Noa* (45) is vijftien jaar oud als ze seksueel misbruikt wordt door Gerard T., ook wel bekend als de Utrechtse serieverkrachter. Haar verhaal is onderdeel van de nieuwe documentaireserie App me als je thuis bent.
“Weinig mensen gaven me het gevoel dat het oké was om mijn ervaringen te delen, dus hield ik alles voor mezelf”, vertelt Noa aan LINDA. “Dat was moeilijk. Eenzaam, ook.”
Noa fietst twee keer per week alleen naar huis na haar sporttraining. Ze is niet bang aangelegd en denkt er eigenlijk niet eens over na: het is voor haar de normaalste zaak van de wereld. De zomer is voorbij en voor het eerst wordt het weer wat donkerder tijdens de terugrit. Op het stuk fietspad dat haar dichter langs het bos voert, voelt ze ineens een hand in haar nek die haar haren vastpakt.
“Ik probeerde naast me te kijken, maar de man zei dat ik niet mocht kijken. En daarna dat hij een mes had en als ik zou doen wat hij zei, me niets zou overkomen”, vertelt Noa. “Hij nam me mee het bos in. Wat er daarna gebeurde vertel ik liever niet, maar ik heb oprecht gedacht dat ik dit niet zou overleven. Als hij al tot zoiets in staat was, waarom zou hij me dan niet óók vermoorden?”
Maar ineens is hij weer weg. Noa blijft achter, totaal gedesoriënteerd. “Ik wilde naar huis, maar ben eerst de verkeerde kant nog op gelopen. Zó in de war. Ik weet nog dat ik heel langzaam heb gefietst, omdat ik door had dat ik er niet helemaal bij was. Dit heb ik overleefd, nu ga ik niet vervolgens een ongeluk krijgen, dacht ik, ik wil thuiskomen. Het is gek hoe je functioneert op zo’n moment. Bij de eerste de beste tegenligger op dat fietspad vroeg ik me af: moet ik nu om hulp vragen? Wat doe ik nu? Het was 1995 he, mobiele telefoons waren er nog niet. Maar voordat ik mezelf die vragen echt kon stellen, was die fietser natuurlijk allang weer weg.”
Bij thuiskomst maakt ze zelfs aanstalten om, zoals altijd, haar fiets netjes weg te zetten. “Ik bedacht me dat dit misschien nu even niet hoefde, gooide hem neer en ben naar binnen gestormd. Mijn moeder zat daar al, mijn vader was in de tuin bezig en kwam me achterna – die vroeg zich waarschijnlijk af waarom ik met al dat kabaal binnenkwam. Wat ik vooral nog weet is dat ik zó blij was dat ze er waren, dat ik eindelijk veilig was. Ik kon alleen maar huilen, fatsoenlijke zinnen kwamen er niet uit. ‘Die man, die man’, herhaalde ik steeds. Het was eerder al op het nieuws geweest dat iemand het in dit gebied op meisjes gemunt had, dus in mijn hoofd maakte ik meteen de link. Dit móet hem wel zijn.”
Met dat idee in het achterhoofd bellen Noa’s ouders direct de politie, die bij hen thuis langskomt voor een ondervraging. Diezelfde avond moet ze naar het ziekenhuis voor verder onderzoek, de dag erna doet ze officieel aangifte. “Dat was vooral heel spannend, niet zozeer moeilijk”, verklaart ze. “Sinds het was gebeurd speelden de gebeurtenissen zich namelijk continu af in mijn hoofd. Net een soort film, steeds opnieuw. Verschrikkelijk. Voor mijn gevoel hebben we daar uren gezeten. Ik weet nog dat ik heel even naar het toilet ging en dat ik er toen zó ontzettend slecht aan toe was. ‘Kunnen ze me nu wel alleen laten?’, vroeg ik me af. Zo zwaar voelde het, zo donker. ”
De aangifte wordt opgenomen en Noa krijgt slachtofferhulp aangeboden, een aanbod dat ze accepteert. Het lijkt haar noodzakelijk om erover te praten, maar tijdens deze gesprekken doet ze er alles aan om het onderwerp te vermijden. “Ik denk dat ik het van dat uur zo’n 55 minuten over iets anders heb gehad”, vertelt ze. “Daar wilde ik het ontwijken. Tegelijkertijd voelde ik wel dat ik dit niet alleen kon en hoe noodzakelijk het was om het wél te kunnen delen, ook op school. Het klassikaal mededelen vond de mentor te heftig voor iedereen, dus koos ik drie goede vriendinnen uit om het mee te delen. Zij luisterden naar me, bleven betrokken. Zij gaven me het gevoel dat ik bij hen terecht kon.”
Wat is victim blaming en waarom is het schadelijk? Een expert licht toe
Dat is een gevoel dat Noa verder van haar omgeving helaas niet snel krijgt. Naarmate de tijd vordert, weten steeds meer mensen wat haar is overkomen. Dat helpt haar alleen niet echt verder. “Als ik erover praatte kreeg ik meermaals te horen dat iemand het ‘liever niet wilde weten’ of dat ik ‘hulp nodig had’. Dat voelde als een afwijzing, want ik wilde gewoon graag mijn verhaal kwijt. Een luisterend oor. Door die opmerking voelde het alsof zíj er niet mee te maken wilden hebben, alsof ik een last was.
Ik besef heel goed dat 1995 een andere tijd was, dat de maatschappij niet goed wist hoe men om moest gaan met seksueel geweld”, vervolgt ze. “‘Laten we maar normaal doen’ was de insteek. Heb het er maar niet over. Resultaat is dat er snel overheen werd gepraat. ‘Gelukkig hebben je cijfers er niet onder geleden’, of ‘Ben je er nu nog niet overheen?’. Alsof er een soort houdbaarheidsdatum op trauma zit. Weinig mensen gaven me het gevoel dat het oké was om mijn ervaringen te delen, dus hield ik alles voor mezelf. Terwijl ik wel voelde dat er in mij van alles fundamenteel was veranderd. Dat is wel echt moeilijk geweest. Eenzaam, ook.”
Op een dag wordt het Noa teveel en vlucht ze middenin een les Grieks de klas uit. Haar docent zoekt haar daarna op, vertelt ze. “Hij zei eigenlijk maar één ding: ‘Vertel maar’. Dus dat deed ik. En daarna heb ik nog talloze keren met hem afgesproken om het erover te hebben, zonder oordeel. Ik wist dat hij het ‘kon horen’. Dat was zo fijn, zo belangrijk: hij zag dat ik behoefte had aan praten en bood me simpelweg die ruimte. Daar ben ik hem altijd dankbaar voor gebleven. Hij is inmiddels de 80 voorbij, maar we hebben nog steeds contact.”
In haar studietijd stort Noa zich op de boeken. Alles om zichzelf maar af te leiden van de verkrachting en nasleep daarvan. “Dat ik medisch specialist ben geworden zie ik bijna meer als een symptoom van wat me is overkomen, dan als een prestatie”, vertelt ze. “Het was heftig, die studietijd. Alles was nieuw en anders. Ik kreeg paniekaanvallen en had soms twee à drie nachtmerries per nacht, meerdere keren per week. Het ging helemaal niet goed met me. Ik zocht hulp en kreeg EMDR-therapie, waarna het gelukkig wat beter ging.”
Documentaire 'Ve(e)rkracht' toont impact van seksueel geweld: 'Gaat verder dan alleen moeite met intimiteit'
De twintig jaar daarna richt Noa zich op het opbouwen van haar leven en carrière. De hoop dat haar misbruiker nog gearresteerd zal worden, heeft ze laten varen. Tot ze in 2014 ineens een telefoontje krijgt: Politie Utrecht. “Ik was in het ziekenhuis, maar liep meteen naar de gang”, herinnert ze zich. “Toen ik hoorde wie ik aan de lijn had dacht ik: dit kan maar over één ding gaan. En ja, het was inderdaad het telefoontje dat ik me al twintig jaar lang had voorgesteld.
Ik heb zo lang en zo intens gehoopt dat ze hem zouden vinden, dat hij verantwoordelijk zou worden gehouden voor zijn daden. En nu wás het gewoon zover. Wat ik voelde was onbeschrijflijk.” Grinnikend: “Ik zou niet eens weten hoe vaak ik ‘huh’ heb gezegd in dat gesprek. Dit nieuws kwam zó uit het niets, uit een soort oud en donker verleden. Ik bevond me inmiddels op een heel ander punt in mijn leven, bijna niemand in mijn ‘nieuwe’ omgeving wist hier bijvoorbeeld van.”
De dader blijkt Gerard T. Hij wordt opgepakt vanwege een fietsendiefstal, maar tijdens het onderzoek blijkt zijn DNA een match met het profiel van de Utrechtse serieverkrachter. Hij wordt verdacht van maar liefst 22 misdrijven, waaronder Noa’s aangifte, maar uiteindelijk vervolgd voor vier verkrachtingen die plaatsvonden in 1995 en 2001. In 2016 veroordeelt de Rechtbank Midden-Nederland de dan 52-jarige verdachte tot zestien jaar gevangenisstraf. TBS krijgt hij niet, omdat T. weigert mee te werken aan psychologisch onderzoek.
Noa is erbij als de zaak inhoudelijk wordt behandeld in de rechtbank. “Dit voelde als de zaak van mijn leven, dit was het grootste wat me ooit is overkomen”, vertelt ze. “Ik zat in een andere ruimte, maar kreeg via videoverbinding alles mee. Ik zag hem en ontmoette een aantal aangeefsters. Rondom de rechtszaak had ik expres een aantal dagen vrij genomen, maar ik merkte dat ik eigenlijk meer nodig had. Er kwam van alles weer bovendrijven waarvan ik dacht dat ik het had ‘verwerkt’, maar blijkbaar had ik het vooral heel goed weggestopt.”
Het dwingt Noa, ruim twintig jaar na dato, opnieuw aan de slag te gaan met haar trauma. Samen met een coach onderzoekt ze alles opnieuw, laag voor laag. Ze gaat samen met hem zelfs terug naar de plek in het bos waar de verkrachting plaatsvond. “Dat was ontzettend spannend, maar tegelijkertijd voelde het ook als een soort ontlading om daar te kunnen staan. Alsof ik die plek weer een beetje terug kreeg. Ik had jarenlang een enorme ‘verboden zone’, een grote cirkel rond die plek waar ik liever niet kwam. Ik zal nooit zomaar door dat bos gaan wandelen, maar die verboden zone is hierdoor wel wat kleiner geworden.”
Toch zijn er andere gewoontes waarvan Noa verwacht dat ze die de rest van haar leven met zich mee zal dragen. “Ik fiets niet ’s avonds. Ik fiets niet door bossen. En als ik fiets, scan ik de mensen om me heen. Korte, gezette mannen met sjaals voor hun gezicht scan ik extra goed, ja. Ik wéét dat de dader nog vastzit, dat helpt iets, maar toch. Het is niet alsof hij de enige persoon is die ooit zoiets gedaan heeft of zal doen. Ik denk niet dat mijn alertheid ooit zal verdwijnen.”
Kimberley werd verkracht en deelt haar verhaal in docu over verkrachtingsmythes: 'Voelde alsof ik moest bewijzen dat het écht was gebeurd'
Inmiddels bevindt Noa zich op een hele andere plek in haar leven. Ze heeft veel mensen in vertrouwen genomen en haar verhaal durven delen. Ook heeft ze contact met vrouwen die iets soortgelijks is overkomen. “De herkenning is zo fijn, het is heel waardevol om daarin verbinding te kunnen zoeken.”
In haar professionele leven houdt ze het graag verborgen, ook omwille van haar patiënten. Maar het heeft haar wel gevormd als arts. “In mijn spreekkamer wil ik die moeilijke vraag stellen. Ik wil expliciet vragen of iemand te maken heeft met misbruik of seksueel geweld, omdat ik vind dat het onderwerp bespreekbaar moet zijn. Mensen beginnen er uit zichzelf niet snel over, wat ik natuurlijk heel goed begrijp. Maar het helpt wel, voor alle stappen die daarna komen: denk aan extra voorzichtigheid bij lichamelijk onderzoek of regie over beslissingen. En niet zelden is er een verband tussen een eerdere nare ervaring en bepaalde lichamelijke klachten.”
Dat er de laatste jaren meer aandacht is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld, vindt Noa een positieve ontwikkeling. “Eindelijk hebben we het hierover. Eindelijk begint er een besef te komen van hoe onveilig vrouwen nog steeds zijn op straat en hoe groot de impact van seksueel geweld kan zijn. Wat ik vooral belangrijk vind om bij te dragen aan dit gesprek is het belang van luisteren. Of je nou familie, een vriendin of collega bent: gelegenheid bieden en luisteren is eigenlijk het enige wat je hoeft te doen. Net zoals mijn docent Grieks deed. Op die manier kun je echt al veel voor iemand betekenen.”
App me als je thuis bent is vanaf 27 november te zien bij KRO-NCRV op NPO Start.
Heb jij seksueel geweld meegemaakt en wil je daarover praten? Centrum Seksueel Geweld biedt professionele hulp en is 24/7 bereikbaar via het telefoonnummer 0800 – 0188. Je kunt ook terecht bij Slachtofferhulp Nederland via 0900-0101.
*Noa deelt haar verhaal in de documentaire en op LINDA.nl anoniem.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Noé ging in gesprek met jongen die haar verkrachtte: 'Voelde sterk om voor mezelf op te komen'
Ellen Hensbergen is senior redacteur bij LINDA.nl en richt zich voornamelijk op persoonlijke verhalen en maatschappelijk relevante onderwerpen. Ze woont in hartje Amersfoort en bezoekt in haar vrije tijd het liefst een concert (of dertig).
