‘Mijn kind is slachtoffer van falend beleid van het kabinet’, zegt Dorte Holse, moeder van een ‘pechgeneratie-student’. Terwijl de frustratie onder deze groep studenten groter wordt, groeien bij hun ouders de zorgen mee.
Met de petitie ‘Niet hun schuld’ pleit een groep ouders voor volledige compensatie van de basisbeurs.
Al jaren zijn studenten ontevreden over het leenstelsel en dit jaar keerde de basisbeurs terug. Dat is positief, maar studenten én hun ouders zijn niet tevreden. Studenten binnen het leenstelsel krijgen nu een compensatie van slechts 1.436 euro op hun studieschuld, die vaak is opgelopen tot (tien)duizenden euro’s.
“Het slaat nergens op. Het is een dikke middelvinger naar al die studenten. Een uitwonende leenstelsel-student loopt hierdoor 15.000 euro mis”, leggen Ellen Schneider en Dorte Holse uit. “Het is echt een lachertje.” Beide vrouwen hebben kinderen die studeerden binnen het leenstelsel. Om voor hen op te komen, startten de moeders in 2022 de petitie ‘Niet hun schuld‘ en dienden ze deze in bij de Eerste Kamer. “We pleiten nog steeds voor een volledige vergoeding van de basisbeurs.”
Even een opfriscursus: hoe zat het ook alweer met de basisbeurs en het leenstelsel? Op 1 september 2015 voert het kabinet het sociale leenstelsel in. Volgens voormalig minister van Onderwijs Jet Bussemaker, kwam hierdoor meer geld vrij voor het onderwijs. Dat zou gebruikt worden om de kwaliteit te verbeteren. ‘Daarnaast moet het ervoor zorgen dat studenten beter nadenken over hun studiekeuze’, schreef de Volkskrant in 2012.
Ook stelde Bussemaker toen in het Parool: ‘Als we steeds zeggen dat lenen heel erg is, zonder daarbij de nuancering te geven, dan gaan we studenten echt bang maken om te gaan studeren’. Dat wekte bij veel studenten de indruk dat ze vooral niet bang hoefden te zijn zich bij de overheid in de schulden te steken. Want: ‘Die lening is heel verantwoord’, zei de toenmalig minister van Onderwijs in Trouw.
Helft studenten 'pechgeneratie' had minder geleend: 'Is gezegd dat rente laag zou blijven'
Nu, acht jaar later, draait het kabinet het leenstelsel weer terug naar de basisbeurs, het oude systeem. Op de VVD na, waren alle politieke partijen het met het voorstel eens. GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver noemde het beleid ‘een mislukt experiment’. Deze terugdraai betekent dat uitwonende studenten die nu beginnen met studeren maandelijks een basisbeurs van 439,20 euro krijgen. Daarnaast kunnen studenten afhankelijk van het inkomen van hun ouders nog maximaal 416,00 euro krijgen. Beide beurzen zijn een gift wanneer je als student binnen tien jaar je diploma behaalt. Daarnaast kan er een bedrag bijgeleend worden, en dát geleende geld moet uiteraard wel terugbetaald worden.
Studenten binnen het leenstelsel moesten ál het geld lenen en moeten nu ook alles terugbetalen. Daar komt de onlangs verhoogde rente van 2,56 procent nog bovenop. Huidig minister van Onderwijs, Robbert Dijkgraaf, gaf aan begrip te hebben voor de studenten van de ‘pechgeneratie’, maar doet geen toezeggingen op een betere vergoeding. “Op dit moment staat er 1 miljard voor en daar moeten we het mee doen”, zei Dijkgraaf tegen BNR Nieuwsradio.
Naast veel boze studenten, maken dus ook ouders zich zorgen. “Ik vind dat de overheid mijn kind heeft beschadigd”, zegt Holse. Het doel van haar en medestander Schneider? Een volledige vergoeding van de basisbeurs voor alle studenten binnen het leenstelsel. Het verschil tussen hen en de acties die studenten nu voeren, is dat de studenten zich inzetten voor verlaging van de rente voor de pechgeneratie én toekomstige generaties. De moeders richten zich echt op de gemiste basisbeurs van de pechgeneratie. “Daarnaast steunen we acties van studenten tegen de renteverhoging natuurlijk ook volledig”, zegt Schneider. Maar first things first.
“Het leenstelsel is een mislukt experiment. Toen wij de petitie indienden, waarin we ook pleiten voor de volledige vergoeding van de basisbeurs, hadden we veel partijen mee. Iedereen begreep het, en er werden goede vragen gesteld”, gaat ze verder. “Maar toen puntje bij paaltje kwam gebeurde er niks”, vult Holse aan. Schneider: “Bij het indienen van het wetsvoorstel zijn ze heel slim geweest, ze hebben de compensatie voor de leenstudenten (pechgeneratie) samengevoegd met de basisbeurs voor studenten die nu beginnen met studeren. Stemmen vóór de nieuwe basisbeurs betekende automatisch ook stemmen voor de lage compensatie. Een duivels dilemma. Ik vraag me af of dat wettelijk mag.”
Ylke (24) heeft een burn-out door haar studieschuld: 'Het voelt als een tijdbom'
“Iedere student die tijdens het leenstelsel heeft gestudeerd heeft recht op de basisbeurs”, vervolgt Schneider. “Dat geldt niet alleen voor uitwonende studenten, maar ook voor thuiswonenden en studenten die geen studieschuld hebben. Dat vind ik wel heel belangrijk om te noemen, want dat is een veelgehoord misverstand. Bijvoorbeeld op LinkedIn, daar zeggen mensen: ‘Ik heb niet hoeven lenen, dus ik krijg niks.’ Dan heb je alsnóg recht op de basisbeurs. De pechgeneratie is proefkonijn geweest, ze hebben gewoon recht op dat geld”, zegt Holse. “Als dát rechtgetrokken is kunnen we gaan kijken naar wensen zoals de rente. Want dan staan de pechgeneratiestudenten, en de studenten die nu zijn begonnen, pas echt op één lijn.”
De petitie is inmiddels ruim 63.000 keer ondertekend. En dat komt volgens de moeders ook omdat “veel mensen zich ineens heel goed realiseren wat de gevolgen zijn van de lening van hun kinderen. Met zo’n torenhoge schuld beginnen aan je leven, hoe dan?” Holse en Schneider hebben veel mailcontact met andere betrokken ouders. “We richten nu een denktank op. Hier vragen we mensen actief mee te denken hoe we dit verder kunnen aanpakken. Hier zitten ook juristen bij, wat heel erg goed is,” zegt Schneider.
De moeders hopen dat het nieuwe kabinet durft toe te geven dat er een fout is gemaakt. “Het is nu onrustig in Den Haag. Toch hebben we alle fractievoorzitters een mail gestuurd met de vraag nogmaals hun aandacht te richten op de pechgeneratie, en de volledige compensatie op te nemen in hun verkiezingsprogramma. Ze moeten vooral per generatie kijken wat ze kunnen doen”, zegt Holse.
Op de vraag of ze denken dat het opgelost kan worden, antwoorden de moeders eensgezind: “Tuurlijk wordt het opgelost. Dat kan niet anders.” Het gaat ook om de gezondheid van de jongvolwassenen. “Er zijn heel veel mensen met psychische problemen. De schuld die ze hebben heeft zo’n brede impact. Het is een ongelijke behandeling”, zegt Holse.
De ouders verwachten dat de nieuwe politici dit probleem gaan oplossen. Daarnaast zeggen ze: “Noem de studenten niet langer ‘de pechgeneratie’, dat suggereert dat ze pech hebben gehad. Noem ze de ‘leengeneratie’ die de dupe zijn geworden van falend beleid van het kabinet.”
Ellen Schneider (links) en Dorte Holse.
Ophef na uitspraken VVD-lijsttrekker Dilan Yezilgöz over pechgeneratie in 'College Tour'
