
Volgens Annelies is het daarnaast vooral belangrijk om je als omstander bewust te zijn van wat rouw eigenlijk inhoudt. “Rouw is niet iets wat bijvoorbeeld een paar jaar duurt of iets wat zich alleen aandient op speciale dagen – zoals iemands verjaardag. Het zit juist ook in de kleine dingen. De eerste vakantie zonder een dierbare of naar de favoriete koffieplek van de overledene gaan kan al veel gevoelens oproepen.”
“Als omstander is het daarom het meest belangrijk om er gewoon voor iemand te zijn. “Dat klinkt logisch, maar is soms al heel moeilijk. Luister naar iemand die in rouw is met een maatstaaf van 80/20. Dat betekent 80 procent luisteren en 20 procent reageren op de ander. Laat weten dat je meedenkt en met diegene meeleeft.
Maar zorg dat jouw reacties niet onbewust jouw mening of verdriet weerspiegelen. Probeer iemands verdriet niet op te lossen of minder te maken. Zeg niet: ‘Joh, je komt er wel overheen’ of ‘Diegene was al ziek, dus is beter af’. Probeer tegelijkertijd ook niet iemands verdriet over te nemen. Zeg niet ‘Ik vind het ook zo mega erg’.”
Ten slotte is het volgens Annelies ook belangrijk je eigen grenzen aan te geven. “Wees vooral eerlijk tegenover de ander die rouwt. Vraag naar de grens van de ander, maar laat zelf ook weten wat voor jou mogelijk is. Je hoeft het er niet altijd uitgebreid over te hebben. Steun zit – net als rouw – ook in de kleine dingen.
Als je het moeilijk vindt om over je gevoelens te praten, bied dat dan ook niet aan. Deel dat je het lastig vindt om met iemand te praten, maar dat je bijvoorbeeld wel wil helpen met huishoudelijke klusjes. Een kop soep langs brengen of met iemand op pad gaan is ook een vorm van steun. Op die manier kun je er ook voor iemand zijn. Open en eerlijk zijn over je eigen grenzen is de beste manier om elkaar niet te verliezen.”
Meer lezen over rouw en mentale gezondheid? Je leest het in ons LINDA.meiden ‘mental health issue’. Want let’s be real, het leven is niet altijd even leuk en dat is ook okay.
Koop 'm hier (gratis verzending)
Rouwexpert Annemiek Dogan: 'Velen willen anderen niet lastigvallen met hun pijn, ik zeg: neem die ruimte in'
