Katja Teunissen wil al jarenlang dolgraag in een hospice werken. Enig probleem: ze is stervensbang voor de dood. Toch besluit ze haar angst te overwinnen en zich aan te melden als zorgvrijwilliger bij hospice Kalorama Bethlehem.
Billen poetsen, bedden verschonen, luisteren naar de verhalen van de bijzondere bewoners: het boeit haar mateloos.
Hij is vandaag in het hospice aangekomen. “Ik moet nog even landen”, zegt hij met een verwilderde blik vanuit een fauteuil bij het raam als ik vraag of hij wat wil drinken. Ik knik hem begripvol toe. Het is nogal wat: verhuizen naar een plek en weten dat je er niet meer levend vandaan komt. “Kan ik iets anders voor je betekenen?”, vraag ik Theo. “Nou”, zegt hij, “als je wil, zou ik je hier graag uit voorlezen.” Hij wijst op een boek voor hem op tafel. Numerical linear algebra, luidt de titel. Zijn vertrokken gezichtsuitdrukking is veranderd in een zachte grijns. “Romanticus”, plaag ik hem.
Naast het wiskundeboek ligt een andere zware pil: Quantum Physics van Stephen Gasiorowicz. Theo vertelt dat hij vroeger wiskunde heeft gestudeerd. “En tijdens deze vakantie, mijn laatste, wil ik nog alles over kwantummechanica leren, want daar snap ik niets van.”
“Als je wil, kan ik je voorstellen aan een vriend van me. Hij is hoogleraar in die materie en wil je vast helpen”, floep ik eruit. Ik sluit snel mijn mond. Theo heeft rust nodig, ik overval hem vast. En mag ik als zorgvrijwilliger wel optreden als een soort laatste wens-bemiddelaar? Bovendien, misschien wil mijn vriend helemaal niet op bezoek bij een onbekende terminaal zieke en doe ik een loos voorstel. Theo veert op: “Dat zou ik fantastisch vinden.”
Een week later sta ik samen met Klaas, de bevriende professor, in Theo’s kamer. “Natuurlijk help ik hem graag”, is zijn onmiddellijke antwoord. “Ik vind het een eer dat je me wil ontvangen”, zegt hij tegen Theo bij binnenkomst. Ik ken de hartelijkheid van Klaas, maar is dit niet wat overdreven? Zou hij dat ook hebben gezegd als Theo niet terminaal was? Theo kijkt bedenkelijk. Zal hij zich hetzelfde afvragen? “Wat heb ik gedaan, dat dit voor jou een eer is?”, antwoordt hij na een korte stilte. Ik zet me schrap. Onnodig. Klaas ziet geen doodzieke man voor zich, maar een zeldzame medestander. “Mijn grote passie is kwantummechanica, niet veel mensen delen dit met me. Daarom vind ik het altijd enorm eervol als mensen interesse hebben in mijn kennis.”
Theo vertelt uitgebreid hoe goed hij het heeft “in dit hotel waar ze me enorm verwennen” en vertelt nogmaals dat hij zijn “vakantie” goed wil besteden. Hij strompelt naar een kast in de hoek van zijn kamer en toont de boekencollectie die hij heeft meegenomen naar zijn laatste verblijf. De bovenste plank staat vol natuurwetenschappelijke boeken. “Welke literatuur raad je verder aan om kwantummechanica te kunnen begrijpen?”, vraagt hij Klaas.
Het is alsof hij er vanuit gaat dat hem de tijd nog is gegund een van de ingewikkeldste, natuurkundige theorieën compleet te doorgronden. En stel dat het lukt, met wat voor doel? Theo blijkt zijn kop niet in het zand te steken. “Ik weet natuurlijk best dat ik er over twee, drie maanden niet meer ben”, zegt hij tegen het einde van ons bezoek. “Maar studeren vind ik verschrikkelijk leuk. Mijn honger naar kennis blijft onverzadigbaar. Ik ga hier niet wachten op mijn dood.” Het gaat om de reis, niet om de bestemming; een tegeltjeswijsheid die Theo leeft tot zijn laatste snik.
Als iemand wil sterven, maar niet mag: 'Hoe kan het dat anderen beslissen wanneer ik dood mag?'
Katja Teunissen is journalist, werkt daarnaast op de Radboud Universiteit en woont samen met haar 18-jarige dochter Luca in Nijmegen.
