Op Wereld Autisme Dag ontkracht psycholoog Anita Hubner een paar hardnekkige en stereotyperende kenmerken rondom Autisme Spectrum Stoornis (ASS) en andere psychische aandoeningen.
Hubner kreeg in haar studententijd een psychose en weet als geen ander hoe eenzaam je je kunt voelen.
“Ik werd er heel onzeker van. Mensen waar ik eerst nog koffie mee dronk, keerden me letterlijk de rug toe. Mensen met psychische aandoeningen krijgen te maken met vooroordelen. De maatschappij denkt dat je niks kan en vindt je raar of zwak. Uit angst voor deze reacties vertel je hier misschien liever niet over bij sollicitaties of tijdens het daten.” Hubner besloot het een zelfhulpboek over te schrijven. “De weg naar herstel en toch je dromen volgen is zwaar, maar niet onmogelijk. Je bent niet meteen afgeschreven.”
In 2014 had 10 procent van de vrouwen een psychische aandoening, becijferde Het Centraal Bureau van Statistiek. In 2020 steeg dit naar 14,4 procent. Onder psychische aandoeningen vallen onder meer ADHD, ASS, PTSS, schizofrenie, angststoornissen en eetstoornissen. Het stigma dat vrouwen met een psychische aandoening niet (meer) kunnen werken moet verbroken worden, vindt Hubner.
Stel: je hebt Autisme Spectrum Stoornis en je hebt een sollicitatie. Vertel je dan dat je een psychische aandoening hebt of niet? “Uit onderzoek blijkt dat de kans op afwijzing groot is bij sollicitaties. Er wordt geadviseerd om het pas te vertellen als je er al werkt.” Hubner zegt dat niemand je kan verplichten het te vertellen. “Die afweging moet je zelf maken”, aldus de psycholoog. “Er is geen goed of fout. Het kan ook zijn dat je het fijn vindt om dit gelijk al aan te geven. Wat je ook besluit, zorg ervoor dat je er zeker over bent. Om hier meer grip op te krijgen kun je bijvoorbeeld het stappenplan volgen dat ik beschrijf in mijn boek Vertel ik het wel of vertel ik het niet?”
Ruby (23) met autisme denkt soms: 'Stond het maar op m'n voorhoofd'
Mensen denken bij het woord autisme al snel aan het personage Sheldon uit de populaire serie Big Bang Theory, merkt Hubner op. “Mensen met autisme zijn maar goed in een specifiek ding, zoals techniek. Ze zijn niet sociaal en niet flexibel. Alles moet gaan zoals het ze is verteld, anders raken ze van streek. Dit is de stereotyperende uitleg die je vaak krijgt over mensen met autisme, maar dit geldt natuurlijk lang niet voor iedereen.”
Hubner snapt maar al te goed welke impact stigma’s – en vooral zelfstigma’s – hebben op iemand met een psychische aandoening. “Soms denk ik weleens: ‘wat ben ik ook een sukkeltje’, terwijl ik weet dat ik dat helemaal niet ben. Ook al werk ik niet 40 uur in de week, ik heb wel een eigen bedrijf opgezet en een boek geschreven over mijn persoonlijke ervaringen. Daarbij geef ik ook lezingen en zet ik mij juist in voor mensen met een psychische aandoening. Ik heb er mijn kracht uitgehaald.
Mocht je een laag zelfbeeld hebben door je psychische aandoening, herstel die relatie met jezelf dan eerst. Want dat is de belangrijkste relatie die je kan hebben. Het klinkt cliché, maar het is toch waar. Wanneer de relatie met jezelf goed is, komen die leuke collega’s, vrienden en eventuele partner vanzelf wel.”
Hubner raadt aan om influencers of accounts te volgen die veel delen over een psychische aandoening, bijvoorbeeld autisme. “Door verhalen te lezen of dingen te zien die je herkent van iemand anders, voel je je gehoord en kan je dingen misschien makkelijker accepteren.”
De psycholoog heeft ook een tip voor de familie en vriendenkring van personen met autisme of een andere psychische aandoening. “Luisteren, niet onderbreken of invullen. Niet zelf beginnen over iets wat jij ook wel herkent in het verhaal, maar luister en vraag door. Vragen als ‘wat heb je nodig?’ of ‘wat ik kan ik voor je doen?’ kan je rechtstreeks stellen aan de persoon in kwestie.”
Alwin maakt docu over jonge vrouwen met autisme: 'Ze krijgen vaak verkeerde diagnose'
