Terwijl de moeder van Evi Hanssen (44) steeds zieker werd, blikten ze samen terug op het leven. De presentatrice vereeuwigde de mooie momenten met haar moeder en het intense afscheid in Traag naar de hemel.
Het boek is een intiem en troostend relaas over een ongeneeslijke ziekte en een zachte dood. “Maar vooral over het leven.”
‘De beestjes zijn terug. Deze keer ga ik er niet meer van genezen.’ In het voorjaar van 2021 krijgt Evi Hanssen te horen dat de borstkanker bij haar moeder is uitgezaaid. Ze wordt steeds zieker en kiest voor een zachte dood – waarin er genoeg ruimte is om vol liefde afscheid te nemen. Arlette Jacobs sterft uiteindelijk op 14 maart 2023.
“Het gaat eigenlijk heel goed met me”, vertelt Evi wanneer we haar spreken over haar boek dat ze over deze intense periode heeft geschreven. “Ik moet wel zeggen dat nu ik bezig ben met de promo rondom het boek, het veel van me vraagt. Je praat natuurlijk wel over iemand die er niet meer is en het is voor mij ook nieuw. Je verliest je moeder maar één keer in je leven. Of je moet twee mama’s hebben. Maar ik kijk er met een mooi gevoel op terug.”
Evi Hanssen deelt selfie van laatste kater: 'Geen alcohol drinken zou niet zo bijzonder moeten zijn'
Ze is blij dat het boek eindelijk in de winkels ligt. “Het is heel spannend, maar ook wel een soort van opluchting en een zekere fierheid. Trots dat ik de wens van mijn moeder kan doorzetten. Zij wilde het taboe rond doodgaan bespreekbaar maken. Door daar open over te spreken, wilde ze mensen inspireren om over de dood te praten met je geliefden. Want ze merkte dat iedereen heel krampachtig met het einde omgaat.”
Die angst voor de dood en het taboe dat daarop rust, komt volgens Hanssen doordat we er niet mee opgroeien. “We leren dat het slecht en eng is. Dit is mijn huis-tuin-en-keuken-filosofie, maar ik denk dat dat ook komt doordat we niet weten wat er gebeurt na het overlijden, wat ik in mijn boek Het Grote Misschien noem. Ook mijn moeder had het daar moeilijk mee. Ze zei heel trots en stoer dat ze niet bang was, maar ondertussen regelde ze wel haar eigen begrafenis. Dat is toch een stukje controle proberen te houden over de dood.”
Haar eigen moeder wilde eerst ook liever alleen sterven, omdat ze er niemand mee lastig wilde vallen. “Pas toen ze hoorde dat er een vrouw in de ziekenhuiskamer naast haar was overleden, was ze blij om thuis te sterven met ons om haar heen. Maar ik denk dat veel stervende mensen die wens niet uit durven te spreken, omdat ze dan ook het woord sterven moeten uitspreken. Durf je dat wel, dan word je gedragen door de mensen om je heen.”
De presentatrice en columniste is blij dat haar moeder uiteindelijk zo open in haar eigen dood stond en dat haar kinderen het stervingsproces van hun oma een jaar en tien maanden hebben meegemaakt. “Ze wisten meteen dat hun oma kanker had, waardoor ze de ziekte niet associeerden met doodgaan en ziek zijn. Als ik met hen spreek, dan associëren zij doodgaan al veel minder met het engste wat je kan overkomen.”
Tijdens het stervingsproces denkt Hanssen veel na over wat het nu precies inhoudt en betekent. “Ik trok al snel de vergelijking met zwanger zijn. Bij het krijgen van een kindje weet je niet precies wanneer het geboren wordt. Die onzekerheid herkende ik bij de dood van mijn mama. Je weet dat het gaat gebeuren, maar niet precies wanneer.”
Documentairemaker Sara Kolster: 'Kinderen kunnen juist goed praten over de dood'
Ze vervolgt: “Net als bij een geboorte is de dood ook een levensbepalend moment. Maar bij de komst van een baby zijn we vrolijk, bij de dood vinden we het heftig. Bij het einde van het leven zien we niet de schoonheid van het liefhebben, die we wel hebben aan het begin. Dat is superjammer, want die persoon kennen we veel beter. Die is ons hele leven al bij ons geweest.
Ons hele leven plannen we vooruit, maar als de contouren van de hemelpoort zich in de verte beginnen af te tekenen, dan spreken we plots over ‘achteruitgaan’. Terwijl de dood toch echt wel de hoogste trede op de ladder van het leven is.”
Vlak voor de dood van haar moeder heeft Evi nog een brief aan haar geschreven. “Die heeft ze nog kunnen lezen. Het is mooi om iemand nog te kunnen bedanken, hoe hard dat ook klinkt, als diegene nog in leven is. Nu heb ik echt het gevoel dat ik alles heb kunnen zeggen wat ik wilde. Mijn batterijtje om mensen lief te hebben is nog groter geworden omdat ik mijn moeders dood op deze manier heb mogen ervaren – en er ook voor gekozen heb om het op deze manier te verwerken.”
Zelf denkt ze overigens nog niet na over haar eigen dood. “Maar ik sta veel bewuster stil bij het leven. Het boek gaat ook niet zozeer over de dood, het gaat vooral over het leven vóór je doodgaat. Daar sta ik veel meer bij stil. Bij de schoonheid van het leven en hoe belangrijk relaties zijn. Véél belangrijker dan je werk. En hoe belangrijk het is om je naasten te laten weten hoeveel je van ze houdt. Want het is supereindig. Als we zouden leven met idee dat het leven eindig is, zouden we veel minder dingen doen die we niet willen.”
Het boek Traag naar de hemel ligt nu in de Belgische en Nederlandse boekhandels.
Evi Hanssen over verlies van haar moeder: 'Ik luister ingesproken berichtjes op haar mobiel'
