Vrouwen zijn allesbehalve veilig. Alleen deze week al verschenen vier nieuwsberichten over vrouwen die slachtoffer werden van seksueel geweld en femicide. Verhalen die iedere vrouw rillingen bezorgen.
En dus delen we massaal tips en noodnummers – maar dat is geen oplossing, vindt redacteur Anne.
Wat een afgrijselijke nieuwsberichten afgelopen week. In de nacht van dinsdag op woensdag werd in Duivendrecht het levenloze lichaam van de 17-jarige Lisa gevonden, nadat ze onderweg was naar huis na een avond stappen. In Zeist werd een hardlopende vrouw slachtoffer van ernstig seksueel geweld. En een week geleden werd een vrouw uit Almere slachtoffer van femicide. Het zijn slechts drie berichten van de afgelopen weken. Het wordt weer pijnlijk duidelijk dat vrouwen nog altijd niet veilig zijn. Niet op straat én niet thuis.
Iedere acht dagen is het raak in Nederland: bijna iedere week wordt een vrouw vermoord. En de discussie onder die nieuwsberichten? Die gaat meestal niet over de daders, maar over de vraag: ‘Waarom was zij alleen op straat?’. Het laat mijn bloed koken. Wat doet die vraag ertoe? Dat je alleen fietst of een kort rokje aan hebt, geeft iemand geen goedkeuring om je na te roepen, seksueel te misbruiken of, in Lisa’s geval, te vermoorden.
Ja, als Lisa een taxi naar huis had genomen, had ze misschien nog geleefd. Maar dat is niet de discussie die we moeten voeren. Zij is niet degene die in dit vreselijke verhaal fout zit. Dat is enkel en alleen de man die haar heeft vermoord. Die haar, terwijl ze met 112 belde, met ‘ernstig geweld’ haar leven ontnam.
Door reacties als ‘Waarom was ze alleen?’ wordt de schuld bij Lisa gelegd, alsof haar keuzes verantwoordelijk zijn voor het geweld dat haar is aangedaan. Dat is victim blaming in de puurste vorm. En dat doet pijn. Niet alleen omdat het ongenuanceerd en onrechtvaardig is, maar vooral omdat het een boodschap is die vrouwen al hun hele leven te horen krijgen: jij bent verantwoordelijk voor je eigen veiligheid.
Alles wat je moet weten over victim blaming (en zo voorkom je dat je het onbewust zelf doet)
Die boodschap is er zo diep ingesleten dat je het nauwelijks nog loswrikt. Bij mij en bij alle vrouwen om me heen. Vanbinnen vragen we ons continu af hoe we onze veiligheid voorop kunnen stellen. Als we uitgaan, daten, wandelen, reizen of simpelweg thuis zijn.
Na de gebeurtenissen van deze week zie ik meiden tips met elkaar delen op social media en in groepschats op WhatsApp. Hoe je instelt dat je telefoon automatisch 112 belt bij vijf keer op de uitknop klikken, of welke noodnummers je kunt opslaan zodat je voorbereid bent als je ze nodig hebt. Zelfs meiden die elkaar adviseren om toch maar een illegale pepperspray op zak te hebben – just in case.
Dat vrouwen er alles aan doen om zich veiliger te voelen op straat is goed. Het kan je een moment geven om te ontsnappen (mocht je niet in shock raken tijdens zo’n traumatische gebeurtenis). Maar het is geen oplossing. Het is een pleister op een (tot op het bot) diepe, bloedende wond. Het lost het fundamentele probleem van seksueel geweld en femicide niet op.
Het is niet onze taak om in te spelen op het slechte gedrag van een ander. Het is de taak van onze gehele samenleving om te zorgen dat dit gedrag wordt voorkomen, bestraft en bestreden. We leven in een cultuur die meer nadruk legt op ‘slim omgaan met gevaar’ dan op het tegengaan van het gevaar zelf. Maar femicide en seksueel geweld zijn geen vrouwenproblemen. De bal ligt bij de man.
Wat we nodig hebben, is systematische verandering: betere preventie en voorlichting, bewustwording van genderongelijkheid en een cultuur die geweld tegen vrouwen nooit tolereert. Mannen die elkaar aanspreken op onacceptabel gedrag en zichtbaar opkomen voor vrouwen, ook al behoren zij zelf niet tot die groep. Zodat niemand beschermingstips hoeft te delen – of ooit de vraag hoeft te beantwoorden: ‘Waarom was je alleen?’.
Zó steun je als partner, familie of vriend een slachtoffer van seksueel geweld
