Dat je niet moet roken en drinken tijdens een zwangerschap, weten we allemaal. Maar ook hoe je vóór de bevruchting leeft, heeft invloed op je kind. Professor Eric Steegers, hoofd Verloskunde en gynaecologie Erasmus MC, schreef er samen met Anjo Geluk het boek ‘Vóórdat je zwanger wordt’ over.
Daarin staat alles wat je moet weten vóórdat je – verrassing – zwanger wordt. Dat valt allemaal onder de noemer ‘preconceptiezorg’.
“Veel mensen denken: eerst maar zwanger worden. En als dat gelukt is, zien we wel verder”, zegt Steegers. “Maar uit onderzoek wordt steeds duidelijker hoe ontzettend belangrijk de eerste weken van de zwangerschap zijn voor het verloop van de zwangerschap én voor de gezondheid van het kind. En de voorbereidingen daarop moeten daarom nog eerder beginnen.”
Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op het verloop van je zwangerschap, vertelt Steegers. “Daaronder valt je levensstijl, zoals wat je eet en of je rookt en drinkt. De groei en ontwikkeling van de geslachtscellen, dus de eicel en zaadcel waaruit een embryo ontstaat, is bijvoorbeeld afhankelijk van je levensstijl. Ook het functioneren van de placenta, de moederkoek, wordt daardoor beïnvloed. Daarom is het belangrijk om al gezond te leven vóór de bevruchting.”
Mandy's relatie sneuvelde tijdens zwangerschap: 'Sta je dan, kotsmisselijk en alleen'
Een gezonde levensstijl creëren is gemakkelijker gezegd dan gedaan, legt de gynaecoloog uit. Ook daarmee kun je daarom het beste zo vroeg mogelijk beginnen: “Je voeding heeft invloed op bijvoorbeeld de orgaangroei van je baby, en roken vergroot de kans op een te vroeg of te klein geboren baby. Maar als je vóór je zwangerschap weinig vitaminen eet en veel rookt, dan is het heel moeilijk om daarmee te stoppen. Als je dat pas begint te proberen als je al twaalf weken zwanger bent, ben je eigenlijk te laat.”
Voor mensen die hun levensstijl willen aanpassen omdat ze een kinderwens hebben, is er daarom het persoonlijke online coachingsprogramma Slimmer Zwanger van het Erasmus MC. Dat is een bewezen effectief programma van zes maanden, waarmee je op een leuke manier je levensstijl verandert.
Maar het is niet alleen je levensstijl die invloed heeft op de gezondheid van je baby; het gaat ook om onder meer medicijnen, supplementen en (erfelijke) aandoeningen. “We weten bijvoorbeeld dat het goed is om vóór je zwangerschap te beginnen met foliumzuur slikken, om de kans op afwijkingen vroeg in de zwangerschap zo klein mogelijk te maken. En medicijnen die schadelijk zijn voor de zwangerschap, zoals medicatie voor epilepsie, moet je juist níet slikken. Het is zonde als je daar pas laat achter komt.”
Een plan maken vóór je probeert zwanger te worden is daarom handig, benadrukt Steegers. In alle gevallen, maar vooral als er bij voorbaat risico’s op complicaties zijn tijdens de zwangerschap. “Als je diabetes hebt, moet je van tevoren bijvoorbeeld goed je suikers instellen, omdat er anders een grotere kans is dat je kind een aangeboren afwijking krijgt. En als je een hoge bloeddruk hebt vóór je zwangerschap, loop je meer risico op een zwangerschapsvergiftiging. Met een goed plan kun je zulke dingen vaak voorkomen.”
Soundos El Ahmadi over angsten tijdens zwangerschap: ‘Ben trots en probeer te genieten’
Een plan maken klinkt als veel werk, maar het kan juist heel leuk zijn. Steegers is ook betrokken bij verschillende faciliteiten die je daarbij kunnen helpen. Zo is er ZwangerWijzer, een online vragenlijst waarmee je kunt testen of er risico’s zijn voor de zwangerschap en je baby als je een kinderwens hebt. Op basis daarvan krijg je informatie, of je kunt de uitkomsten meenemen naar je huisarts.
Ook bij de huisarts en andere zorgverleners ligt een taak voor preconceptiezorg, vindt Steegers. “Zorgverleners hebben nu bijvoorbeeld wel een zorgplicht, maar geen preventieplicht. Ik vind dat die er wel moet komen. Elke zorgverlener die met een jong stel in aanraking komt, in welke situatie dan ook, zou de vraag moeten stellen of zij het komende jaar zwanger willen worden. Ze kunnen dan alsnog nee zeggen of hulp afslaan, maar dan is die hen in elk geval geboden. Die zorg kan veel beter georganiseerd worden.”
Datzelfde geldt voor mentale en sociale hulp. “Armoede heeft bijvoorbeeld een enorme invloed op hoe de zwangerschap verloopt”, zegt Steegers. Dat heeft vooral te maken met stress. “Een beetje stress is niet ongezond, maar chronische stress kan grote impact hebben. Bij mensen die in armoede leven, is de kans op complicaties tijdens de zwangerschap 30 tot 40 procent hoger. Ook in Nederland.”
“We zijn hier niet gewend om te vragen naar iemands sociale situatie. Bijvoorbeeld of iemand schulden heeft, of huiselijk geweld meemaakt. Terwijl we mensen juist kunnen helpen als dat het geval blijkt te zijn. Dat betekent: minder stress vóór de zwangerschap, minder complicaties tijdens de zwangerschap en een veiligere sociale omgeving voor het kind om op te groeien.”
Beautygloss-Mascha begint Instagrampagina als antwoord op zoveelste vraag of ze zwanger is
