In 2018 werden 273 orgaandonaties uitgevoerd. Een aantal daarvan zijn begeleid door Tineke Wind, transplantatiecoördinator van het Maastricht UMC+. Zij legt uit wat het orgaandonorschap betekent en waarom ogen, hartkleppen en huid vaker worden gedoneerd dan andere organen.

Wat doet een transplantatiecoördinator precies?

Tineke: “Wij worden ingeschakeld als een patiënt op de intensive care overlijdt en geregistreerd staat als orgaandonor of als de patiënt niet geregistreerd staat en zijn of haar nabestaanden de organen willen doneren. Als coördinator ga ik met de arts en de familie in gesprek om ze bij te staan tijdens het proces en de nabestaanden uit te leggen wat ze precies kunnen verwachten.”

Hoe gaat een orgaandonatie in zijn werk?

“Eerst worden allerlei tests gedaan om te onderzoeken welke organen in aanmerking komen voor donatie. Al die gegevens worden naar Eurotransplant gestuurd, de instantie die de donatiewachtlijsten beheert. De computer zoekt vervolgens de beste match voor de organen. Daarna nemen we contact op met de behandelende artsen van die patiënten. Zij zoeken uit of hun patiënten ’transplantabel’ en niet ziek zijn. Als alle ontvangers zijn geïnformeerd, wordt een operatie ingepland.”

Dat klinkt als een heel lang proces.

“Vanaf het moment dat wij worden ingeschakeld, duurt het zeker tien tot twaalf uur tot de operatie. We proberen het zo snel mogelijk te doen, maar ook zorgvuldig. En zorgvuldigheid kost tijd. De operatie wordt uitgevoerd door een zelfstandig uitname-team (ZUT), dat gespecialiseerd is in deze operatie. Er zijn in Nederland drie teams die 24/7 klaarstaan. Afhankelijk van het aantal organen dat wordt gedoneerd, duurt zo’n operatie twee tot zes uur.”

Hoe ziet het lichaam er na de operatie uit?

“Net als bij andere operaties is een litteken zichtbaar. Dat wordt zorgvuldig gehecht en er wordt een pleister overheen geplakt. Als iemand wordt opgebaard, zie je daar dus niets van.”

Lees ook
Zwangere vrouw laat doodzieke baby geboren worden voor orgaandonatie

Geldt dat ook als iemand bijvoorbeeld zijn huid of ogen doneert?

“Als het hele oog wordt gedoneerd, wordt deze vervangen door een prothese.  Dat is niet zichtbaar. Eventuele verkleuringen van de huid worden met make-up weggewerkt. Bij een huiddonatie wordt alleen huid van de rug, benen en flanken afgenomen. Daarna krijgt de donor een beschermend pak aan onder zijn of haar kleding, om eventuele lekkages te voorkomen.”

Worden huid en ogen minder vaak gedoneerd dan andere organen?

“Integendeel. Organen kunnen alleen gedoneerd worden als zij tot vlak voor de uitname bloed ontvangen. Vandaar dat alleen patiënten die op de intensive care liggen, in aanmerking komen. Huid- en oogdonaties behoren tot weefseldonaties, net als hartklep-, bot-, en peesdonaties. Dat is een apart proces. Doordat bloedcirculatie hiervoor geen vereiste is, kan weefsel ook gedoneerd worden als een persoon thuis of op een reguliere ziekenhuisafdeling overlijdt. In 2018 zijn bijna 2400 weefseldonaties uitgevoerd, ruim acht keer zoveel als orgaandonaties. Al doneert een persoon soms natuurlijk wel meerdere organen.”

Hoe kijkt u naar de nieuwe donorwet, waarin volwassenen automatisch worden geregistreerd als donor?

“Het is een spannende stap, die ongeacht of je het een goed idee vindt of niet, discussie veroorzaakt. Dat is belangrijk, want daardoor gaan mensen over het onderwerp nadenken en het met elkaar bespreken. Als iemand op de intensive care overlijdt, is dat vaak onverwachts. Een gesprek met een arts over orgaandonatie is dan heel heftig, maar als nabestaanden weten hoe iemand erover dacht, maakt dat het voor hen een stuk gemakkelijker.”

Lees ook
Lilah leefde maar negen dagen, maar redde door orgaandonatie het leven van een andere baby

U maakt het donatieproces van dichtbij mee. Wat deed u besluiten om wel of niet donor te worden?

“Ik sta zelf al heel lang geregistreerd als donor. Dat had ik nooit gedaan als ik niet zeker wist dat het hele proces met extreem veel zorgvuldigheid en respect uitgevoerd wordt. Bovendien maak ik van dichtbij mee wat het belang is van orgaandonaties: het geven van nieuw leven. Overlijden is onvermijdelijk, maar op de lange termijn kan het nabestaanden ook troost bieden als ze weten dat er iets moois uit is voortgekomen.”