Negen maanden voor Michael P. Anne Faber verkrachtte en ombracht, werd hij een ‘modelpatiënt’ genoemd door de gevangenis waar hij destijds vastzat. Hoe heeft het kunnen gebeuren dat niemand hem doorhad?
Hieronder lees je een reconstructie van de weg die Michael P. langs justitie heeft gelopen. Leestijd: tien minuten.
Nieuwsuur, de Volkskrant en NOS maakten naar aanleiding van een rapport een reconstructie. Dit is een samenvatting.
Gisteren presenteerden de Onderzoeksraad voor Veiligheid en de Inspecties Justitie en Veiligheid en Gezondheidszorg en Jeugd een rapport over de behandeling van Michael P. Daaruit blijkt dat meerdere fouten zijn gemaakt in dat proces. Vlak na de dood van Anne Faber kwam naar buiten hoe Michael P. te werk was gegaan. Hoe hij zijn omgeving, inclusief behandelaars, manipuleerde en op die manier een weg naar buiten wist te creëren.
In 2010 kreeg P. een celstraf van zestien jaar opgelegd voor het gewelddadig verkrachten van twee minderjarige meisjes en het plegen van roofovervallen. In hoger beroep werd die straf bijgesteld naar twaalf jaar. Die zit hij in eerste instantie in de gevangenis in Roermond uit. Ook had P. problemen met boosheid en drugsgebruik.
P. wil overgeplaatst worden naar de gevangenis in Vught, om twee redenen: kortere reistijd voor bezoekers en hij wil van zijn problemen met boosheid en drugsgebruik af. In 2013 wordt hij overgebracht naar Vught. Uit een observatieonderzoek, dat tot die tijd nog niet was gedaan omdat P. dat niet wilde, blijkt dan dat hij een ontwikkelingsstoornis heeft met afhankelijkheid van cocaïne en speed.
Lees ook
Familie Anne Faber over onderzoeksrapport Michael P.: ‘Onvoorstelbaar’
In Vught maakt hij zich schuldig aan meerdere incidenten, zoals drugsgebruik, (ernstige) bedreigingen, seksueel ongepast gedrag en geweld. P. wordt daarvoor gestraft. Zo wordt hij geïsoleerd in zijn eigen cel, van één tot zeven dagen. Uit een delictsanalyse van een GZ-psycholoog blijkt dat er een verband is tussen de verkrachtingen en een opeenstapeling van negatieve emoties, fors middelengebruik, seksuele opwinding en ontremming door deze middelen.
Vught wil P. eind 2016 laten opnemen in een kliniek. De analyse van de GZ-psycholoog wordt daarbij niet gebruikt. Zijn behandelaren vinden dat het tijd is om te werken aan zijn terugkeer in de samenleving. Daarvoor moet hij behandeld worden door specialisten en vervolgens resocialiseren. De psychiatrische kliniek in Den Dolder merkt in eerste instantie het strafblad van P. op en doet navraag bij Vught. Na een positief advies, want volgens Vught is hij een ‘modelpatiënt’, kan P. naar Den Dolder verhuizen.
P. verhuist op 24 januari 2017. Die dag wordt nog een basisonderzoek op hem uitgevoerd. Ook dan is er geen aandacht voor het zedendelict en het risico op herhaling. De delictanalyse wordt na een week naar Den Dolder gestuurd. Daar staat wederom geen gedetailleerde informatie over de seksuele aspecten in. P. had daarvoor geen toestemming gegeven. Hoe dat kan? Vanwege het medisch beroepsgeheim en de Wet bescherming persoonsgegevens waar elke zorginstelling zich aan moet houden.
Na een week is het behandelplan voor P. klaar. Door middel van vier methodes wordt onderzocht of er een kans is op bijvoorbeeld gewelddadig gedrag. Het risico op seksueel gewelddadig gedrag wordt nooit onderzocht. De kliniek in Den Dolder begint, voordat P. überhaupt verhuisd is, al met de resocialisatie. De behandelaars kennen hem dan nog niet, maar hebben wel alvast de eerste vorm van vrijheid aangevraagd.
Lees ook
Onvrede binnen politie over hardhandige arrestatie Michael P.
Na drie maanden in Den Dolder kan P. al vrij rondrijden en zijn familie bezoeken. Hij rijdt dan in de auto van zijn beide ouders. Dat komt doordat voor elke stap van het vrijhedenstappenplan formele toestemming nodig is. Die goedkeuringen vergen tijd. Om die reden doet de psychiatrische kliniek al aanvraag voor de volgende vrijhedenstap, terwijl goedkeuring voor de vorige pas net binnen is.
De vrijhedenstappen lopen niet volgens afspraak. Zo worden de eerste vrijhedenstappen niet voorgelegd aan alle instanties, hoewel dat wél de afspraak was. P. verlaat op 6 maart het terrein al voor het eerst, terwijl dat eigenlijk pas vanaf 26 april had gemogen. Ook de volgende stappen worden soms niet gecontroleerd.
P. krijgt in de kliniek een relatie met een patiënte. Dat werkt zorgen op bij zijn behandelteam. Als de relatie over is, blijkt dat de vrouw zwanger is. Daarna komen ze weer bij elkaar. De vrouw wil P. echter niet erkennen als de vader en maakt er een knipperlicht-relatie van. Dat veroorzaakt stress bij P., maar in zijn dossier is dat niet vermeld.
Het vrijhedenplan is al bijna voltooid op het moment dat P. nog negen maanden detentie heeft te gaan. Daarbij komt dat hij in het weekend al buiten de muren van de kliniek mag slapen.
Lees ook
Wij spraken de advocaat van Michael P.: ‘Ik heb boze reacties nog nooit in deze mate ervaren’
Op 29 september komt het nieuws naar buiten dat de 25-jarige Anne Faber uit Utrecht is vermist. De dagen daarna valt zijn begeleiders niets opmerkelijks op. In de dagrapporten staat bijvoorbeeld dat hij ‘opgewekt’ is en ‘alles goed gaat’. In die dagen verplaatst P. het lichaam van Faber naar een andere plek. Vijf dagen na de moord beginnen zijn behandelaars ander gedrag op te merken. Hij komt niet opdagen bij het avondeten. Op 4 oktober belt hij de kliniek op. P. heeft cocaïne gebruikt tijdens een terugval en is in Amsterdam. Om 04.30 uur die nacht zet zijn moeder hem af in Den Dolder.
Tijdens een overleg kunnen de reclassering en de kliniek het niet eens worden over de acties van P. De reclassering wil P. terug naar een gesloten afdeling, terwijl de kliniek een waarschuwing voldoende vindt. Uiteindelijk krijgt P. alleen de waarschuwing. Die waarschuwing heeft weinig effect. De politie arresteert P. op 9 oktober 2018 op verdenking van moord op Anne Faber.
De onderzoeksresultaten van de OVV zijn pijnlijk. Er valt niets anders te concluderen dan dat de overheid ernstig heeft gefaald de samenleving te beschermen. Ook zijn de gevangenis in Vught en de kliniek in Den Dolder ernstig tekortgeschoten in het behandelproces van P. Minister Sander Dekker is verantwoordelijk voor de Rechtsbescherming en ook hij heeft geen antwoord op de vraag hoe het zo fout kon lopen. “Ik kan die fouten niet uitleggen, want ik kan ze ook niet goedpraten”, meldt hij in Nieuwsuur.
Lees ook
Familie Anne Faber praat met minister over schadevergoeding
Dekker heeft gisteren laten weten de aanbevelingen uit het rapport over te nemen. “Ik deel de harde conclusies van beide rapporten. In essentie zeggen die dat er tijdens het detentieverloop, zeker naar het einde toe, te veel focus is geweest op resocialisatie en op behandeling. Daarbij is een blinde vlek ontstaan voor de risico’s, voor de gevaren die daarmee gepaard gaan. En dat vind ik onacceptabel.”
