Mijn vriendin Hester plaatste onlangs op Instagram twee foto’s: op de eerste haar driejarige dochter Frenkie met een boos hoofd en gekruiste armpjes voor een bord pasta. Met daarbij streng de tekst: ‘nog twee hapjes, anders géén ijsje’. Het volgende plaatje toonde datzelfde onaangeraakte bord met daarachter een blije peuter met triomfantelijk een raketje in haar hand.
Ik schoot enorm in de lach. Wat heerlijk eerlijk.
En zo herkenbaar. Ik was en ben zo’n zelfde onderhandelaar. Dol op het omkopen als opvoedmethode. Een toetje, schermtijd of pakje Pokémonkaarten in ruil voor het proeven van een preischotel/opstaan na gillen in het gangpad of het uitvoeren van een stom karweitje. Soms uiterst succesvol, soms met dezelfde afloop als bij Hester: failed by the system.
Pedagogen vinden het natuurlijk niet acceptabel. Die dreig- of omkooptactiek. Het leert kinderen de verkeerde waarden. Het kind denkt dat manipulatie en chantage normale manieren zijn om iets te krijgen. Het ondermijnt jouw rol als ouder, want jij bent immers niet in staat jouw bloedje(s) zonder dwangmiddel te beheersen. En het zorgt voor onrealistische verwachtingen bij het kind. Hij of zij leert dat het altijd iets krijgt voor een bepaalde prestatie.
Dat geloof ik direct. Het is natuurlijk ook niet iets wat je de hele dag door doet. Maar soms is het lekker effectief om de boel nog een beetje gezellig te houden met kleine kids. Om driftbuien te smoren. Om me-tijd te creëren of iets gedaan te krijgen: ‘als je nu even een half uur tv gaat kijken en mama laat uitslapen, gaan we straks naar de speeltuin’.
Of om ongewenst gedrag te voorkomen. Zo kun je jouw ondernemende kleuter natuurlijk uitleggen dat als hij te dicht bij de sloot speelt, hij in het water kan vallen met een gruwelijke verdrinkingsdood tot gevolg. Je legt hem duidelijk en zonder dwangmiddel oorzaak en gevolg uit. Maar of dat nou zo fijn is voor de tere kinderziel? In mijn geval werkte het dreigen met ‘dan mag je straks geen spelletje op de iPad spelen’ plus de toevoeging dat mama’s altijd álles zien, een stuk beter. Mijn zoon Callum keek wel uit. De beloofde schermtijd won het van de drang naar kikkervisjes. Sowieso was die iPad een fantastisch middel om mijn kind dingen te laten doen die hij niet wilde. Zoals (vreemd) voedsel eten of spannende dingen uitproberen in ruil voor een kwartier extra Minions bananen laten verzamelen op zijn tablet.
Voor mijn vriendin Susan hielpen LOL-eieren haar dochter Liv aan een zwemdiploma. Zonder het vooruitzicht van een chocolade-ei inclusief plastic poppetje zette Liv geen stap in het zwembad. Laat staan dat ze zich zonder protest liet omkleden in badpak. Ze was doodsbang voor water en kou, vond de badjuf stom en mama-die-haar-dwong-tot-zwemmen helemaal. Maar met een verrassing in het verschiet, gingen letterlijk alle zwembaddeuren open. Susan kocht eens in de paar weken een dozijn roze eieren en voorkwam daarmee drama. Liv haalde keurig A, B en C. Vast niet helemaal á la de opvoedbijbel van Dokter Spock en Susan voelde dat Liv haar belazerde. Maar ach, een stuk prettiger dan twee maal per week een jankend en krijsend kind aan haar paardenstaart mee naar binnen te trekken en die in judohoudgreep in badpak te moeten hijsen.
Mijn zoon Callum is inmiddels puber, maar omkopen werkt nog steeds als een malle. De chantagemiddelen zijn evenredig gestegen met zijn lengte. We hebben het inmiddels over uren in plaats van minuten schermtijd en keiharde euro’s. ‘Als jij mijn auto wast/ een goed cijfer voor Frans haalt/ even naar de supermarkt gaat, mag je vanavond tot 22 uur op de Xbox/ verdien je vijf euro’. Prima. Hij heeft een top rapport.
Maar ook andersom werkt het. Zoals laatst, toen Callum en ik aankwamen bij de voetbalclub, zo’n kwartier rijden afstand per auto van ons huis. Meneer was zijn kicksen vergeten. Dat was voor mij als puberouder overigens geen verrassing, want, zoals een echte dertienjarige betaamt, vergeet hij iedere dag wel iets. Denk aan zijn wiskunde boeken, etui, bidon, handschoenen, geodriehoek. Callum zit vaker in het gevonden voorwerpen-lokaal op school dan in de kantine.
Maar zijn voetbalschoenen- en trainingen zijn heilig en meestal is hij daar wel scherp op. Hij baalde verschrikkelijk dat hij ze nu niet meehad. Er zat niets anders op dan óf zonder training terugkeren naar huis óf mama moest zo lief zijn op en neer rijden?
Ik had in beide opties weinig trek. Het was vrij druk geweest op de A8 en ik had meer zin in koffie in de kantine, dan weer de weg op te moeten. Maar toen herinnerde Callum zich nog een beproefd middel om iets gedaan te krijgen: als mama nou zo lief wilde zijn om zijn kicksen thuis op te halen, dan mocht ik drie rotklusjes uitkiezen die hij zonder morren zou uitvoeren. Ik kon niets anders dan instemmen. Mijn zoon had per slot van rekening van de beste geleerd hoe machtig het omkoopwapen is, om wat gedaan te krijgen.
Help, mijn kind is me de baas! 'We boden vijftig euro voor een hap appelmoes'
