Je zou denken dat het recht op abortuszorg en anticonceptie goed geregeld is in Nederland anno 2025, maar dat valt helaas vies tegen. De abortuswet in ons land stamt nog uit 1984 en informatie over anticonceptie is vaak onvolledig.
Daarom schrijft columnist Alina Chakh, voorzitter van Stichting Ava, op LINDA.nl over de ontwikkelingen rondom vrouwengezondheid en reproductieve rechten.
Christel Don schreef een belangrijke brief in NRC. Ze wees op iets wat in Nederland nauwelijks aandacht kreeg, terwijl in Brussel geschiedenis werd geschreven.
Het burgerinitiatief My Voice, My Choice heeft een belangrijke horde genomen. Het Europese comité voor vrouwenrechten stemde in met een resolutie over veilige en toegankelijke abortuszorg. Voor het eerst dwingt een burgerinitiatief de Europese politiek om zich uit te spreken over abortusrechten.
Meer dan 1,2 miljoen Europeanen, waaronder 34.000 Nederlanders, tekenden. Het initiatief vraagt financiële steun voor landen die vrouwen toegang willen geven tot veilige en toegankelijke abortuszorg. Zeker 20 miljoen Europese vrouwen hebben daar nog steeds geen toegang toe.
'Stop met die fixatie op het abortuscijfer: het gaat niet om het aantal abortussen, maar om de juiste zorg'
En in de Nederlandse media? Stilte. Geen krant besteedde aandacht aan dit succesvolle burgerinitiatief, geen artikel over hoe burgers en politici zich sterk hebben georganiseerd, geen item over hoe breed de steun voor abortusrechten is. Europese politici die My Voice, My Choice steunden, waarschuwen voor een groeiende backlash tegen vrouwenrechten.
Abortus wordt gebruikt als schaakstuk in de strijd om macht, en ook in Nederland waait die conservatieve wind steeds harder. Anti-abortusgedachtegoed probeert nadrukkelijk invloed te krijgen. Partijen die zich jarenlang niet met abortus bemoeiden, willen er nu ineens een gesprek over voeren. Dat is geen toeval. Abortus wordt politiek ingezet als wisselgeld, en Nederland is daar niet immuun voor.
'Hoewel we onszelf graag zien als een progressief gidsland, is abortus hier helemaal geen recht. Het is zelfs strafbaar'
Veel Nederlanders steunen abortusrechten, ook al lijkt het vaak alsof er sprake is van enorme verdeeldheid. Abortus raakt telkens verstrikt in een gefabriceerde cultuurstrijd. Het taboe en de illusie dat het onderwerp “twee kanten” heeft, maken dat groter dan het is. Maar de realiteit is duidelijk: de steun is breed en stabiel, en die wordt alleen maar groter.
Nieuw onderzoek van Ipsos in opdracht van de Vrije Keuze Coalitie laat zien dat slechts 7 procent van de Nederlanders abortus als een politieke kwestie ziet. Frappant is dat uitgerekend mannen abortus vaker als een moreel dilemma beschouwen dan vrouwen. De nieuwe Tweede Kamer bestaat voor 56,7 procent uit mannen. Bijna 70 procent van de Nederlanders steunt het schrappen van abortus uit het Wetboek van Strafrecht. De vraag is waarom het Nederland nog steeds niet lukt om dit te regelen.
Daar zit de kern. Abortus is geen moreel dilemma. Abortus behoeft niemands goedkeuring. Het gaat erom: vinden we het als samenleving écht acceptabel dat een overheid zich bemoeit met wat zich afspeelt in de baarmoeder?
Al eeuwenlang strijden vrouwen voor zeggenschap over hun eigen lichaam. Elke generatie moet dat gevecht opnieuw voeren. We mogen niet verslappen, ook al is het soms vermoeiend. Telkens als we denken dat de strijd gestreden is, duikt hij weer op. Recent werden bezoekers van de abortuskliniek in Amsterdam zelfs gefilmd. Het is goed om te beseffen dat dit geen op zichzelf staand incident is, maar een teken dat het recht op deze zorg constant onder druk staat. Daarnaast voedt het de illusie van verdeeldheid.
'Nog steeds moeten vrouwen landsgrenzen oversteken voor een abortus'
Het Europese burgerinitiatief stemt hoopvol, maar juist daarom is het zo teleurstellend dat het in de Nederlandse media zo stil bleef. Het waren vrouwen die ingezonden brieven stuurden naar redacties. Het is een gemiste kans om de samenleving te laten zien dat er een gevecht wordt gevoerd om vrouwen te beschermen, dat de steun voor abortusrechten breed is, en dat een kleine, maar steeds luidruchtiger en invloedrijker minderheid aan dit recht morrelt.
Daarom deze oproep. Op 15 november is er een pro choice-demonstratie. Trek iets groens aan, de kleur van de internationale pro choice-beweging, en laat je zien. Durf je uit te spreken. Durf te laten zien waar je staat, online, op straat, in gesprek. Onze vrijheden verdwijnen niet in één klap. Ze glijden langzaam weg, tot we op een dag wakker worden en beseffen dat het te laat is.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
‘Anticonceptie moet niet alleen gratis, het moet vooral beter’
Alina Chakh spreekt en schrijft over vrouwengezondheid en reproductieve rechten.
Ze is voorzitter van Ava, een organisatie die zich inzet voor goede, toegankelijke abortuszorg en anticonceptie, met de behoeften en ervaringen van vrouwen als uitgangspunt. Vanaf de start speelde ze een leidende rol in het uitbouwen van Ava tot een beweging die vrouwen een krachtige stem geeft in beleid en praktijk. Zo bracht ze onder meer het gebrek aan pijnbestrijding bij spiraalplaatsing landelijk op de agenda.
