Ze zijn er in alle kleuren van de regenboog, in (bijna) iedere te bedenken smaak en we gebruiken ze massaal: vapes. Het is een ware trend, maar het aantal klachten als gevolg van vapen neemt steeds meer toe.
LINDA.meiden stagiaire Fabienne vaped zelf en sprak longarts Leon van den Toorn over de klachten die zij, net zoals vapers om haar heen, hierdoor ervaart.
Een tijd geleden ruilde ik mijn sigaretten in voor een alternatief dat volgens veel mensen beter was dan roken. Goedgelovig als ik ben, nam ik die gedachtegang klakkeloos over, maar daar kwam ik al snel op terug. Vapes bevatten immers evengoed slechte stoffen, en dat liet mijn lichaam me dan ook snel genoeg weten. Na een paar dagen flink hijsen, begon ik – nog erger dan door sigaretten – te hoesten. Later bleken ook klachten als geel slijm, tandvlees- en neusbloedingen veel vapers niet vreemd.
Het heersende idee dat vapen gezonder is dan roken, maar tóch voor zoveel klachten zorgt, roept bij mij een aantal brandende vragen op. Ik bespreek ze met longarts Leon van den Toorn.
Veel vape-gebruikers hebben als gevolg van vapen last van maagzuur. Hoe komt dit?
“Als je aan het vapen bent, ben je stoffen aan het verdampen. De damp die hierdoor vrijkomt, komt niet alleen in je luchtwegen terecht, maar ook in je slokdarm èn in je maag. Je lichaam reageert hier, net als wanneer je eet of drinkt, op – en die reflex zorgt ervoor dat je maagzuur gaat produceren.”
“Dat je van vapen meer last van maagzuur krijgt dan van eten of drinken, komt doordat vapes – in tegenstelling tot voedingsmiddelen en drankjes – stoffen bevatten die vrijwel alle slijmvliezen in je lichaam beschadigen. Die beschadiging creëert een hevige reactie op maagzuur en dus klachten.”
Er zijn veel vape-gebruikers die overmatig hoesten. Wat veroorzaakt dit?
“Hoesten is een reactie van je lichaam die plaatsvindt wanneer er zich een damp in je luchtwegen bevindt waarbij de in de damp aanwezige bestanddelen het slijmvlies van je luchtwegen beschadigen. Dat is ook wetenschappelijk aangetoond van diverse bestanddelen die in de vape-vloeistof zitten.”
“Daarnaast speelt ook die eerder benoemde maagzuur hierin weer een rol. Maagzuur komt namelijk niet alleen voort uit de schade die vapen aanricht, maar is an sich ook weer schadelijk. Dat maagzuur komt, naast in je keel, namelijk ook in je luchtwegen, waardoor je luchtwegen geïrriteerd raken. Als gevolg van die irritatie ga je – net zoals bij het roken van sigaretten – daarom hoesten.”
Veel vape-gebruikers hebben ook last van geel slijm en zelfs tandvlees- en neusbloedingen. Is hier dezelfde verklaring voor?
“Een beetje, maar niet helemaal. De combinatie van de verschillende stoffen die vapes bevatten, leidt tot een andere slijmproductie dan bijvoorbeeld bij het roken van sigaretten. Die slijmproductie ontstaat eveneens door de irritatie door vapen in je luchtwegen.”
“Daarbij zijn er mensen die van vapen hevig gaan hoesten, ook al heeft niet iedereen hier last van. Afhankelijk van de mate waarin je hoest, hoopt het slijm dat ontstaat als gevolg van die verandering, zich op. Datzelfde slijm komt er dan later in de vorm van, bijvoorbeeld, een gele klodder uit.”
“De tandvlees- en neusbloedingen kunnen komen doordat de stoffen die vapes bevatten het slijmvlies door je hele lichaam namelijk gevoeliger maken. Hierdoor kan je sneller en ook meer gaan bloeden. Tevens kan het zijn dat de metaaldeeltjes die in de vloeistof van je vape vrijkomen vanuit de batterij een rol spelen bij de beschadigingen, maar of dat een grote rol speelt is nog niet precies bekend.”
Staat de hoeveelheid aan nicotine die je door vapen binnen krijgt gelijk aan de hoeveelheid nicotine die je binnenkrijgt als je sigaretten rookt?
“Vapes bevatten dan misschien geen tabak, waardoor je zou denken dat het ‘beter’ is, maar dat gebrek aan tabak wordt gecompenseerd door het feit dat vapen hierdoor minder prikkelend is en je het daardoor vaker doet om je toch verzadigd te voelen, waardoor de hoeveelheid nicotine onderaan de streep vaak gelijk is.”
“Ook vapes zonder nicotine zijn alsnog heel slecht voor je. Er blijven namelijk nog genoeg stoffen in de vloeistof van vapes over die evengoed schade kunnen geven, zoals onder meer de verwarmde smaak- en kleurstoffen, de metaalsporen en de combinatie van die verschillende stoffen.”
Vapen – met en zonder nicotine – is dus minstens zo slecht als roken, maar vapen lijkt (in ieder geval in mijn omgeving) meer sociaal geaccepteerd. Waar komt deze acceptatie van vapen vandaan, terwijl roken veelal verafschuwd wordt?
“De geuren, maar ook de smaakjes en de verpakkingen van vapes dragen bij aan de mate waarin vapen, meer dan roken, sociaal geaccepteerd is. Ook de veronderstelling dat vapen ‘beter’ zou zijn dan roken alleen al, is een grote factor. Die veronderstelling komt voort uit het feit dat deskundigen ooit hebben geroepen dat vapen ‘maar liefst vijfennegentig procent minder schadelijk zou zijn’, maar die cijfers zijn natte vingerwerk geweest en op niets anders gebaseerd dan op gevoel. Ook is het goed om te weten dat deze ‘deskundigen’ regelmatig banden hadden met de tabaksindustrie.”
Sigaretten bestaan langer dan vapes, waardoor er over vapen minder bekend is. Speelt dat gebrek aan kennis over vapen ook een rol in de sociale acceptatie hiervan?
“De meningen over het gebruik van vapes zijn daardoor inderdaad meer verdeeld, waardoor de nog onbekende gevolgen ervan met positieve, maar ook vaak onjuiste intonaties worden ingevuld. Achteraf blijkt dan dat stoffen en combinaties, waarvan we eerst dachten dat het niet per se extreem schadelijk zou zijn, dat toch wel blijken te zijn.”
“Ook is er veel discussie over de vraag of vapen een goede manier is om van het roken van sigaretten af te komen. Voor sommige mensen zal dat wellicht zo zijn, maar de cijfers laten zien dat ongeveer vijfenzeventig procent van deze ‘stoppers’ uiteindelijk blijven vapen en daarnaast ook nog enkele sigaretten per dag blijven roken. Het lijkt helaas zo te zijn dat dit ‘dubbele roken’ nog schadelijker is dan het gebruik van vapes of sigaretten alleen.”
“Overigens kunnen we ons heel lang afvragen welk van de twee – roken of vapen – schadelijker is, maar het is allebei heel schadelijk, dus je zou het gewoon beide niet moeten doen. Iets wat als gevolg van verdamping in je longen komt, tast je gezonde en daarmee vaak goed functionerende longen gewoon aan. Ook zijn we bang dat vapen onder jongeren gemakkelijk leidt tot het roken van sigaretten op latere leeftijd.”
RIVM: 'Ook roken met smaakjes of accessoires blijft schadelijk'
