Hoe en wanneer deze cortex ontwikkelt, daar zijn wat misverstanden over. “Er wordt vaak gedacht of gezegd dat de prefrontale cortex er nog niet is als je jong bent, en als je volwassen bent wel. Maar het is precies andersom. De prefrontale cortex is al vanaf de geboorte aanwezig. Je moet het zo zien: de cortex bestaat op jonge leeftijd uit allerlei kronkelwegen door een bos. Van punt A naar punt B komen duurt dus wat langer. Als je wat ouder wordt, en dus volwassen, wordt dat proces efficiënter gemaakt. En dan heb je, bij wijze van spreken, een snelweg aangelegd om bepaalde handelingen te verrichten of beslissingen te nemen.”

25 jaar

Op TikTok praten vooral mid-twintigers over het moment dat hun prefrontale cortex ontwikkeld zou zijn. De reden daarachter is dat-ie rond de leeftijd van 24 à 25 volledig ontwikkeld is. Oftewel: dan ben je volwassen. “Maar dat is een gemiddelde. Het verschilt tussen mensen en is afhankelijk van de cultuur waarin je opgroeit en de omstandigheden”, legt Crone uit. Ze benadrukt ook dat de dag van je 25e verjaardag niet het moment is dat er een omslag komt. Dat proces gaat geleidelijk en is rond die tijd voltooid.

Omgevingsfactoren hebben een grote invloed op de ontwikkeling van de hersenen. Crone wijst op de impact van extreme omstandigheden, zoals opgroeien in oorlog of een onveilige thuissituatie. “Dat versnelt het proces. Die ontwikkeling, van kronkelweg naar snelweg, wordt versneld bij jongeren die opgroeien in uitdagende situaties. Waarom? Omdat ze sneller volwassen moeten worden, zodat hun brein zich aanpast aan de stressvolle omgeving.” Dat wordt door wetenschappers niet als positief ervaren. “Je wil die fase waarin je brein een spons is en je volop aan het leren bent, zo lang mogelijk benutten.”

Salya Alo (19) zet zich in voor vluchtelingen: 'Ik weet tenslotte hoe het is'Lees meer

Meiden vs. jongens

Wat wij willen weten is of meiden écht voorlopen op jongens als het gaat over de ontwikkeling van de hersenen. Crone lacht. “Meiden komen ongeveer anderhalf jaar eerder in de puberteit dan jongens. Zij gaan ook het eerst door de groeispurt heen. Rond de 15 jaar is het de beurt aan de jongens en is de ‘achterstand’ weer ingehaald. Er is dus een bepaalde periode waarin meiden inderdaad tijdelijk voorlopen op hun ontwikkeling.”

Concrete voorbeelden

In ontwikkeling of volledig ontwikkeld, hoe ziet dat er in praktische zin uit? Crone legt uit dat de ontwikkeling invloed kan hebben op je creativiteit. “Jongeren, waarvan de prefrontale cortex nog niet volledig ontwikkeld is, komen vaker met out-of-the-box-oplossingen in vergelijking met oudere mensen. Ook maken jongeren roekeloze keuzes, waarbij ze niet per se nadenken over de lange termijn gevolgen van hun acties. Ze leven volledig in het moment en misschien het moment wat kort daarna volgt.”

Zelfbeeld en prestatiedruk

Het deel van de hersenen dat betrokken is bij zelfreflectie, is bijzonder actief tijdens de adolescentie, deelt Crone. “Tussen je 15e en 20e jaar is dit gebied overactief.” Jongeren denken veel na over zichzelf en hoe anderen hen zien, wat kan leiden tot onzekerheid en een vertekend zelfbeeld. “Dit is de fase in je leven waarin je je identiteit ontdekt. Je moet leren accepteren dat je niet alleen positieve eigenschappen hebt, maar ook negatieve. Dat hoort erbij.”

Tegenwoordig krijgen jongeren niet alleen met druk van zichzelf én leeftijdsgenoten te maken, er ligt ook druk op hun schouders om te presteren. Dit wordt opgelegd door de maatschappij, ouders en docenten. “Het zorgt ervoor dat jongeren zich vaak onzeker voelen over hun kunnen en zichzelf voortdurend willen bewijzen. Dit, gecombineerd met de nog ontwikkelende hersenen, maakt de puberteit een kwetsbare periode voor het ontwikkelen van psychische problemen zoals depressie en/of angstklachten. De meeste psychische stoornissen ontstaan tussen de 14 en 16 jaar. Dat betekent trouwens niet dat iedereen die zich op die leeftijd depressief voelt, dat zijn hele leven zal blijven. Wat we wel vaak zien is dat mensen die er later last van hebben en aankloppen voor hulp, hun eerste episode in de puberteit hebben gehad.”

Pssst… Eveline Crone heeft onlangs een nieuw boek uitgebracht. In ‘Generatie Zelfvertrouwen’ lees je alles over de ontwikkeling van een gezond zelfbeeld bij jongeren.

Heeft je kind last van de ‘15-dip’? Hoogleraar Eveline Crone geeft adviesLees meer