Onze rikketik is van levensbelang, maar anno 2023 weten we nog altijd té weinig over het vrouwenhart. Volgens Yolande Appelman, interventiecardioloog bij Amsterdam UMC en gespecialiseerd in het vrouwenhart, is het tijd dat daar verandering in komt.
Eind vorig jaar verscheen de derde druk van het boek van Yolande en haar twee collega’s: Het vrouwenhart: van ischemie naar preventie. We stellen haar een paar vragen over onderzoek naar en behandeling van het vrouwenhart.
Waarom weten we eigenlijk nog zo weinig over het vrouwenhart?
“Dat komt omdat het onderzoek naar ziektebeelden en risicofactoren wat betreft vrouwen erg achterlopen. De geneeskunde is altijd gebaseerd geweest op het witte mannenlijf. Dat komt mede omdat het in de vorige eeuw niet oké was om een vrouwenlichaam te onderzoeken. Ook doen er vaak te weinig vrouwen mee aan onderzoeken. Dat kan een probleem zijn, omdat onderzoeksresultaten dan vaak 70 procent man bevatten en maar 30 procent vrouw. Veel van deze resultaten worden wel op één hoop gegooid, al zijn deze resultaten dan niet altijd representatief voor de vrouw.”
Deze arts legt uit waarom vrouwen minder hartmedicatie nodig hebben dan mannen
Waarom is het nodig dat er meer aandacht komt voor het vrouwenhart en de behandeling daarvan?
“Ons eerste boek heette Het vrouwenhart, begeerd maar miskend. Want wat wisten we er nou eigenlijk van? Dat is nu gelukkig een stuk beter, maar het is zeker nog niet voldoende. Bewustwording creëren en onderzoek stimuleren is nog steeds nodig, want de inhaalslag naar onderzoek van het vrouwenhart gaat te langzaam. Er is te weinig geld en daarbij valt er nog veel winst te behalen bij de manier van onderzoeken. Zo wordt er bijvoorbeeld onvoldoende aandacht besteed aan het gender specificeren van de resultaten en is de behandeling nog ver onder de maat.
Wat betreft de behandeling: het vrouwenhart ziet er anatomisch vrijwel hetzelfde uit als een mannenhart, het is alleen wat kleiner en lichter. Het zit hem met name in ziektebeelden die zich anders uiten bij mannen en vrouwen. Die diagnose moet beter herkend worden. We realiseren ons dat we veel nieuwe kennis hebben vergaard, maar we realiseren ons ook dat we niet altijd begrijpen hoe het werkt. De diagnose is één en een behandeling is twee. We maken stappen, maar we zijn er nog lang niet.”
Wat is er de afgelopen jaren ontdekt over het vrouwenhart?
“Vrouwen die last hebben van pijn op de borst krijgen bij de cardioloog vaak een hartkatheterisatie, daarbij worden met contrastvloeistof de bloedvaten onder de loep genomen. Daarbij zoeken we naar vernauwingen die zuurstoftekort kunnen verklaren en daarmee dus ook de pijn op de borst. Bij vrouwen zien we op deze manier alleen vaak geen verklaringen voor haar klachten, want er worden geen doorbloedingsproblemen gezien. Het hart wordt dan als ‘goed’ bestempeld, terwijl de klachten blijven.
Tegenwoordig kunnen we naast de hartkatheterisatie ook aanvullende metingen doen op het vrouwenhart, waarbij we de vaatfunctie testen. Als de vaatfunctie is verstoord, kan er op onwillekeurige momenten vaatspasme voorkomen. Bij vrouwen met pijn op de borst zit daar vaak het probleem. Op deze manier kunnen we nu een diagnose stellen of met zekerheid zeggen dat de klachten niet door het hart komen. Een aantal jaar geleden konden we nog niets aantonen, dus we hebben echt al iets bereikt. Mijn patiënten moeten soms huilen bij het horen van de diagnose, ondanks het feit dat ik nog geen garantie op een behandeling kan geven. Ze zijn ontzettend blij met een diagnose, omdat dat bevestigt dat ze niet gek zijn.”
Heb je tips voor vrouwen om hart- en vaatziekten te voorkomen?
“Vrouwen tussen de 30 en 50 ontkomen niet aan hormonale veranderingen. Dat maakt dat ze tijdens de menopauze in een slechter risicoprofiel terechtkomen, maar niemand neemt vooraf maatregelen. Toch is het juist in die jaren belangrijk om je gezondheid te bewaken. Het is misschien een open deur, maar leef gezond. Zorg voor voldoende beweging, eet gezond en rook niet. Daarbij is het ook belangrijk dat je me-time voor jezelf inplant. Rust en ontstressen is ook heel belangrijk.
Als laatste wil ik meegeven: know your numbers. En dan niet alleen je gewicht, maar ook je bloeddruk en cholesterol. Zeker vrouwen richting de 45 jaar moeten hun bloeddruk weten, dan kun je er ook op tijd op reageren.”
Cardioloog Janneke over het vrouwenhart: 'Je hebt je gezondheid zelf in de hand'
