Maaike van Langen had een sterke kinderwens, maar weinig kans op een ‘natuurlijke’ zwangerschap. In haar autobiografische roman ’28 embryo’s’ beschrijft ze – met humor – haar soms absurdistische ervaringen met de vruchtbaarheidsindustrie.
Tijdens een adoptiecursus ontmoeten zij en haar partner drie koppels die hetzelfde meemaken, en dat blijkt het begin van een bijzonder avontuur.
28 embryo’s begint in het ziekenhuis: een scène die Maaike en haar partner zelf hebben meegemaakt. Op dat moment proberen ze al vier jaar zwanger te worden. “Veel in dit boek is echt gebeurd”, bevestigt de schrijver en theaterregisseur in gesprek met LINDA. “Al is het soms zo absurd, dat het net bedacht lijkt.”
Na een medische check acht de arts hun kans op een natuurlijke zwangerschap heel klein. Hij adviseert ivf: ‘maar met deze zaadkwaliteit en uw leeftijd moet u zich wel realiseren dat de kans op succes niet boven de 5 procent uitkomt.’ Geen opbeurend nieuws, dus.
“Ik ben er in die tijd wel van geschrokken hoe ongelofelijk verdrietig het is als het niet lukt. Dan heb je jezelf en je emoties niet meer in de hand”, vertelt Maaike. “Ik dacht eerst: het zou leuk zijn als het nog gebeurt, maar kom op: ik heb een leven opgebouwd zonder kinderen. Maar als je dan te horen krijgt dat het écht heel moeilijk wordt, moet je daar iets mee. Óf je moet alles op alles zetten om het toch te proberen, of je moet verwerken dat het niet lukt.”
Vooral Maaike ziet ivf in eerste instantie niet zitten, dus richten ze zich eerst op adoptie. Voor haar blijkt een biologisch kind minder belangrijk dan voor haar vriend. Haar boek roept zo een ingewikkelde vraag op: wanneer is een kind jouw kind?
Zelf beschrijft Maaike hoe ze ooit wel voor zich zag dat ze een leven zou opbouwen met een man die al kinderen had. “Nog steeds heb ik het gevoel dat mijn kinderen niet minder belangrijk voor mij waren geweest als ze niet helemaal ‘van mij’ waren geweest. Maar er zijn ook genoeg mensen die zeggen: ik wil absoluut een kind dat genetisch van mij is.”
Maartje fotografeerde haar IVF-traject: 'De angst dat het niet lukt is allesomvattend'
Tijdens een adoptiecursus raken ze bevriend met drie andere stellen met een onvervulde kinderwens. Samen gaan ze op zoek naar wat er in de vruchtbaarheidsindustrie allemaal mogelijk is. Ze moedigen Maaike aan tóch ivf te proberen: ze is tenslotte nog jong genoeg, het wordt vergoed en er is nog geen echt probleem gevonden. “Ik zag mezelf dat helemaal niet doen, maar door hun verhalen dacht ik: we moeten het toch wel proberen.”
Via haar eigen pad, maar ook dat van haar nieuwe vrienden, leert Maaike de vruchtbaarheidsindustrie goed kennen. “Ivf is nu redelijk genormaliseerd, maar zelfs daar val je van de ene verbazing in de andere. En de andere stellen gingen nog stappen verder met eicel- en embryodonatie, en dan was er óók nog die hele adoptiewereld. Ik wilde beschrijven hoe het is om je als individu in die wereld te bewegen, en met welke vragen je geconfronteerd wordt.”
Anne-Mar maakt podcast over vruchtbaarheid: 'Willen jullie geen kinderen?'
Vruchtbaarheidsbehandelingen en draagmoeders uit het buitenland: alle pogingen in het boek beginnen bij het enorme verlangen naar een kind. De vraag hoe die wens toch zo groot kan zijn, komt in 28 embryo’s vaak voorbij. Er is niet één reden, weet Maaike inmiddels. “Maar ik denk dat een heel belangrijke drijfveer is dat je iets achterlaat en je bestaan niet ongemerkt voorbijgaat. Je geeft je normen en waarden mee aan de volgende generatie.”
Het is nooit makkelijk om over een onvervulde kinderwens te praten. “Het is veel leuker om te delen ‘ik ben zwanger en kijk mij nou’, dan dat je moet vertellen dat je voor de derde keer een miskraam hebt. De confrontatie met mensen bij wie het wel lukt is dan zo pijnlijk. Je trekt je al snel terug.”
Uiteindelijk worden in de vriendengroep vijf baby’s geboren, waaronder de tweeling van Maaike. Daar waren in totaal 28 embryo’s voor nodig, wat ook de titel van het boek is geworden. “Ik vond het bizar dat we ons zo bewust werden van de hoeveelheid embryo’s die we geproduceerd hebben om tot deze kinderen te komen. Dat zijn allemaal potentiële kinderen geweest.”
Bibi (38) heeft geen baarmoeder meer, maar wil baby via draagmoeder: ‘Dat kind komt er hoe dan ook’
Vruchtbaarheids- en adoptietrajecten zijn vaak ingewikkeld en kostbaar. Ook zijn bepaalde mogelijkheden erg nieuw. “Daardoor rust er nog een enorm taboe op”, merkt Maaike. “We weten nog niet goed wat we met al die opties aan moeten en wat we ervan vinden.” De juridische regels verschillen ondertussen per land: in Duitsland had ze zelf geen ivf mogen doen, terwijl in Spanje anonieme eiceldonatie is toegestaan en in Nederland niet.
We moeten als samenleving vaker het gesprek voeren over hoe we met al deze nieuwe vruchtbaarheidstechnieken willen omgaan, vindt Maaike. Wat vinden we toelaatbaar, en wanneer vinden we dat het te ver gaat?
“Er is een wereld van mogelijkheden, maar wensouders moeten nu zelf de morele grenzen bepalen. Ga je wel naar Spanje of niet? Wat ik zelf onoverkomelijk vind, is de handel. Als er geld wordt verdiend aan het verkopen van embryo’s loop ik tegen een grens aan.”
Tegelijkertijd gaat haar roman 28 embryo’s vooral over de grote, maar zeer menselijke vragen waar je als wensouder mee te maken krijgt. “Als je nog embryo’s in de vriezer hebt, wat doe je daar dan mee? Bewaar je ze nog even, laat je ze vernietigen of doneer je ze? Wanneer ik mijn embryo’s had laten invriezen, waren mijn kinderen wellicht twee jaar later geboren. Als je je dat realiseert, is dat absurd. Ook weet je precies uit hoeveel cellen de embryo’s na drie dagen bestonden. Soms denk ik daardoor nog steeds als ik mijn jongens zie: gaat het zo goed omdat het achtcellige embryo’s waren?”
’28 embryo’s’ van Maaike van Langen is vanaf 7 februari verkrijgbaar.
Zo ingewikkeld is draagmoederschap voor mannenkoppels (en de vrouwen die hen helpen)
