Elke twee weken schrijft Iede over bijzondere mensen en hun uitvaart. Om de dood bespreekbaar te maken en te laten zien dat er veel meer is dan koffie en cake.

Tranen horen erbij

Vanochtend was ik al vroeg op. Tegenwoordig word ik gewekt door mijn zoon die huilt. Op die manier laat hij me weten dat het weer tijd is voor een flesje of dat er iets anders aan de hand is. Huilen is eigenlijk best bijzonder. Tranen komen in allerlei soorten. Een traantje wegpinken van geluk, een potje janken om een ontroerende film, huilen van het lachen en ga zo maar door. Bij mijn werk horen ook tranen. Dat zijn andere tranen, verdrietige tranen.

'Wat me vooral is bijgebleven van dit afscheid is de liefde die ik bij de kinderen voelde'Lees ook

Tranen om iemand die er niet meer is. Of tranen omdat het leven ongewild los moet worden gelaten. Soms komen de tranen meteen, openlijk. Maar vaak ook pas veel later. Wanneer ik voor het eerst bij een familie thuis kom, is er vaak nog ongeloof. Zelfs als een overlijden niet onverwacht was. Want ‘dit is het dan’. Het is moeilijk voorbereiden op dat moment. Je kan van tevoren niet bedenken hoe het voelt als iemand er echt niet meer is. De leegte die er dan ineens is.

Emoties

Mensen zijn vaak wat uit het veld geslagen. Wat nu te doen? En
dan is regelen wel lekker. Het houdt je bezig. Het is ook heel valide om daar mee bezig te zijn, want er moet ook daadwerkelijk behoorlijk wat geregeld worden. En tranen? Die verdwijnen dan wat meer naar de achtergrond. Herinneringen worden opgehaald en er wordt zelfs gelachen. ‘Weet je nog toen… Het was handig geweest als hij even had gezegd waar hij dat neer had gelegd. Typisch weer…’

Tijdens een uitvaart komen de emoties dan toch. De rust die er opeens is, de muziek, de woorden die gesproken worden, gewoon het aangezicht van de kist met die mooie foto erop, of alles bij elkaar; er is altijd een moment dat het dan
toch binnenkomt en raakt. Wat ik vaak merk is dat wij Nederlanders liever onze emoties voor ons houden. Uit alle macht proberen we de tranen weg te slikken.

Sommige culturen gaan daar heel anders mee om. Zo heb ik weleens een Afrikaanse uitvaart mogen organiseren waarvoor ‘huilvrouwen’ waren ingehuurd. Professionele huilers die huilden namens de familie. Dit ging gepaard met veel dramatisch geluid. Dat moet. Want ze zijn er niet alleen om de emoties te laten zien, maar ze ook te versterken. Het verdriet mag er zijn en het mag in al zijn hevigheid getoond worden. Het was fascinerend om te zien hoe ze op commando echte tranen wisten te produceren. Een schril contrast met wat ik zie bij de gemiddelde Nederlandse uitvaart.

Wat je voelt, hoef je niet weg te drukken

Soms vragen mensen aan mij: ‘Hoe houd je het vol? Je maakt zoveel verdrietige dingen mee, ben je dan niet de hele dag aan het huilen?’ Huilen niet. Ik ben niet een heel makkelijke huiler. Het duurt bij mij best lang voordat die emotie er is. Ik ben de week van een uitvaart natuurlijk ook vooral bezig met mijn werk goed uitvoeren. Ervoor zorgen dat alles gestructureerd loopt. Misschien parkeer ik daardoor ook wel mijn emoties, mijn baan is ‘de regelmodus’. Maar toch kan ik het niet helpen dat ik zo nu en dan word geraakt. Soms echt uit het niets. Door een gedicht van een kleinzoon, een muziekstuk dat wordt gespeeld, bij iemand thuis zijn en iemands spullen zien liggen; dan komt het opeens binnen.

Persoonlijk heb ik dat ook altijd met Zwitserland, het land waar mijn oma is opgegroeid. Altijd als ik daar ben, voel ik haar in alles en overvalt het gemis me. En dat is ook fijn. Fijn om de tranen en mijn oma weer even te voelen.
Huilen hoort erbij. Verdriet mag gezien worden. Er is geen vaste route voor rouw – ieder mens beleeft het op zijn eigen manier. Maar wat je voelt, hoef je niet weg te drukken. Verdriet is nou eenmaal onderdeel van het leven. En vaak zeggen tranen simpelweg: ik gaf om jou. Dat is toch eigenlijk heel mooi?

'Door mijn werk komt er voor anderen meer ruimte voor het allerbelangrijkste: afscheid nemen en rouwen'Lees ook