In 2022 werden ruim 900 vrouwen gediagnosticeerd met baarmoederhalskanker. Het laten afnemen van een uitstrijkje kan zorgen voor vroege diagnose en een goede behandeling. Toch doen veel vrouwen dit niet, blijkt uit onderzoek van Bevolkingsonderzoek Nederland.
“Als ik eerder mijn uitstrijkje had gedaan, was het wellicht in een vroeg stadium ontdekt”, vertelt Amanta Brouwer – Van Mil (46) tegen LINDA.
“Toen ik op mijn dertigste een oproep kreeg voor het bevolkingsonderzoek, was ik net zwanger van mijn dochter. Als je zwanger bent, maken ze geen uitstrijkje”, vertelt Amanta. “Na mijn bevalling heb ik het alleen maar uitgesteld. Nadat ik op mijn vierendertigste net bevallen was van mijn jongste zoon, heb ik een spiraal laten plaatsen. Omdat het er na het plaatsen van het spiraaltje onrustig uit bleef zien, maakte de huisarts een uitstrijkje.”
“Daar bleken onrustige cellen te zitten. Ik had wel donkere afscheiding, maar mijn bevalling was nog maar kort geleden. Mijn verloskundige en ik linkten het daaraan, maar na een vervolgonderzoek bleek het baarmoederhalskanker te zijn. Mijn tumor was vrij groot, dus dat ik kinderen heb kunnen krijgen is best wel bijzonder. Als ik eerder mijn uitstrijkje had gedaan, was het wellicht in een vroeg stadium ontdekt.”
Voor Amanta volgt een periode van chemokuren en operaties: “Dat was een zware periode, ik kreeg vijf chemokuren en ondertussen was ik natuurlijk net moeder geworden.”
Gynaecoloog oncoloog Nienke van Trommel is werkzaam in het Antoni van Leeuwenhoek en vertelt aan LINDA. hoe deze vorm van kanker ontstaat: “Acht op de tien mensen die seksueel actief is, raakt ooit besmet met het HPV-virus. De meeste mensen ‘ruimen’ dat virus in de loop van een à twee jaar zelf op. Maar er is een kleine groep vrouwen waarbij dat niet gebeurt. Door een langdurige infectie met HPV kan baarmoederhalskanker ontstaan.”
“Daarnaast is het belangrijk te benoemen dat baarmoederhalskanker vaker voorkomt bij vrouwen die roken. Roken verzwakt je afweersysteem”, vervolgt de gynaecoloog. “Hierdoor kan het lichaam meer moeite hebben om een HPV-infectie op te ruimen.”
Baarmoederhalskanker ontstaat meestal langzaam. Dit zorgt ervoor dat je bij een beginstadium nauwelijks klachten ervaart. De eerste symptomen zijn meestal bloedverlies na seks, bloedverlies tussen menstruaties door en verandering in afscheiding.
Baarmoederhalskanker komt relatief weinig voor, maar wordt voornamelijk aangetroffen bij vrouwen tussen de 30 en 60 jaar. Daarom krijgt deze groep vrouwen de uitnodiging om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek. De eerste op je dertigste, daarna volgen 35, 45, 50 en 60 jaar.
“Vrouwen die nu voor het eerst in aanmerking komen voor het bevolkingsonderzoek, worden uitgenodigd met de optie van een zelftest. Op deze manier kunnen vrouwen in een vertrouwde omgeving en in hun eigen tijd de test afnemen,” vertelt Van Trommel.
Deze zelftest moet ervoor zorgen dat deelname aan het onderzoek laagdrempeliger wordt. Want lang niet alle vrouwen gaan in op de uitnodiging, blijkt uit cijfers van Bevolkingsonderzoek Nederland. Uit hun onderzoek komt naar voren dat 79% van de 30 tot 34 jarigen bereid is om mee te doen. Maar dat slechts 41% van deze groep in 2022 is ingegaan op de uitnodiging.
En dat is zorgelijk: juist het bevolkingsonderzoek maakt het mogelijk om baarmoederhalskanker op tijd op te sporen, of zelfs te voorkomen. Als er een afwijking aan het licht komt, gaat het in veel gevallen om een voorstadium dat behandeld kan worden.
Ook bij Kelly Renes (35) worden na deelname aan het bevolkingsonderzoek onrustige cellen gevonden, maar het is niet meteen reden tot paniek. De artsen houden het nauwlettend in de gaten door haar halfjaarlijks op een controle te laten komen. Maar de klachten nemen toe: “De pijn in mijn buik werd erger en ik was drie weken per maand ongesteld.”
Bij ontdekking van (een voorstadium van) baarmoederhalskanker zijn er verschillende behandelmethoden. “Bij een vroeg stadium wordt het vaak niet meteen behandeld”, gaat Van Trommel verder. “De kans is aanwezig dat het lichaam het virus nog zelf opruimt. Bij ernstiger stadia behandelen we vaak wel. Het kan zijn dat we een stukje van de baarmoedermond afhalen met een soort elektrisch mesje. Daarnaast hebben we een immuun aanwakkerende crème, die je op een tampon kan inbrengen gedurende vier maanden. Dat kan de afweer aanzwengelen.”
Omdat de klachten bij Kelly erger worden, mag ze eerder langs bij de gynaecoloog voor extra onderzoek. “De pijn en ongesteldheid beperkten me ontzettend. Ik had altijd tampons of maandverband bij me en witte broeken droeg ik niet meer. Uiteindelijk werd ik er wanhopig van. Het eerste wat ik de gynaecoloog in het ziekenhuis vroeg, was of ze mijn baarmoeder kon verwijderen.”
De arts wijst Kelly erop dat ze dat niet meteen kunnen doen. Na veel onderzoek blijkt er bij Kelly sprake te zijn van een voorstadium baarmoederhalskanker. “Er zijn natuurlijk verschillende manieren om dat te behandelen. Maar gezien de pijn die ik had, was het voor mij eigenlijk de enige juiste optie om mijn baarmoeder te laten verwijderen.”
“Op dat moment besefte ik niet wat de consequenties daarvan waren. Ik heb drie prachtige dochters, ik vind het daarom ook heel lastig om te zeggen dat ik eigenlijk nog wel een kinderwens had. Ik was pas 33 jaar en ik had op dat moment geen partner.”
Zowel Kelly als Amanta zijn ondertussen genezen van de ziekte, maar voor beiden heeft het grote impact gehad op hun leven. Ze zetten zich nu in voor Stichting Olijf. Olijf biedt steun en informatie aan vrouwen die gynaecologische kanker hebben (gehad). Zo voeren Amanta en Kelly gesprekken met lotgenoten. “Sommige vrouwen staan aan het begin van het traject en zoeken handvatten, daar help ik hen bij”, vertelt Amanta.
“Ga altijd in op de uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek”, benadrukt Kelly. “Ik had ook niet verwacht dat er iets uit zou komen.” “Luister daarnaast goed naar je lichaam en ga bij twijfel langs de huisarts,” zegt Amanta. “Ik weet dat het ongemakkelijk kan zijn om een uitstrijkje te laten maken. Maar de onderzoeken daarna zijn nog veel vervelender.”
Te oud voor het HPV-vaccin? 'Ook ik wil geen baarmoederhalskanker, maar dan moet ik wel betalen'
