De Nederlandse Staat geeft definitief geen genoegdoening aan Julio Poch, de Argentijns-Nederlandse piloot die mede dankzij Nederland jarenlang vastzat in Argentinië. Wat speelt er ook alweer in deze zaak?
LINDA.nl zet de feiten voor je op een rij.
Piloot Julio Poch zat jaren vast, kreeg vrijspraak en wil erkenning: hoe zat het ook alweer?
Julio Poch
Argentinië verdacht voormalig Transavia piloot Poch van betrokkenheid bij de zogenoemde dodenvluchten in de jaren tachtig. Hierbij werden tegenstanders van de militaire dictatuur onder Jorge Videla boven zee uit vliegtuigen geworpen.
Nederland kon Poch vanwege zijn dubbele nationaliteit niet uitleveren aan Argentinië. Op 22 september 2009, vlak voor de laatste vlucht voor zijn pensioen, werd hij toch gearresteerd op het vliegveld van Valencia. “Ik wist niet wat er aan de hand was”, zei de piloot in 2018 over dat moment in Jinek. “Ik dacht dat het misschien een zware grap zou zijn van mijn collega’s, vanwege mijn laatste vlucht.”
De Argentijnse en Spaanse autoriteiten wisten dat Poch in Valencia zou landen doordat Nederland zijn vluchtgegevens had doorgespeeld. Spanje leverde de piloot vervolgens uit aan Argentinië.
Argentinië
In Argentinië wachtte Poch een lang en slepend proces. Hij werd verdacht van dertig doden, maar hij heeft alle betrokkenheid altijd ontkend. Ondertussen hing hem een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.
De verklaringen van drie collega-piloten van Transavia vormden het belangrijkste bewijs tegen Poch. Zij zeiden dat hij hen verteld had over zijn betrokkenheid bij de dodenvluchten. Later beweerden ze echter dat ze zich gebruikt voelden door openbaar aanklagers in Nederland en Argentinië. Ook zeiden ze dat hun verklaringen verkeerd begrepen waren door taalfouten.
Na acht jaar voorarrest werd Poch in november 2017 vrijgesproken vanwege gebrek aan bewijs. Ook Nederland seponeerde toen haar eigen strafrechtelijke onderzoek. Volgens de piloot heeft één van de rechters later uitgesproken dat hem een groot onrecht is aangedaan. “Het was niet gepland, ik kwam de rechter tegen op een kantoor. Dat hij het hardop zei, was heel belangrijk voor mij.” Poch stelde in Jinek dat de unanimiteit van de rechters zijn onschuld bewijst. “’Horen zeggen’ mag nóóit een bewijs zijn.”
Julio Poch wil vijf miljoen euro van de Nederlandse staat
Erkenning
Vervolgens bleef de vraag hangen of Nederland onrechtmatig gehandeld heeft door Spanje en Argentinië van Pochs vluchtinformatie te voorzien. De Tweede Kamer vraagt demissionair minister Grapperhaus al jaren tevergeefs om de bijbehorende stukken. Hij stelde vervolgens alleen een onderzoekscommissie in. Deze kreeg wél inzage in de documenten omtrent Poch. De commissie oordeelde eerder dit jaar dat de overheid rechtmatig heeft gehandeld en dat het geen ‘verkapte uitlevering’ was.
Ze concludeerde vervolgens wel dat er in 2007 vanuit kringen rondom het Koninklijk Huis een “vruchteloze poging” werd gedaan om te “interveniëren in het onderzoek”. De persoon die deze poging deed, zou hebben gezegd dat de situatie pijnlijk was voor toenmalig prinses Máxima, wier vader in de jaren tachtig deel uitmaakte van het militaire junta regime.
Zaak Julio Poch
Dit voorjaar had Poch ook nog een persoonlijk onderhoud met demissionair minister Grapperhaus. Hij hoopte daarbij op erkenning voor zijn leed. Maar een brief van de landsadvocaat liet de piloot vorige maand weten dat hij niet op een gebaar van de minister kan rekenen.
Zijn advocaat Geert-Jan Knoops begint daarom een bodemprocedure tegen de Staat. Hij wil dat de rechter vaststelt dat Nederland wel degelijk medeverantwoordelijk is voor de door Poch geleden schade. De advocaat hoopt Nederland op deze manier alsnog aansprakelijk te stellen.
Tweede Kamer
Ook een deel van de Tweede Kamer legt zich niet neer bij het oordeel van de onderzoekscommissie. Vandaag is weer een debat waarin Kamerleden de stukken omtrent de zaak van Poch – ook over de eventuele bemoeienis van Het Koningshuis – alsnog opvragen.
Ze benadrukken dat Grapperhaus niet aan zijn grondwettelijke plicht voldaan heeft door de Kamer deze bronnen te onthouden. De demissionair minister zei vrijdag nog dat hij tot einde dit jaar nodig heeft om te bepalen welke documenten aan de Kamer kunnen worden verstrekt. Maandag zei hij ‘extra capaciteit’ in te zetten om dit eerder te realiseren.
Onder andere D66 en de SP willen daarnaast dat de overheid zich nu al coulanter opstelt tegenover Poch. De Staat kan het geld dat ze nu uitgeeft aan de civiele zaak beter aan Poch geven, stelt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.
Oud-piloot Julio Poch krijgt publiek 'DWDD' (maar volgens kijkers vooral Mart Smeets) stil
