Elk jaar ontvangen ouders van kinderen die dat jaar tien worden een uitnodiging voor de HPV-vaccinatie – en dat kan vragen oproepen. Onderzoeker Marit Middeldorp (RIVM) begrijpt die vragen. Volgens haar laten cijfers uit begin dit jaar over de effecten van de vaccinatie zien waarom het zo belangrijk is.
We vroegen haar alles wat je als ouder wil weten.
Laten we beginnen bij het begin: wat is HPV precies?
“HPV is een virus: het humaan papillomavirus. Van dat virus merk je meestal niks, maar het is wel heel besmettelijk. Sterker nog: bijna iedereen wordt er wel eens mee besmet. Een infectie kan leiden tot verschillende soorten HPV-kanker.”
Toch klinkt HPV als iets ver-van-je-bed, is dat wel zo?
“Nee, dat valt wel mee. HPV is een virus dat je oploopt via seks of aanraking van intieme lichaamsdelen. Acht op de tien mensen raken in hun leven een of meerdere keren besmet met HPV. Meestal ruimt je lichaam het virus zelf op. Maar bij tien tot twintig procent van de mensen gebeurt dat niet – en dan kan het virus op de lange termijn kanker veroorzaken.”
Over welke soorten kanker hebben we het dan?
“Baarmoederhalskanker is het bekendste, maar HPV kan ook leiden tot kanker aan de penis, anus, vagina, schaamlippen en de mond- en keelholte. Zowel mannen als vrouwen kunnen dus risico lopen.”
Waarom krijgen kinderen dan de vaccinatie als ze negen of tien jaar zijn?
“Het vaccin werkt het best als je nog niet besmet bent. Daarom krijgen kinderen in het jaar dat ze tien worden de uitnodiging. Op dat moment heeft het lichaam nog geen contact gehad met het virus, waardoor het vaccin optimaal zijn werk kan doen. Het vaccin leert je lichaam antistoffen aan te maken tegen het virus, zodat het lichaam het virus direct herkent en opruimt bij een toekomstige besmetting.”
Veel ouders vragen zich af: moet ik deze keuze nú al maken voor mijn kind?
“Die vraag begrijp ik heel goed. Maar als je wacht tot je kind ouder is, is de kans groter dat hij of zij al besmet raakt. Het vaccin werkt het beste vóór de eerste besmetting. En als je de mogelijkheid hebt om je kind te beschermen tegen meerdere soorten kanker, dan is dat – vanuit mijn perspectief als onderzoeker – eigenlijk een eenvoudige keuze.”
Hoe effectief is het vaccin?
“Uit recent onderzoek in Nederland zijn baanbrekende resultaten gekomen. Vrouwen die in 2009 zijn gevaccineerd, ontvingen in 2023 een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. De resultaten daarvan zijn heel positief: ze hebben negentig procent minder kans op baarmoederhalskanker en tachtig procent minder kans op ernstige voorstadia daarvan. Na jaren vaccineren krijgen we ook in Nederland nu écht goed zicht op de impact.”
De HPV-prik wordt nu door 60 à 70 procent van de jongens en meiden gehaald. Is dat genoeg?
“Hoe hoger de deelname, hoe beter. De laatste jaren stijgt de deelname. Hoe meer mensen gevaccineerd zijn, hoe groter de bescherming – ook voor anderen. Daarom is het zo belangrijk dat ook jongens zich laten vaccineren. Zij kunnen óók kanker krijgen door HPV en het virus overdragen.”
Zijn er misverstanden over het vaccin die je vaak hoort?
“Helaas wel. Bijvoorbeeld dat het vaccin onvruchtbaar zou maken – wat niet klopt. Het omgekeerde is waar: een langdurige infectie met HPV kan vervelende gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid. De vaccinatie tegen HPV beschermt tegen deze en andere negatieve gevolgen van de infectie. De bijwerkingen zijn mild en vergelijkbaar met andere vaccinaties: soms een zere arm of lichte koorts.”
Wat wil je ouders meegeven die twijfelen?
“Er is niks mis met goed nadenken over het vaccin. Het is alleen wél belangrijk dat je je keuze baseert op feiten. Stel daarom je vragen aan een huisarts, een GGD-arts, verpleegkundige of bel de Twijfeltelefoon. Daar zitten professionals klaar om te helpen – ook in andere talen.”
