Maar liefst een op de vier zwangerschappen eindigt in een miskraam. En dat zijn alleen nog maar de cijfers van miskramen die bekend zijn bij dokters of ziekenhuizen. Toch wordt het vaak gebagatelliseerd, waardoor vrouwen ervoor kiezen om te zwijgen.
Dat moet anders, vindt documentairemaakster Janna Stolp. Ze bedacht en regisseerde de documentaire Maar je was er wèl. Samen met een van de drie hoofdpersonen Marjolijn de Cocq vertelt ze aan LINDA. over de film.
Zelf maakte Janna nooit een miskraam mee, maar een goede vriendin van haar wel. Het verdriet van haar vriendin zette Janna aan het denken: waarom wordt hier zo weinig over gesproken?
Zo komt ze op het idee voor de documentaire, waarin drie moedige vrouwen vertellen over hun persoonlijke ervaringen met miskramen. “Ze bespreken hoe ze het hebben ervaren, maar ook de periode daarna: hoe verwerk je zoiets? Het gaat echt om de impact van een miskraam op je leven.”
“Er is wel meer openheid dan tien jaar geleden”, merkt Janna. “Maar er wordt toch verwacht dat vrouwen er na drie maanden wel weer overheen zijn. Terwijl dat natuurlijk heel erg persoonlijk en afhankelijk is van je eigen situatie. Dat vond ik heel opvallend: waarom bepalen we voor een ander hoe verdrietig je hierover mag zijn? Het heeft helemaal geen plekje op het spectrum van verlies.”
Bij haar research voor de documentaire kwam ze uit op Marjolijn. Zij had maar liefst vier miskramen gehad en schreef daar een boek over, genaamd Maar ik hield al wel van je. “Een van de redenen waarom het zo’n taboe is om over miskramen te praten, is dat je ze heel makkelijk kunt bagatelliseren op een schaal van leed als het gaat om geboortes”, vertelt Marjolijn.
Ze vervolgt: “Er is zoveel ellende rondom geboortes. Als je een miskraam krijgt in een relatief vroeg stadium van een zwangerschap, heb je al gauw de neiging te denken dat er nog niet zoveel was, en dat het misschien maar beter is zo. Maar het neemt niet weg dat sommige zwangere vrouwen al een beeld hebben. Zo was het in elk geval bij mij. In je hoofd en hart visualiseer je al een kind, en dat is er ineens niet meer. Maar omdat het in zo’n vroeg stadium is, word je bijna gedwongen dat te bagatelliseren.”
Marjolijn vertelt over de impact die haar vier miskramen op haar hebben gehad. “Elke miskraam heb ik anders ervaren en bij elke is er een ander verdriet.” Hoewel haar laatste miskraam meer dan vijftien jaar geleden is, en de scherpste kanten zijn gesleten, is dat verdriet nooit helemaal weg.
“Mijn eerste miskraam was na een moment dat eigenlijk een heel hoge top was. Mijn man en ik waren net getrouwd. We hadden al een dochter en vlak voor de trouwdag kwamen we erachter dat ik zwanger was. Omdat mijn eerste zwangerschap zo goed was verlopen, heb ik nooit stilgestaan bij de mogelijkheid dat het mis zou kunnen gaan.”
Maar het ging wel mis. “Drie weken na de bruiloft kreeg ik een bloeding. Dat hoeft in eerste instantie niets ergs te zijn, maar uiteindelijk werd het zo ernstig dat ik in het ziekenhuis belandde. Dat was heel heftig. We hadden dat hele grote geluk, en ineens lig je een nacht alleen, in het donker, in het ziekenhuis. Ik weet nog dat ik een kinderliedje in mijn hoofd had van een cd van mijn dochter. Ik kan dat liedje nog steeds niet horen, want dan brengt dat me terug naar die plek.”
Niet veel later raakt Marjolijn weer zwanger, maar bij de eerste echo blijkt dat ze geen hartslag kunnen horen. Ze wil dan ook meteen een curettage. “Ik wilde niet nog zo’n ziekenhuisnacht meemaken”, vertelt ze. Pas een week later was daarvoor plek. “Je loopt met je ziel onder de arm en een gat in je hart. Ik voelde me verantwoordelijk voor een kindje dat er niet was en waar ik na een week alweer afscheid van moest nemen.”
Annelies kreeg acht miskramen en is nu kindvrij: 'Ook dan kunnen vrouwen gelukkig zijn'
Daarna raakt ze zwanger van haar zoon, die nu volwassen is. “Dat was een zwangerschap waarin ik totaal geen vertrouwen had. Dat heeft me in het begin ook hechtingsproblemen opgeleverd met mijn zoon. Toen hij eenmaal geboren was, wist ik niet zo goed wat ik met hem aan moest. En toen ik dat eenmaal wel wist, kon ik hem niet meer loslaten. Ik was heel bang om hem te verliezen.”
Na de geboorte van haar zoon maakt Marjolijn nog twee miskramen mee. “Je wordt toch een beetje ervaringsdeskundige, hoe raar dat ook is. Maar ik ben me van elke uitgerekende datum bewust. Het is niet dat ik daar dagelijks mee bezig ben, maar op bepaalde momenten bevangt het me.”
Na haar eerste miskraam vertelt Marjolijn niet meer over de drie die daarop volgden. Met name om haar ouders niet weer met haar verdriet op te zadelen. Janna wilde voor de documentaire onderzoeken welke rol je als dierbare kan spelen. “Wat er vooral in voorkomt, zijn opmerkingen die heel snel fout kunnen vallen”, legt Janna uit.
“Als mensen hebben we altijd de behoefte om iets positiefs te zeggen. Hierdoor maken mensen vaak opmerkingen als: ‘Gelukkig was je nog niet zo ver’, ‘je hebt ten minste al een gezond kind’ of ‘je kunt in elk geval zwanger worden’. Dat is allemaal ontzettend goed bedoeld, maar precies met dít soort opmerkingen bagatelliseer je iemands verdriet. Dit maakt dat veel vrouwen of stellen ervoor kiezen het achter gesloten deuren te verwerken.”
Marjolijn en Janna kijken beiden met een goed gevoel terug op de documentaire. “Ik vond het heel bijzonder dat juist Janna, die zelf geen miskraam heeft ervaren, het onderwerp zo belangrijk vond dat ze er een film over wilde maken. Voor mij voelde dat als een grote erkenning hoe belangrijk het onderwerp is. Je bent zo gewend dat je moet relativeren, er zijn altijd wel ergere dingen. De film is een erkenning voor iedereen die een miskraam heeft gehad”, zegt Marjolijn.
Janna: “Vrouwen worden al best snel gezien als zeikwijven, ook al is dat onterecht. Dat vond ik echt een uitdaging. Ik wilde niet dat de vrouwen in de film zo overkwamen. Daar ben ik het trotst op in deze film, hoe moedig ze hun verhaal delen en hoe sterk ze overkomen. Op een heel eerlijke, rauwe manier.”
Toch valt Janna een ding op. “Ik merkte dat bijna iedereen die de film heeft gezien na afloop vroeg of een van de hoofdpersonen nog kinderen had gekregen. Kijkers hebben behoefte aan een happy end: is het goed afgelopen? Maar daar gaat het dus niet om. Het gaat erom dat je met een miskraam moet leven en het een plekje moet geven, niet of iemand wel of geen kinderen heeft gekregen.”
‘Maar je was er wèl’ is op 24 januari om 20.30 uur te zien op NPO 2 Extra.
Dit bericht op Instagram bekijken
Janna Stolp maakt docu over miskramen: 'Wil zelf ook betere steun zijn'
