In tv-series als Killing Eve wordt de good cop verliefd op de schurk, en smult de kijker mee. Ook in het echte leven vallen we voor mensen van wie we eigenlijk al weten – die is niet goed voor mij.
Waaraan herken je een ongezonde relatie, en waarom val je steeds voor de verkeerde? LINDA.nl vraagt het aan Sarah Hofman, therapeut op het gebied van ongezonde relaties en relatieverslaving.
Een gewelddadige relatie, een partner die je niks gunt, die alleen wil dat je er voor diegene bent of jaloerse partners die je (erg) controleren. Volgens therapeute Hofman kent een ongezonde relatie vele verschillende vormen, maar draait het uiteindelijk op dezelfde uit. “Je blijft hangen in een relatie waarvan je eigenlijk wel weet: hij of zij is niet goed voor mij.”
“De meeste mensen die bij mij in de praktijk komen, zitten in een relatie die ze wel zouden willen beëindigen, maar dat gewoon niet kunnen. Omdat ze het te angstig vinden om alleen verder te gaan, het idee hebben dat de persoon in kwestie belangrijk voor hen is en vaak nog in de romantische illusie geloven dat die persoon wel verandert als zij beter hun best doen.”
Zit je in een ongezonde relatie, dan is de oorzaak daarvan volgens Hofman vaak te herleiden naar je jeugd. “Veel mensen hebben een onveilige hechtingsstijl: dat betekent dat je je in je vroegere leven niet veilig hebt kunnen hechten aan je ouders of verzorgers. Denk aan een vader die (ook) gewelddadig was, of heel onbetrouwbaar. Of een moeder die jou gebruikte voor haar eigen welzijn.”
“Ook zonder slechte bedoelingen kunnen kinderen emotioneel verwaarloosd zijn. Veel ouders weten niet goed met emoties om te gaan en reageren daardoor niet op de juiste manier op de emoties van hun kind. Ze straffen het af, of zwijgen het dood. ‘Niet mokken, naar je kamer’, terwijl iemand verdrietig is of ergens mee zit. Dat maakt ook dat je je onveilig hecht, het gevoel hebt dat je gevoelens onbelangrijk zijn en je daardoor bijvoorbeeld je grenzen niet leert aangeven.”
“Als je vervolgens op latere leeftijd een liefdesrelatie aangaat, val je terug op dezelfde hechtingsstijl als die uit je jeugd. Net doen alsof het er niet is, heel erg je best doen, je aanpassen aan een ander, de oorzaak bij jezelf zoeken: allemaal strategieën die je jezelf hebt aangeleerd omdat je vroeger ook zo moest functioneren in de relatie met je ouders.”
Naast hechtingsproblemen, kun je volgens Hofman ook in een ongezonde relatie terechtkomen door middel van traumabinding. “Dan heeft degene voor wie je valt een vergelijkbaar trauma meegemaakt. Het kan best zijn dat je dit trauma – denk bijvoorbeeld aan mishandeling – onder het tapijt hebt geschoven, en toch onbewust op diegene valt. Het gaat dan om een diepe aantrekkingskracht, die vaak niet met ratio te begrijpen is.”
De Belgische seriemoordenaar Marc Dutroux werd bedolven onder de liefdesbrieven, de Russische seriemoordenaar Serhiy Fedorovich Tkach verwekte een kind bij zijn veertig jaar jongere vriendin en moordenaar Joran van der Sloot is in de gevangenis getrouwd met de Peruaanse Leidy. Sterker nog: ze hebben samen een kind gekregen. Hoe zit dat dan?
Hofman heeft zo haar theorieën. “Een mens is niet honderd procent fout. Ik kan mij voorstellen dat het in het geval van Joran om een vrouw gaat van wie de vader ook onveilig was. Als dochter heeft zij vast gevoeld dat die vader op andere momenten heel lief was. Dan kun je in je latere leven vallen op iemand die datzelfde patroon laat zien. Het kan best zijn dat Joran naar haar toe heel lief is, waardoor zij denkt: misschien kan ik hem wel veranderen. Als ik lief was tegen mijn vader, dan was hij namelijk ook lief voor mij.”
Het grotere probleem aan dit verhaal, is het feit dat je niet snel aan jezelf zult werken door middel van bijvoorbeeld therapie, wanneer je nog in de ontkenningsfase zit. “Mensen moeten meestal meerdere ongezonde relaties hebben gehad, om bij zichzelf een patroon te herkennen. Daarna beseffen ze dat het met henzelf te maken heeft, en willen ze hieraan werken, omdat ze al dat verdriet en die pijn niet nog een keer mee willen maken.”
“Een fout randje kan heel aantrekkelijk zijn als je zelf nog een zwart stukje in je verleden hebt dat nog niet verwerkt is. Ga op zoek naar wat er in je jeugd gebeurd is, en hoe je de dingen kunt veranderen. Daar komt veel pijn en verdriet bij vrij, en dat is vaak oncomfortabel. Maar het verdriet gaat ook weer over. Sneller wanneer het er mag zijn, dan wanneer je het wegstopt.”
“Pas in een relatie met een veilig iemand ga je ervaren hoe het ook kan zijn en kun je veilig leren hechten. Je hoeft niet altijd je best te doen, te vechten, of je eigen gevoelens aan de kant te zetten.”
Dit artikel is voor het eerst gepubliceerd op 27 maart 2022.
De dood of de gladiolen: vanaf deze datum is het laatste seizoen van 'Killing Eve' te zien
