Shame must change sides

Het was de keuze van Gisèle Pelicot om dit strafproces niet achter gesloten deuren te houden, maar toegankelijk te maken voor het publiek. Ze nam bewust afstand van haar recht op anonimiteit en verklaarde dat niet slachtoffers, maar daders van seksueel misbruik zich moeten schamen: ‘Shame must change sides‘.

Gisèle wil dat juist ook de betrokken mannen geconfronteerd worden met de collectieve blik, dat zíj verantwoording moeten afleggen aan zoveel mogelijk mensen. Een moedige keuze die haar doet uitgroeien tot feministisch icoon en voorbeeld in de strijd tegen seksueel geweld.

Caroline Darian

Caroline Darian respecteert haar moeders keuze voor een openbaar proces, al heeft ze persoonlijk wel moeite met de manier waarop de media uiteindelijk alles belichten. Zondagmiddag 5 april zit Caroline tegenover me in het Ambassade Hotel in Amsterdam. Lichtgrijze trui, haar opgestoken, een warme glimlach. Ze vertelt dat ze blij is met het (inter)nationale gesprek dat deze rechtszaak op gang heeft gebracht over verkrachting en consent.

“Heel belangrijke onderwerpen natuurlijk. Wat me alleen tegenstaat, is dat de Franse media het amper over chemische onderwerping (iemand zonder hun medeweten drogeren met het doel hen te misbruiken, red.) hebben gehad. En dat terwijl het zo’n groot onderdeel is van deze zaak. Zónder het illegale toedienen van medicatie hadden al die verkrachtingen niet plaatsgevonden.”

Caroline maakt het haar missie om dit onderwerp op de maatschappelijke kaart te zetten. Hoewel haar boek onderdeel is van die missie, vertelt ze dat het schrijven in eerste instantie een vorm van therapie was. “Toen ik erachter kwam, voelde de hele situatie zo violent, zo gewelddadig. Het was te zwaar om te dragen en voelen. Door alles op te schrijven kon ik een stap naar achter zetten, dat heeft me gered. Dit boek hielp me staande te blijven.”

De zaak Pelicot

De jarenlange wanpraktijken van Dominique Pelicot komen in september 2020 eigenlijk per ongeluk aan het licht. Hij wordt aangehouden nadat hij in een supermarkt zogenaamde upskirts maakt: stiekeme filmbeelden onder de rokken van drie vrouwen. Als rechercheurs vervolgens zijn harde schijf uitlezen vinden ze daarop meer dan twintigduizend pornografische beelden. Uit verder onderzoek blijkt een groot deel van de beelden te draaien om één ding: documentatie van Gisèles misbruik. Hij gaat hiervoor buitengewoon methodisch te werk.

Op een datingsite zoekt Dominique contact met mannen die van verkrachtingsseks houden in een kanaal genaamd ‘Buiten haar weten’. Daar uploadt hij foto’s van een gedrogeerde Gisèle, in suggestieve houdingen en lingerie die hij specifiek voor dit doel heeft gekocht. Als mannen interesse tonen, stelt hij strenge regels op om te voorkomen dat ze betrapt worden. De mannen moeten ver weg parkeren, telefoons in de auto laten, mogen niet roken of parfum dragen en moeten hun kleding achterlaten bij de keukendeur, mocht een overhaast vertrek nodig zijn. Voordat ze de echtelijke slaapkamer betreden moeten ze hun handen wassen met warm water, om schrik door koude aanrakingen te voorkomen.

Met een uitgekiende mix van kalmeer- en slaapmiddelen, die hij altijd stiekem toedient via haar eten of drinken, zorgt hij ervoor dat Gisèle zeker zeven uur lang buiten westen is. Zo kunnen de mannen ongestoord hun gang gaan. De verkrachtingen worden in veel gevallen vastgelegd door Dominique en achteraf bespreekt hij zijn ervaringen uitgebreid op chatfora. Sommigen bezoeken het huis één keer, een aantal mannen komt tot wel zes keer terug om zich aan de vrouw te vergrijpen.

Gisèle Pelicot schrijft boek over seksueel misbruik na beruchte verkrachtingszaakLees ook

Gaten in het geheugen

Hoewel Gisèle geen weet heeft van het jarenlange misbruik, eist het wel zijn tol op haar lichaam. Haar haren vallen uit, ze verliest gewicht en krijgt last van slapeloosheid en van bloedverlies – ook al heeft Gisèle de menopauze al jaren achter zich liggen. De dokter constateert een ontstoken baarmoedermond en geeft een kuurtje mee, verder gaat het onderzoek niet. De duidelijkste klachten uiten zich in de vorm van extreme vermoeidheid, vergeetachtigheid en zelfs grote gaten in haar herinneringen, door Caroline ‘absenties’ genoemd.

Door de jaren heen lijkt Gisèle steeds vaker versuft of niet samenhangend te praten. Caroline en haar broers David en Florian maken zich zorgen en denken op een gegeven moment zelfs aan beginnende alzheimer, maar Dominique bagatelliseert dat. Hij wijt de klachten aan moeheid, zegt dat hun moeder ‘haar eigen grenzen niet kent en niet kan stilzitten’. Niemand denkt dat hij hier iets mee te maken heeft. Ja, hij heeft absoluut zijn tekortkomingen – Dominique wijt deze zelf aan een disfunctionele jeugd – maar naar Gisèle gedraagt hij zich altijd als een liefhebbende echtgenoot.

“Hij was beschermend naar mijn moeder toe, ze waren close. Ik zag mijn vader nooit naar andere vrouwen kijken”, vertelt Caroline eerder dit jaar in gesprek met Oprah Winfrey. “Het is een man met twee gezichten. […] Ik dacht dat hij een goede vader was. Maar nu weet ik dat hij een van de grootste seksuele criminelen van Frankrijk is.”

Twee foto’s

Die kennis wordt voor Caroline alleen nog maar verder versterkt door de ontdekking dat zij óók onderdeel is van de zedenzaak. In november 2020 krijgt ze op het politiebureau twee foto’s te zien waarop een vrouw in ondergoed op bed ligt. Slapend op haar linkerzijde, dezelfde pose die haar moeder altijd krijgt aangemeten. Het duurt een minuut of vijftien voor Caroline doorheeft naar wie ze kijkt: zichzelf.

Ze schrijft: ‘Ik kijk weer naar de twee foto’s. En dan daagt het me. Ik voel mijn hele lichaam prikken, ik zie vlekkerige sterren voor me, mijn oren suizen. Duizelig zak ik onderuit. De inspecteur roept mijn broer. Florian knielt voor me neer, pakt mijn handen en zegt samen met hem adem te halen. […] Hoe heeft hij midden in de nacht een foto van me kunnen maken zonder dat ik wakker werd? Waar komt dat slipje vandaan dat ik op de foto draag? Heeft hij ook mij gedrogeerd? Erger nog, heeft hij, behalve foto’s maken, zich aan mij vergrepen?’

Geen antwoorden

Op geen van deze vragen heeft ze tot op de dag van vandaag een duidelijk antwoord. Caroline zegt zeker te weten dat ook zij slachtoffer is van haar vader, maar hij claimt zelf dat zijn dochter ‘niet zijn type is’ en dat hij haar nooit heeft aangeraakt. In maart 2025 vraagt Caroline daarom officieel om verder politieonderzoek, naar aanleiding van de in 2020 gevonden foto’s. Het is nog onduidelijk of dat onderzoek ook daadwerkelijk gaat plaatsvinden, vertelt ze aan LINDA. “Het kan nog weken of maanden duren voor ik iets hoor. Maar ik ben ervan overtuigd dat áls ze een nieuw onderzoek openen, specifiek gericht op mij, dat ze nog meer gaan vinden. Ik blijf hoop houden dat Dominique antwoorden zal geven.”

En als hij die niet geeft? “Dan ga ik naar huis en leid ik mijn eigen leven. Het zal geen grote verandering zijn, want ik leef al vijf jaar lang zonder antwoorden.” Een wrange glimlach. “Ik wil gewoon zeker weten dat ik álle mogelijke stappen heb genomen om achter de waarheid te komen. Dat doe ik niet alleen voor mezelf, maar voor alle slachtoffers die ik de afgelopen jaren gesproken heb. Ik moet het in ieder geval proberen.”

Franse vrouwen pleiten voor wetgeving tegen seksueel geweld na verkrachtingen Gisèle PelicotLees ook

Moeder en dochter

Voor Gisèle valt het idee dat Dominique misschien ook iets met haar dochter heeft gedaan niet te verteren. Caroline schrijft hierover: ‘Mama en ik houden steeds meer afstand. Ze kan zich maar niet voorstellen dat ook ik slachtoffer van mijn vader heb kunnen zijn. Dat valt voor haar onder het onaanvaardbare, en ik begrijp haar. Maar ik neem het haar ook kwalijk dat ze niet in staat is mijn twijfels in overweging te nemen, naar mijn woede en verdriet te luisteren.’

Gisèle en Caroline blijken twee zeer verschillende coping strategieën te hebben. Waar Caroline strijdbaar is en elk detail van de zaak onderzocht wil hebben, probeert Gisèle zich staande te houden door ook terug te grijpen op wat er ooit wél was. ‘Soms verwijt mijn moeder me dat ik te heftig, ja zelfs ondankbaar jegens hem ben: ‘Je vergeet dat hij niet altijd die duivel is geweest die jij beschrijft. Hij heeft veel voor je gedaan, en ook voor je broers. Ik ben gelukkig geweest met hem en heb heel veel van hem gehouden. Ik bewaar liever de herinnering aan de goede momenten. De rest gaat me niet vooruit helpen, ik wil doorgaan met het leven. Zo ben ik nu eenmaal.”

Caroline kan er niet bij dat na alles wat haar is aangedaan, haar moeder nog steeds empathie voelt voor Dominique. Waar mogelijk proberen ze elkaar te steunen, maar het staat de afgelopen jaren wel degelijk tussen hen in. ‘Het is een zware last om het kind te zijn van het slachtoffer én van de beul’, schrijft Caroline. En even later: ‘Mijn leven is een slagveld dat verlaten is door de twee mensen die altijd het meest voor mij betekenden: mijn ouders.’

Nog meer beelden

Niet één vrouw in de familie van Dominique Pelicot blijft gespaard. Naast zijn vrouw en dochter heeft hij ook zijn schoondochters zonder toestemming vastgelegd op foto- en videobeelden. Hij installeert opnameapparatuur in bad- en slaapkamers, zodat hij zijn schoondochters naakt kan fotograferen tijdens een aantal familiereünies. Daarnaast maakt en publiceert Dominique ook fotomontages van Gisèle en Caroline. Hij zet foto’s naast elkaar en vergelijkt hun lichamen, vergezeld door vernederend commentaar. Dit versterkt voor Caroline de vermoedens dat Dominique ook op haar uit was.

Daarnaast blijkt Gisèle niet alleen in haar eigen huis misbruikt te zijn, maar ook in het huis en de vakantiewoning van Caroline en haar man. In 2019 verblijven Dominique en Gisèle in deze huizen terwijl het gezin zelf op vakantie is. Er is onomstotelijk bewijs dat Gisèle daar twee keer is verkracht, waarvan één keer zelfs in Carolines eigen bed. Daarna drogeerde Dominique haar voor de terugrit, om zijn vrouw aan te kunnen bieden op stopplaatsen langs de autoroute.

De rechtszaak

Er lijkt in deze zaak geen einde te komen aan de gruwelen. Maar zo groot als de shock in eerste instantie was, zo koel praat ze nu over de man die ze geen vader meer wil noemen. “Door het onderzoek leerde ik elke keer iets meer over waartoe hij in staat was”, vertelt ze.

“Mijn beeld van hem werd steeds duidelijker, zeker toen ik tijdens zittingen zag hoe hij met mijn moeder, de rechters, advocaten en ons als kinderen omging. Hoe hij nog steeds probeerde te manipuleren. Het bevestigde voor mij dat de donkerte overal in hem zit. In élk level van zijn bewustzijn. Dat deel van Dominique is vele malen groter en belangrijker dan de man die ik ooit dacht te kennen. De rechtszaak heeft me geholpen om dat ten volste te beseffen. Ik heb het geaccepteerd.”

Het publieke proces neemt drieënhalve maand in beslag: van september tot december 2024 wordt bewijsmateriaal doorgenomen en krijgen alle betrokken partijen de kans te spreken. Gisèle deelt haar getuigenis, net als Caroline zelf. Ze houdt daar een vervelende nasmaak aan over. “Wat er tijdens die zittingen allemaal wordt toegestaan aan vraagstellingen en gesprekken, dat is onvoorstelbaar. Onmenselijk. Het is gewoon een extra vernedering. En dat geldt voor alle slachtoffers van seksueel geweld, niet alleen voor mijn moeder. Ik weet eerlijk gezegd niet hoe je ooit van zoiets herstelt.”

Op de vraag wat ze van de uiteindelijke vonnissen vindt, is het antwoord minstens even duidelijk: “Slecht!” Ja, haar vader heeft de maximale straf gekregen, maar de meerderheid van de mannen kreeg straffen van tien jaar of minder.  “Veel lager dan de strafeis”, zegt Caroline fel. “We kunnen er niets meer aan doen, dat weet ik, maar ik ben daar niet tevreden mee. En wat mijn vader betreft: ik denk dat hij die twintig jaar niet gaat uitzitten. Ik vertrouw het Franse rechtssysteem niet. Let maar op, na acht tot tien jaar is hij weer op vrije voeten.”

Caroline Darian, Gisèle Pelicot en broer David Pelicot in de rechtbank van Avignon – september 2024 (Beeld: Getty Images)

Vertrouwen

‘De psychiater kijkt me stoïcijns aan. ‘Hoe voelt u zich?’ ‘Verraden. En ik schaam me de dochter te zijn van deze beul.’

Kun je ooit nog iemand vertrouwen als je je op zo’n niveau verraden voelt? Het is de vraag die Caroline het vaakst gesteld wordt in interviews, maar haar antwoord is verrassend. “Kijk, ik ben natuurlijk een andere vrouw dan in 2020. Ik denk dat ik sterker ben, assertiever. Waakzamer ook, veel waakzamer. Maar het heeft in de kern niet veranderd wie ik ben.”

Dominique heeft het vanzelfsprekende vertrouwen dat Caroline in mannen had geschonden, maar het is niet ineens zo dat ze denkt dat álle mannen zijn zoals de mannen die we in de rechtszaal zagen. “Ik wil niet leven met dat soort extreme denkbeelden. Bovendien ben ik moeder van een zoon, hij is de volwassene van de toekomst. Ik wil hem juist iets anders meegeven. Een goede opvoeding waarin hij leert wat consent is, wanneer hij wel of niet iets mag doen.”

Toen het nieuws over Dominique naar buiten kwam, was haar zoon Tom zes jaar oud. Inmiddels is hij elf. Caroline en haar man doen hun best om hem een zo normaal mogelijk leven geven. Dat hij nog niet op social media zit helpt daar aanzienlijk bij, vertelt ze.

“Op zijn vijftiende mag hij van ons accounts aanmaken. Althans, dat is nu het idee. We doen alles om hem te beschermen, maar hij weet natuurlijk wel wat er speelt. Als hij het nu over Dominique heeft, noemt hij hem geen ‘opa’ maar ‘die meneer’. Het hangt in de lucht, ik merk dat hij daar een bepaalde gevoeligheid voor heeft. We proberen ervoor te zorgen dat het leven niet hierom draait. Zodra ik thuiskom wil ik er voor mijn man en zoon zijn. Comme tout le monde, zoals iedereen.”

Weinig contact

We zijn erg verschillend. Ik ben een open boek: kan moeilijk mijn gevoelens verbergen. Zij lijkt op een middeleeuwse koningin. Hals recht, kin hoog, en niet één klacht. De ware heldin, boven op de ruïnes, is zij. […] We bevinden ons midden op het slagveld, maar de hand van mijn moeder en de mijne laten elkaar niet los.

Het voorwoord van Ik Zal Hem Nooit Meer Papa Noemen staat vol lovende woorden aan haar moeder. Ze roemt Gisèles waardigheid, ijzeren moraal en doorzettingsvermogen in het opbouwen van een nieuw leven midden in de chaos. Hoe waar die woorden misschien ook mogen zijn, de verhouding tussen moeder en dochter lijkt nog altijd behoorlijk complex. Sinds de rechtszaak staat het contact op een laag pitje, vertelt ze.

“Ik richt me op mijn eigen leven met mijn man en zoon, want zij kan me niet helpen. Ze kan me niet steunen. Dat is wat het is. Sommige dingen moet je op een gegeven moment loslaten als je een normaal leven wilt leiden. Dat is wat ik doe: ik laat het los.”

Ze haalt haar schouders op en lijkt het daarbij te willen laten, maar vertelt toch verder. “Na onze vader zijn we nu ook een deel van onze moeder verloren. Misschien wel volledig. Ik heb nu erg weinig contact met haar. Na de rechtszaak hebben we allemaal een stap terug moeten doen. Ik weet dat het heel goed met haar gaat, dat zeker, maar het is te moeilijk om die goede band die we ooit hadden te behouden.”

Voor steun keert Caroline zich nu tot haar broers David (50) en Florian (38), wiens namen ze combineerde voor haar schrijverspseudoniem Darian – in werkelijkheid draagt ze de achternaam van haar man. “Ik ben heel hecht met mijn twee broers. We really stick together. David helpt me zelfs met mijn stichting, wat ik heel prettig vind. Hij is tenslotte een man, die hebben we óók nodig in de strijd tegen chemische onderwerping.”

Impact zaak Giséle Pélicot op Nederlandse zedenzaken: 'We moeten óók kunnen kiezen voor een besloten proces'Lees ook

Chemische onderwerping

In 2023 richt Caroline Darian haar bewustmakings- en preventiebeweging op, genaamd M’endors Pas: Stop à la soumission chimique (Drogeer me niet: Stop de chemische onderwerping). Inmiddels zijn ook haar tweede boek en een podcast in de maak. Het is veel media-aandacht voor iemand die in oktober 2021 juist opschrijft dat ze verontrust is over de openbare ontleding van haar familieverhaal: “Ik had wel enig respect verwacht voor wat wij doorstaan. […] Waar zijn professionaliteit en mededogen gebleven? Hebben jullie gedacht aan het leed dat jullie de gezinnen berokkenen? En waarvoor doen jullie dat eigenlijk?”

De reeks interviews die Caroline deze lentedag doet met Nederlandse en Vlaamse pers gaan grotendeels over haar familie. Dat vraagt zichtbaar veel van haar energie. Waarom kiest ze er bewust voor dit wél te doen? “Ik vind het prima om over mijn familie te praten, zolang zo’n gesprek maar verder gaat dan dat”, legt Caroline uit. “Het moet bijdragen aan verandering. Hoe zorgen we ervoor, nu de rechtszaak voorbij is, dat dit onderwerp van gesprek blijft? Wat kunnen we doen voor de talloze slachtoffers van chemische onderwerping die níet zichtbaar zijn? Ik voel een diepe verantwoordelijkheid me daarvoor in te zetten. Als we op beleidsmakers moeten wachten, weet ik dat er niets gebeurt.”

Met haar beweging wil Caroline ervoor zorgen dat vermoedde slachtoffers via eerstelijnszorg snellere en betere toegang krijgen tot toxicologische onderzoeken. Alleen zo kun je namelijk opsporen en bewijzen of er daadwerkelijk sprake is geweest van onvrijwillig drogeren. “Dit is echt het begin van het begin, de allereerste stap die nodig is”, aldus Caroline. “In mei bieden we hierover een rapport aan bij de Franse premier.”

Speak up

Chemische onderwerping is groter dan ‘stiekem GHB in een drankje stoppen tijdens het uitgaan’. Sterker nog: partydrugs spelen hierin een relatief kleine rol. Veel vaker gaat het om een combinatie van medicijnen. Caroline: “Het kan echt iedereen overkomen. In Frankrijk vindt zo’n 40 procent van de gevallen van chemische onderwerping plaats in huiselijke sfeer. Men misbruikt voornamelijk ‘gewone’ medicatie hiervoor: denk aan bijvoorbeeld pijnstillers en slaappillen.”

Als je ineens dingen lijkt te vergeten – bijvoorbeeld hoe je thuis bent gekomen of in je eigen bed bent beland – is dat een signaal waar je in ieder geval aandacht aan moet besteden, benadrukt ze.

“Speak up, praat erover met iemand die dichtbij je staat. Veel slachtoffers durven dat niet omdat ze zich schamen en niet zéker weten of iets mis is. Maar die mindset van schaamte moeten we veranderen: als slachtoffer kun je hier niets aan doen. Je mág die twijfels hebben en je mág het onderzoeken als iets niet helemaal duidelijk is. En alsjeblieft, als iemand jou ooit iets moeilijks vertelt over bijvoorbeeld een familielid, neem hen serieus. We zijn geneigd te denken dat zoiets niet voorkomt in onze families. Ik heb helaas geleerd van wél.”

‘Ik Zal Hem Nooit Meer Papa Noemen’ van Caroline Darian is nu verkrijgbaar.

Heb jij seksueel geweld meegemaakt en wil je daarover praten? Centrum Seksueel Geweld biedt professionele hulp en is 24/7 bereikbaar via de online chat en het telefoonnummer 0800 – 0188. Je kunt ook terecht bij Slachtofferhulp Nederland via 0900-0101.

Dochter Gisèle Pelicot over veroordeling vader: 'Hij zou in de gevangenis moeten sterven'Lees ook