Drie jaar na de eerste reeks is ‘Onze Man in Teheran’ (VPRO) vanaf zondag terug op televisie. Volgens de man in kwestie, journalist Thomas Erdbrink, is er in die jaren nogal wat veranderd in het land.

Wij spraken met Thomas, die al zestien jaar in Iran woont en getrouwd is met een Iraanse, over die verschillen.

Lees ook
Iran-expert Thomas Erdbrink: ‘Joh, ik ben ook maar een knul uit Leiden’

Hoe anders is het Iran van nu dan het Iran van 2015?
“Het is véél vrijer. Teheran bruist van de jonge mensen die evenementen als elektronicafestivals organiseren, of die in hippe koffiezaken met elkaar flirten. In die koffiezaken mocht vroeger geen westerse muziek gedraaid worden, nu klinkt er Dua Lipa door de speakers. En vegetarische restaurants en start-ups schieten als paddenstoelen uit de grond.”

Hoe komt dat, die enorm snelle ontwikkeling?
“De internetsnelheid is enorm verhoogd door de huidige president, waardoor iedereen nu snel mobiel internet heeft. Een paar jaar geleden was dat heel anders. Ken je dat, als er op je telefoonscherm een ‘E’ staat in plaats van ‘4G’? Dat hadden wij hier constant. Jongeren kunnen nu veel makkelijker nieuwe ontwikkelingen met elkaar delen. Dat zorgt voor een enorme stoot energie die is vrijgekomen.”

In Nederland zullen veel mensen een heel ander beeld van Iran hebben dan je hier schetst.
“Absoluut. De heersende misvatting is dat het er gevaarlijk is, en eng. Natuurlijk heeft Iran voor mij als journalist bepaalde onzekerheden, maar voor de gemiddelde Nederlandse toerist die Iran bezoekt is het er hartstikke veilig. Bovendien zijn die reizigers bij terugkomst het vrijwel unaniem eens over hoe aardig, gastvrij en open Iraniërs zijn.”

Die toegenomen vrijheid komt niet alleen: er zijn ook meer protesten.
“Ja, tegelijkertijd is men ook bezorgder over de toekomst. Dat komt ook in de serie naar voren. Ook dat komt door het internet: als er in een stad in Zuid-Iran een demonstratie is, verspreiden filmpjes daarvan zich razendsnel. Dat kan dan weer leiden tot andere protesten. De redenen zijn heel uitlopend – van economisch wanbeleid tot waterschaarste.”

Hebben die protesten directe gevolgen op politiek vlak?
“De overheid overweegt om protesten in de kiem te smoren, Telegram te verbieden. Met die app kun je channels met een ongelimiteerd aantal volgers maken, en dus nieuws snel verspreiden. Om je een idee te geven van hoe populair Telegram in Iran is: van de 45 miljoen mensen met internet, zitten er 40 miljoen op Telegram. Facebook en Twitter zijn al verboden in Iran, maar veel Iraniërs weten die blokkades te omzeilen.”

Instagram mag wel. ‘Rich Kids of Teheran‘ is een wereldwijd bekend account.
“Ja, en niemand weet waarom Instagram en Telegram wel mogen, maar Facebook en Twitter niet. Ironisch genoeg zit de hoogste leider, Hassan Rouhani, hier zelf op Twitter. Instagram heeft het land wel veranderd. Die foto’s geven een kijkje in het leven van andere mensen en bevolkingsklassen. Bovendien stelt het Iraniërs in staat om zichzelf te uiten: of ze nou gay zijn, of volop getatoeëerd.”

Maar jezelf uiten kan gevaarlijk zijn?
“Iran is het land waar niks mag, maar alles kan, zeg ik wel eens. Voor veel Iraniërs geldt dat zij zich niet laten leiden door hun angst. Ze proberen hun levens te leven zonder stil te staan bij wat er allemaal niet mag of kan, want dan zouden ze veel dingen moeten laten.”

Lees ook
Iran boos omdat Henk Krol pistachenootjes weggooide, Henk zegt sorry

Wat mis je doorgaans het meest aan Nederland?
“Onze vrijheid om een vereniging op te richten. Of het nou gaat om een clubje van vogelaars of een organisatie voor de LGBT-gemeenschap: in Nederland mogen mensen zich organiseren en hun eigen ideeën daarbij uiten. Niks wordt hen in de weg gelegd. In Iran mag dat niet: leiders zien het als potentieel gevaar. In Nederland vinden we dit heel vanzelfsprekend, maar als het niet mag, is dat echt een gemis.”

Je bent nu in Nederland ter promotie van ‘Onze Man’. Wat mis je het meest aan Iran?
“Ik ben hier maar kort, maar als ik langer in Nederland ben, mis ik echt het leven wat ik in Teheran heb opgebouwd. Mijn buren, de mensen met wie ik werk, de mensen en sfeer in het algemeen. Ik vind het inspirerend om te zien hoe die mensen onder druk hun leven opbouwen.”

Onze Man In Teheran is vanaf zondag om 20.15 uur te zien op NPO 2.