De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met het initiatiefwetsvoorstel dat de landelijke en lokale overheid verplicht zoveel mogelijk te doen om zelfdoding te voorkomen. Uitgezonderd FvD stemden alle partijen voor de wet suïcidepreventie.
“Het is een enorme steun in de rug”, vertelt Monique Kavelaars, bestuurder van 113 Zelfmoordpreventie, aan LINDA.
Triggerwarning: dit artikel gaat over suïcide.
Suïcide is de belangrijkste doodsoorzaak onder jongeren. Dagelijks overlijden vijf mensen in Nederland door zelfdoding, vertelt Kavelaars. “Het is ontzettend waardevol dat de Eerste Kamer dit zelfs tot een hamerstuk (een wetsvoorstel dat zonder discussie of stemming goedgekeurd kan worden, red.) gemaakt heeft. Dat is vrij uniek. Dat laat zien dat vrijwel iedereen hierachter staat en vindt dat we dit goed moeten regelen. Het is een enorme steun in de rug dat het met deze omvang zowel de Tweede als de Eerste Kamer is doorgegaan.”
Omdat het een groot maatschappelijk probleem is, vraagt het om een overheid die meer doet aan het voorkomen van suïcide. Tot nu is suïcidepreventie afhankelijk van de ideeën van een zittend kabinet of de Kamer. Die vrijblijvendheid is er met deze wet af, legt Kavelaars uit. “Het gaat helpen dat het een onderdeel is van de wet. Iedereen die ermee kampt zal meer aandacht voor suïcide(preventie) zien. Dat maakt dat ze ervaren dat ze niet de enige zijn, waardoor ze er hopelijk over durven te praten. Aan de andere kant durft de omgeving er door de aandacht hopelijk meer naar te vragen.”
Zorgelijke stijging aantal zelfdodingen jongeren: 'Als iedereen steentje bijdraagt, kan het omlaag'
Kavelaars licht toe wat de wet inhoudt. De wet bestaat uit drie pijlers: landelijk, hulplijn en gemeentelijk. “De wet zegt dat er altijd een landelijk beleid moet zijn, een nationale agenda suïcidepreventie waarin aandacht gevraagd wordt voor nieuw onderzoek, nieuwe methodieken en een nieuwe aanpak om die verder te verspreiden in het land. Dat is een gegeven, geen toevalligheid. Dat moet er altijd zijn.”
“De hulplijn van 113 is wettelijk geborgd”, gaat Kavelaars verder. “Het is door de wet een garantie dat als je in nood zit, en je weet niemand in je omgeving om mee te praten, je altijd met 113 kan bellen.”
De organisatie is ontzettend blij met de wettelijke grondslag. “Het is fantastisch. De wettelijke borging is een bevestiging en een waardering van wat we doen. Het wordt door alle medewerkers echt enorm gewaardeerd. Voor iedereen die gebruik wil maken van de hulplijn, is wettelijk vastgelegd dat we er voor ze zijn. Dat is heel waardevol.”
In de wet staat verder dat elke gemeente een effectief beleid moet maken. “Daar staan gemeenten echt niet alleen in, daar helpen wij bij”, benadrukt Kavelaars. “Het is van belang dat gemeenten actief aan de slag gaan met meer aandacht vragen, bijvoorbeeld door middel van publiekscampagnes. Het taboe maakt de drempel hoog om erover te praten. Alles wat daaraan bijdraagt om te bevorderen erover te praten, is belangrijk.
Daarnaast moeten gemeenten bezig zijn met de aanpak voor risicogroepen en met trainingen voor sleutelfiguren, zodat mensen geschoold worden in hoe ze erover kunnen praten. Tot slot is het van belang dat in de zorg goed wordt samengewerkt. Dat hulpverleners elkaar om ondersteuning kunnen vragen en dat er goed contact is tussen en binnen organisaties.”
Op het moment heeft 86 procent van de gemeenten geen suïcidepreventiebeleid. “Gemeenten hebben veel op hun bord. Ondanks dat er gemeenten zijn die het belangrijk vinden, zijn de middelen, zoals geld, niet altijd beschikbaar om een effectief beleid te ontwikkelen. Dat gaat het verschil maken. De wet is er, maar wat moet er nog gebeuren? Het geld moet er nog komen. Wat ons betreft kan het niet zo zijn dat de Kamers bijna unaniem akkoord gaan met de wet suïcidepreventie, maar dat de financiën niet worden vrijgemaakt.”
Vriendengroep verloor twee vrienden aan zelfdoding en helpt nu anderen te praten
Als het aan de organisatie ligt, treedt de wet 1 januari 2025 in werking. “De timing is goed: het kan nog mee in de begroting voor Prinsjesdag. En dan kunnen vanaf begin volgend jaar ministeries en gemeenten aan de slag met suïcidepreventie op hun terrein. Maar dan wel mét de financiële middelen. Wij denken dat het om 16,5 miljoen per jaar gaat. Als je kijkt naar de miljarden die omgaan in de zorg, moet dat lukken, denken wij. ”
Het is aan de politiek om de financiering te realiseren. “De Kamer en de nieuwe regering zijn aan zet om het niet alleen bij volmondig voor stemmen te houden, maar het ook te financieren. Met alleen een wet kun je bijna niks. Geen taken zonder knaken, daar komt het nu op neer. Het is super dat de wet er is, maar er is nog één horde te nemen.”
Kavelaars benadrukt het belang van de wet suïcidepreventie. “Het kan voor iemand betekenen dat ervaren wordt dat ze niet de enige zijn. Voor de omgeving geldt dat door te vragen naar de gedachten over zelfdoding, de deur kan openen naar het leven. Iedereen kan het gesprek over zelfdoding leren voeren. Ga naar vraagmaar.nl en doe in 45 minuten de online training. Is er voor iemand die suïcidale gedachten heeft niemand in de omgeving om mee te praten, dan is er áltijd, dag en nacht, landelijk een lijn bereikbaar. Blijf er niet alleen mee worstelen. Dat is het belangrijkste. Je bent niet alleen. Bij 113 staan we klaar om te helpen.”
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat er dan over. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
Gisele vertelt over zelfdoding van haar vader in 'Het Mooiste Meisje van de Klas': 'Alles stortte in'
