‘Ja, moeder worden is het mooiste wat je kan overkomen – maar ook het ingewikkeldste’, zegt klinisch psycholoog Mirjam Meek. Twintig procent van de jonge moeders kampt zelfs met psychische problemen.
Daar praten we te weinig over, zegt Meek in gesprek met LINDA. “We vinden het moeilijk te beseffen dat aan het moederschap ook lastige kanten zitten.”
Dit artikel is onderdeel van LINDA.dossier Hormonen. Meer weten?
In het begin van haar carrière was Meek verloskundige en begeleidde ze vrouwen vooral tijdens de zwangerschap en de bevalling. Kort daarna namen ze afscheid en zag ze hen (meestal) nooit meer. “Ik vroeg me dan vaak af hoe het een moeder zou vergaan, want ja: dan begint het pas.”
Eén op de vijf vrouwen ontwikkelt tijdens de zwangerschap of het prille moederschap (ernstige) psychische problemen. Toch blijven psychologie en verloskunde vaak ver van elkaar verwijderd, weet Meek. “De afgelopen tien jaar is er veel meer aandacht voor gekomen, maar nog steeds zit iedereen vooral op zijn eigen eiland. Terwijl we elkaar zo nodig hebben! De verloskundige is juist ook in de psychische en emotionele begeleiding een belangrijke spil. Als je iemand iedere maand of week ziet, kan je goed monitoren of er iets verandert.”
Mirjam Meek door Keke Keukelaar. Tekst gaat onder beeld verder.
Deze 3 vrouwen zijn in de overgang én hebben pubers vol gierende hormonen thuis: 'Bloedirritant'
Na haar opleiding psychologie wilde Meek die werelden meer met elkaar verbinden, want de voorlichting én aanpak van psychische en emotionele problemen moet beter. In haar boek De verwachting voorbij laat ze zien wat ze in haar eigen praktijk voor jonge moeders zoal tegenkomt. Meest voorkomend zijn verhalen van depressie en angst, maar ze vertelt ook over moeders die worstelen met (controle)dwang en bevallingstrauma’s. “En dat zijn dan de officiële diagnoses. Als we het breder trekken worstelen deze vrouwen allemaal met thema’s als schuld, perfectionisme en eenzaamheid.”
Voor én na de bevalling gieren daarnaast de hormonen door je lichaam. Dit kan eventueel ook van invloed zijn op de ontwikkeling van angst- en dwangstoornissen of depressies. “Ik ben natuurlijk geen arts”, benadrukt Meek. “Maar het is bekend dat hormoonschommelingen ook tot klachten kunnen leiden. Tel daar een slaapgebrek bij op en je bent kwetsbaar. Niet slapen staat aan de basis van veel psychische problemen.”
Meisjes komen steeds vroeger in de puberteit terecht: hoe komt dat?
Velen kiezen er tegenwoordig bewust voor om moeder te worden, weet Meek. “En tóch weten we vaak helemaal niet waar we voor kiezen, al denken we van wel. De maatschappij ziet zwanger zijn en moeder worden als iets moois. Dat is het natuurlijk ook, maar we vinden het daardoor wel moeilijk om de andere kant van het verhaal te horen. Ja, moeder worden is het mooiste wat je kan overkomen – maar ook het ingewikkeldste. Toch durven vrouwen de lastige kanten vaak niet eens met hun partner te delen.”
Een roze wolk én meteen alles ‘van nature’ goed doen: de verwachtingen voor jonge moeders liggen hoog. In haar spreekkamer ziet Meek veel eenzaamheid én onzekerheid. “Vanuit de maatschappij wordt gedacht dat je het allemaal vanzelf kan – dat je een moederinstinct cadeau krijgt. Maar het is écht iets wat je moet leren. Dat gaat met vallen en opstaan en het kost tijd. Vaak hebben we alleen een beetje haast. Neem alleen al het huidige zwangerschapsverlof: na tien weken moet je gewoon weer aan het werk, terwijl dat heel weinig tijd is om te wennen aan zoiets groots en nieuws.”
Meek wil geen negatief beeld van het moederschap schetsen. Ze pleit vooral voor een stukje verwachtingsmanagement. “Ik denk dat we meer met elkaar over onze verwachtingen moeten praten en eerlijker moeten zijn over wat er als jonge moeder allemaal op je af komt. Als je verwachtingen niet negatief, maar eerlijk zijn, kun je sommige dingen ook beter verdragen.”
We zijn onze hormonen, zegt Max Nieuwdorp: 'Ze boetseren ons lichaam en brein'
Als je gaat trouwen, neem je met een vrijgezellenfeest afscheid van je single-bestaan. Eigenlijk zou zoiets er ook voor het moederschap moeten zijn, vindt Meek. Die rol verandert je leven: de relatie met jezelf, maar ook met vrienden, je ouders. “We staan er nu helemaal niet bij stil wat en wie we eigenlijk achterlaten als we moeder worden. Daar hoort geen ritueel bij.”
Ook de moeders in het boek worstelen vaak met hun identiteit. Wie ben ik nu ik ook moeder ben? Mag ik nog een nacht doorhalen in de kroeg en is het gek dat ik wel of juist niét meer wil werken? “Mensen denken van tevoren bijvoorbeeld dat ze minder willen werken, omdat ze graag bij hun kind willen zijn. Maar als het kindje er eenmaal is, denken ze misschien toch: ik wil dit niet elke dag. Dat is dan anders dan de rol die ze van tevoren hadden bedacht. Verwarrend, ook omdat er een oordeel aan vast hangt.”
Het harde oordeel van de buitenwereld is een terugkerend thema. Vooral hechting houdt tegenwoordig veel moeders bezig. Meek: “Eigenlijk is dat therapeutentaal die ongefilterd de wereld in is geslingerd. Wanneer je daar als moeder over leest, kan je het alleen maar fout doen. Wat als je vanwege een complicatie dat eerste uurtje niet bij je kindje kon zijn, of door een depressie afwezig bent. Heb je dan het leven van je kind al verpest?”
In het boek schrijft ze over een moeder die na de bevalling een trauma opliep omdat ze de eerste nacht niet bij haar zoon was. Ze wil die gemiste tijd inhalen door áltijd beschikbaar te zijn. “En door die overcompensatie raakte ze weer zo vermoeid dat ze niet meer goed voor hem kon zorgen.”
Wie het boek leest, vraagt zich wellicht af: waar zijn de vaders? In Meeks spreekkamer wordt die vraag ook geregeld gesteld. “Laat ik voorop stellen dat ik veel fantastische vaders zie die heel betrokken zijn en altijd meekomen. Maar we horen ook vaak genoeg dat de vader ’s nachts niet kan helpen omdat hij de volgende dag naar zijn werk moet. We doen net of we met z’n allen zo geëmancipeerd zijn, maar dat valt in de spreekkamer nog best tegen.”
Dit artikel is onderdeel van LINDA.dossier Hormonen. Meer weten?
'Moederen' verandert het brein, en dat geldt ook voor zorgende mannen
