Niet elke cent uitgeven, maar óók sparen en beleggen: alle ouders willen dat hun kinderen leren verstandig met geld om te gaan. Maar hoe pak je dat financieel opvoeden eigenlijk aan, vroeg Johanneke Mijnhardt zich af.
In haar boek Ik stuur je een tikkie deelt de econoom en pedagoog tips over hoe jij je kinderen helpt later financieel gezonde volwassenen te worden.
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.-dossier over geld. Meer weten?
Slechts 27 procent van de Nederlanders mocht zichzelf in 2021 financieel gezond noemen, blijkt uit een onderzoek van Deloitte, het Nibud en de Universiteit Leiden. In een gesprek met LINDA. zegt Johanneke dat dit cijfer onder andere aangeeft dat meer aandacht voor financieel opvoeden broodnodig is. “Uit andere onderzoeken van het Nibud blijkt dat mensen die deze kennis niet alleen op school, maar juist ook van huis uit hebben meegekregen minder kans hebben op financiële problemen.”
Dat is ook wel logisch, vindt Johanneke. “Een economieleraar ziet je kind misschien één keer per week, terwijl ouders er achttien jaar lang bovenop zitten. Doordat het contact zo intensief is, heb je behoorlijk veel invloed.”
Lees ookVeel vrouwen zijn (nog) niet financieel zelfredzaam, maar zo 'fixen' we dat
Dat begint bij het goede voorbeeld geven. Zelf heeft Johanneke een zoon en dochter, waarvan ze natuurlijk ook hoopt dat ze financieel gezonde volwassenen worden. “Ik denk dat ouders zich vaak afvragen waarom ze doen wat ze doen – ik ook. Wat ben ik ze aan het leren door mijn eigen gedrag? Zeker bij geldzaken wil je wel dat ze dat onder de knie hebben.”
Als volwassene ligt het gevaar van lifestyle-inflatie op de loer, legt ze uit. Zodra je meer verdient, geef je ook meer uit. Je zet wat geld op de bank om te sparen, maar in tegenstelling tot vroeger wordt dat steeds minder waard. Je geld laten groeien doe je nu bijvoorbeeld door te beleggen, maar zelf deed Johanneke dat ook niet. “Ik realiseerde me dat ik ook wat aan te passen had als ik onze kinderen wil leren zelf de regie over hun geld te nemen.”
Johanneke Mijnhardt, door Dirk-Jan van Dijk. Tekst gaat hieronder verder.
Binnen het gezin kunnen kinderen nog op een veilige manier met geld oefenen. Begin bijvoorbeeld met zakgeld, zegt Johanneke. “Zie het als leergeld waarmee ze kunnen experimenteren. Als je het verbrast, lig je niet meteen in de goot.” Tegelijkertijd geldt ook: op is op. Zo leren ze de waarde van geld inzien. Een bijbaantje kan daarbij helpen. “Als je vijf euro per uur krijgt, moet je vier uur zwoegen voordat je twintig euro kunt uitgeven. Dan wordt het ineens minder abstract. Jongere kinderen kun je met een lijstje en vijf euro boodschappen laten doen. Wat kun je daar eigenlijk van kopen?”
Vooral in deze tijden van crisis en inflatie is het belangrijk om gesprekken over geld te voeren, benadrukt Johanneke. “Ze krijgen een hoop mee van de media, maar wat blijft er nu eigenlijk hangen? Het kan stress opleveren zonder dat je dat door hebt. Ik vroeg bijvoorbeeld laatst aan mijn dochter hoe ze dacht dat het nu ging met het geld van papa en mama, en of ze zich zorgen maakte. Blijf bij jonge kinderen vooral klein en concreet, en vraag waarom ze denken dat we de lichten uitdoen als we de kamer verlaten.”
Voor haar boek ontwikkelde Johanneke zeven stappen om je kind financieel verstandig op te voeden. Ze koppelde eigenschappen zoals optimisme en doorzettingsvermogen aan vaardigheden zoals het opbouwen van een buffer, investeren en netwerken. Op LINDA.nl deelt ze de eerste vier.
Lees ookDit is de manier om salarisverhoging te vragen aan je werkgever
Niet meteen al je geld uitgeven, maar ook een deel van je centen oppotten: zelfbeheersing staat aan de basis van deze basisregel. “Spreek met je kinderen af dat ze niet meteen al hun zakgeld uitgeven, maar dat ze tien procent in hun spaarpot doen. Daar kun je op de basisschool mee beginnen.”
Je kind heeft doorzettingsvermogen nodig om écht te sparen en bijvoorbeeld een buffer aan te leggen. In het begin kan een stickerkaart of spaarkleurplaat helpen om elke ‘mijlpaal’ te vieren en naar je spaardoel toe te leven, zegt Johanneke. “Zo maak je inzichtelijk dat het geld wel degelijk groeit, en wat je nog moet doen om bijvoorbeeld bij die tien euro te komen.”
Vanaf de middelbare heeft bijna ieder kind een mobiele telefoon. Laat je kind hier een buffer voor opbouwen, raadt Johanneke aan. “Pubers doen hele bijzondere dingen en laten zo weer een telefoon kapot vallen. Als ze de nieuwe telefoon zelf moeten betalen, leren ze zuiniger op hun spullen te zijn én dat ze iets achter de hand moeten hebben voor een financiële tegenslag.”
Dit bericht op Instagram bekijken
Als je naast je buffer nog een extra potje opbouwt, kun je gaan denken aan beleggen of investeren. Praat met je kinderen over wat dat eigenlijk inhoudt, raadt Johanneke aan. “Uit onderzoek blijkt dat jongvolwassenen helemaal niet weten wat inflatie, rendement of exponentiële groei betekenen. Ga daar vooral over in gesprek, en laat ze af en toe meekijken in je beleggingsapp.”
Bij investeren komt ondernemingszin en inzicht kijken, wat Johanneke samenvat als spirit. Hoe kun je van een beetje geld meer maken? Daar hoef je geen beleggingsrekening voor te openen; dat kan ook in het klein. “Als je op Koningsdag voor 7 euro 50 beslag en versiersel verkoopt, doe je een investering. Als je dan alle cakejes verkocht hebt en met 22,50 terugkomt, heb je je geld laten groeien. Je bent je kind zo al spirit aan het bijbrengen.”
“Als mijn kinderen meer geld willen, denken ze eerst aan meer zakgeld”, begint Johanneke. “Dat is een mooi moment om samen te brainstormen, want er zijn ontzettend veel leuke manieren om aan meer geld te komen.”
Deze stap boort de nieuwsgierigheid en creativiteit aan. “Side hustle is een mooie term die we nu veel gebruiken. Je hebt een baan, maar verkoopt ook foto’s via Shutterstock of knapt meubels op die je doorverkoopt via Marktplaats. Je kinderen kunnen hier al mee beginnen. Kan je goed haken of breien? Begin een Instagram-pagina en verkoop wat je maakt online.”
Dit artikel is onderdeel van het LINDA.-dossier over geld. Meer weten?
Lees ookVerwend of verwaarloosd: hoeveel zakgeld moet je je kind eigenlijk geven?
