“GADVERDAMME, IK LIJK WEL OPGEBAARD”, zeg ik tegen het computerscherm waarop zojuist de foto’s zijn verschenen die de huidtherapeut van mijn gezicht heeft gemaakt. Ik moest daarvoor met m’n kin op een steuntje leunen, ogen dicht, felle lamp erop – en dit is het resultaat. Behalve mezelf als overledene uit CSI zie ik massa’s couperose, plus lijntjes alsof een kleuter z’n gang mocht gaan met een vork. En verder vooral érg weinig joie de vivre in de categorie huidelasticiteit. Maar daarvoor ben ik hier, vanaf nu wordt alles beter. Mag ik hopen dan, voor de duizelingwekkende pakketprijs van bijna duizend euro voor vier sessies. Een cadeau aan mezelf omdat ik hard heb gewerkt en zelden iets onderneem. En daarbij draag ik zo goed als nooit make-up terwijl mijn vijf keer vergrotende spiegel zegt dat het daar nu echt tijd voor wordt, op m’n 46ste. Een maand geleden was ik daarom nog een Douglas binnengestapt, op zoek naar foundation. Een oudere dame met balken rouge en dertig lagen mascara wees me op een merk dat ‘zou smelten op de huid, kind je ziet er níks van’ toen ik om iets natuurlijk ogends vroeg. Ondanks de discrepantie tussen haar look en mijn wensen rekende ik zestig euro af voor het magische flesje, om thuis tot de conclusie te komen dat dit spul in mijn wangvacht en lijntjes bleef hangen. Dus vloekend keerde ik weder naar mijn #nomakeup #wokeuplikethis-stijl, ooit geboren uit tijdgebrek en inmiddels traditie omdat ik hele dagen niet onder de mensen kom en weinig in de spiegel kijk. En omdat de conclusie dankzij die spiegel de laatste tijd wel heel erg ‘nou-nou-nou-het-ís-wat-carolien’ luidt, en foundation dus niet helpt, zit ik nu in een huidkliniek naar een uitvergrote versie van mijn dooie hoofd te kijken.
Ze gaat laseren en lichttherapie doen, zegt de therapeute, ik steek een duim op en denk tijdens het geflits aan Pamela Anderson. Dat heb ik niet meer gedaan sinds de jaren negentig, toen ik op zaterdagavond thuisbleef voor Baywatch en vorig jaar kwam ze ook nog even voorbij, want er waren foto’s van haar gemaakt tijdens de Fashion Week in Parijs waarop we haar zonder make-up over de rode loper zagen lopen. Het was wereldnieuws. De vleesgeworden maar allang vergeten Barbie, paraderend in nette kleren en niks anders dan die ongelukkig getatoeëerde wenkbrauwen: wel heb je ooit. Sindsdien is Pam het nieuwe boegbeeld van de #nomakeup-movement, de spokesperson voor het hele idee dat we gewoon moeten omarmen wie we zijn, ongeacht onze leeftijd, rimpels, huidaandoeningen en andere ‘lelijkheid’ die we de afgelopen eeuw hebben verborgen onder make-up.
Ik vind het op zich een leuke trend. Alicia Keys, die in 2016 de naturel look een flinke zwier gaf, is beeldschoon zonder zo’n geverfde snuit. Gwyneth Paltrow ook. Al die vrouwen zijn mooier, omdat ze iets meer op normale mensen lijken. En dat vinden we een fijn idee, dat het niet aan ons ligt dat we opgezette ogen hebben, of putten in onze benen, of armhaar. Nou ja, en nu is het dus in onder Hollywooders om heel vaak foto’s van zichzelf te plaatsen op sociale media zonder make-up en zonder filters, en wij gewone vrouwen juichen dat toe en roepen met een vuist in de lucht dingen als ‘Jaaa, vrijheid’ en ‘Omarm je echte jij’. Oudere actrices die hun grijze haar niet meer verven, ballet­danseressen die laten zien dat zelfs zij cellulitis hebben, af en toe iemand met een pens en klapdijen na de bevalling: allemaal prima in orde, die ruk richting ‘Het is goed zoals je bent’.

Er is alleen een grote maar, namelijk: deze trend rammelt al vanaf dag één in zijn kern. Omdat hij niet is verrezen uit ons, het morrende volk, maar uit de Hollywood-hoek. Dit zijn vrouwen voor wie hun uiterlijk varieert van verdienmodel tot wezenlijk onderdeel van hun werk. Vrouwen die meestal van nature al beeldschoon zijn en bovendien ongelimiteerde toegang hebben tot geld, en daarmee ook tot alle te verzinnen beautybehandelingen en huidproducten. Hoho, is het dan niet dapper dat júíst zij hun ware ik laten zien? Mwah, niet echt. Kylie Jenner mag zichzelf dan regelmatig op Instagram laten zien zonder make-up, ze heeft wel lipfillers, kunstmatige wenkbrauwen en nepwimpers. Gwyneth Paltrow eet alleen maar sla en is mager genoeg voor een prachtige bone structure in het gezicht, en ook zij zal niet besparen op peperdure huidverzorging, een abonnement op de skin clinic, kapper, sportschool en andere luxe. En Pamela valt ook door de mand als ze zich door Vogue France laat filmen bij haar voorbereidingen voor die eerdergenoemde Fashion Week. Ze vertelt met zachte stem aan de camera dat ze geen make-up opdoet omdat ze ‘niet wil concurreren met de geweldige kleding’ en dit nu eenmaal is wie ze is, eigenlijk ‘gewoon een rebel’. Allemaal hartstikke lief, behalve dan dat ze toch een laagje mascara aanbrengt, heur haar nog immer platina is geverfd, haar tanden gebleekt zijn en haar borsten op kunstmatige ramkoers liggen. Bovendien vangt de camera per ongeluk een stukje van het badkamermeubel, waarop een huidverzorgingsset staat uitgestald van (ik heb het beeld bevroren, ingezoomd en ontcijferd) ‘luxury bio-tech skincare brand’ Orveda. Technisch gezien geen make-up, maar wel potjes huidverzorging van rond de drie- tot vierhonderd euro per stuk om haar huid in topconditie te krijgen. Mag je dan nog spreken van natuurlijke schoonheid? Of is het gewoon valsspelen? Om nog maar te zwijgen over het feit dat Pam op dat moment net een boek en documentaire te promoten heeft? Misschien ben ik cynisch, maar wat een stunt om als ex-pornopoes opeens als equivalent van biologisch gebleekt linnen door het leven te gaan. Ik vind haar mooi, maar ik geloof niet dat zij, noch al die andere bekende vrouwen, niet nadenkt over haar eigen marketing. Want dit is een sympathieke powervrouwengolf om op mee te surfen hoor, vooral als die binnen de veilige contreien van hun aangeboren schoonheid en portemonnee rolt.
Dat brengt me bij andere veelgehoorde kritiek op de no makeup movement, namelijk dat met het veto’en van make-up het belang van een perfecte huid exponentieel is gegroeid. De verkoopcijfers van cosmetica zijn niet gedaald, zoals je zou verwachten, maar juist gestegen. De schappen van Ici Paris’en en Douglassen barsten van de serums, oliën, primers, zuren, duizendstappenplannen en vitaminen voor je huid, wenkbrauwen, wimpers en lippen. Brow bars, schoonheids­specialisten en huidklinieken zitten ramvol. Bleek je reet, bevries je vet, trek aan je nek. TikTok stimuleert pubers om anti-agingproducten te gebruiken. Tienerdochters van mijn vriendinnen smeren hyaluronzuur op hun gezicht. In mijn tijd was het op die leeftijd zaak om zo veel mogelijk blauwe mascara op je wimpers te plempen en zaten onze monden gevangen in een liplijn die vanaf de maan te zien was. Ook niet best, maar hyaluronzuur kwam hoogstens in de scheikundeles langs. Make-uploos mag dan een movement zijn, het is zeker ook een verdienmodel.
Vrouwen met een normaal leven plus een (onder)gemiddelde schoonheid en zonder dikke portemonnee kunnen dus weinig met deze bevrijdende beweging. Krijgen we op links te horen dat het oké is om ons puur natuurlijke hoofd en lichaam te vieren, moet je kijken wat er op rechts wordt gezegd als je echt zo dapper bent.
Dat dit naturelle spektakel momenteel gaande is, betekent niet dat we opeens duizenden jaren aan indoctrinatie overboord kunnen gooien. Al sinds Cleopatra het kohlpotlood ontdekte, wordt vrouwen op het hart gedrukt de mooiste versie van zichzelf te zijn. Dat er meer ruimte komt voor puur natuur is goed en bij vlagen zelfs echt succesvol, zoals de grijs-haar-is-goed-beweging dankzij actrices als Helen Mirren en Andie MacDowell.