Op haar Instagrampagina Van Kut Tot Kunst geeft Lianne (31) mensen de mogelijkheid om hun ervaringen met misbruik of grensoverschrijdend gedrag te delen. Zij maakt vervolgens, op verzoek, kunstwerkjes van de woorden die slachtoffers te horen kregen.
“Ik vind het mooi om van zoiets naars iets ánders te kunnen maken.”
Trigger warning: dit artikel beschrijft situaties die gaan over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en misbruik.
Na een opleiding tot Sociaal Pedagogisch Hulpverlener gaat Lianne ook daadwerkelijk aan de slag in de hulpverlening. Met haar eigen bedrijf ondersteunt ze vrouwen die met (seksueel) misbruik en grensoverschrijdend gedrag te maken kregen, daarnaast werkt ze in de gehandicaptenzorg.
“Ik heb ook de andere kant van die hulpverlening meegemaakt, door ervaringen in mijn eigen verleden”, vertelt Lianne. “Daar heb ik niet altijd iets aan gehad, omdat niet iedere hulpverlener weet hoe je met thema’s als misbruik moet omgaan. En soms had ik er juist wél heel veel aan. Maar zelfs na goede hulp merkte ik dat er dingen waren waar ik alsnog nooit over praatte met een hulpverlener. Ook met mijn omgeving niet. Dat zag ik terugkomen bij mensen die ik nu help, en dat zette me aan het denken. Is er een manier om die drempel wat te verlagen? Kan ik het voor mensen makkelijker maken om de meest kwetsbare dingen te delen, zodat ze er niet meer alleen mee rondlopen?”
Zo ontstaat het idee voor Van Kut Tot Kunst (VKTK). Op zelfgemaakt handgeschept papier schrijft Lianne de harde uitspraken die ze toegestuurd krijgt: woorden die (veelal) vrouwen te horen kregen tijdens of na het misbruik of grensoverschrijdende gedrag. Via een formulier kunnen deze anoniem ingestuurd worden, eventueel voorzien van wat context over de situatie.
Lianne: “Ik geef mensen expres zoveel mogelijk de regie in wat ze willen delen: in de basis is het anoniem en hoeven ze geen extra context te delen, maar het mág wel. Ik maak altijd een kunstwerkje, maar mensen mogen zelf kiezen of ik het eindresultaat mag delen, of juist niet. Het is vooral de bedoeling dat iemand zich gezien voelt, en dat ze ergens hun verhaal kwijt kunnen.”
Voorbeelden van de prints die Lianne maakt:
‘Je vindt het wel lekker, kijk hoe nat je bent’, ‘Ik heb nog wel een pilletje, dan merk je er niets van’ en ‘Waarom huil je? Zo kan ik er toch niet van genieten?’: de teksten die Lianne binnenkrijgt zijn niet mis. De hardheid van die woorden komt extra naar voren door het sierlijke handschrift en zachte papier. Een bewuste keuze. “Handgeschept papier is natuurlijk niet perfect, het heeft rafelrandjes en oneffenheden. Die rauwe randjes kloppen met de inhoud”, vertelt ze. “Het zijn ervaringen die soms lang vast hebben gezeten in mensen. Alleen al door ze in te sturen komt er beweging in, krijg je er iets meer controle over. Ik vind het mooi om van zoiets naars vervolgens iets ánders te kunnen maken.”
Er zijn periodes dat er veertig uitspraken per dag binnenkomen, meestal zijn het er zo’n acht per dag. Maar dat Liannes idee aanslaat, is duidelijk: er is inmiddels een flinke wachtlijst voordat een inzending gepubliceerd kan worden. “Ik roep niet meer actief op om dingen in te sturen, mensen weten het nu echt al zelf te vinden. En ook als een inzending niet meteen op Instagram staat, krijg ik soms al berichten: ‘Ik vond het zó fijn om voor het eerst mijn verhaal te kunnen doen’. Ik had oprecht nooit verwacht wat de impact zou zijn, wat Van Kut Tot Kunst uiteindelijk zou gaan betekenen voor mensen.”
Het bestaan van Van Kut Tot Kunst houdt wel in dat Lianne naast haar werk als hulpverlener ook in de avonden en weekends bezig is met heftige thema’s. Toch kan ze dat prima handelen, vertelt ze. “Natuurlijk zitten er soms situaties tussen die me verbluft achterlaten, maar ik lig hier eigenlijk nooit wakker van. Dan zou ik het ook niet kunnen dóén, denk ik, deze pagina onderhouden.”
“Wat weleens confronterend kan zijn, is dat ik op mijn pagina ook om positieve inzendingen vraag: bijvoorbeeld iets liefs wat je te horen kreeg toen je iemand over je nare ervaringen vertelde. Die inzendingen komen gewoon veel minder vaak binnen. Iemand schreef een keer: ‘Ik kan je zo tien dingen geven die kut waren, maar geen een die oké was.'”
Alles wat je moet weten over victim blaming (en zo voorkom je dat je het onbewust zelf doet)
Verdrietig, maar voor Lianne ook een motivatie om door te gaan. “Het gaat de laatste jaren steeds vaker over grensoverschrijdend gedrag, ook in de media. Maar de rauwheid van wat mensen elke dag met zich meedragen zie of voel je daar niet altijd in terug. Ook niet in de reacties die je krijgt als slachtoffer.” Vaak is er sprake van victim blaming, waarbij het slachtoffer de schuld krijgt van wat er gebeurd is. Denk aan reacties als ‘Je had vast zo’n kort rokje aan?’ of ‘Je had duidelijker ‘nee’ moeten zeggen’.
Lianne: “Je schaamt je al op zo’n moment, ook al is het je schuld niet, en als je dan zo’n respons krijgt zorgt dat er vooral voor dat het nóg pijnlijker is. Je moet gaan bewijzen dat je verhaal waar is, dat de schuld niet bij jou ligt. Met een beetje pech is dat een dubbel trauma, wat je alleen maar meer geïsoleerd laat voelen. Dat gevoel wil ik openbreken, ook voor een stukje bewustwording onder mensen die dit zelf niet meemaakten. Ik hoop dat de VKTK’tjes hen aan het denken zetten over hoe ze op iemand zouden reageren die zijn/haar verhaal deelt of over wat ze zelf graag zouden willen horen in zo’n situatie.”
Ze snapt dat het niet voor iedereen makkelijk is om ervaringen te delen. “Er wordt vaak gezegd ‘praat erover’, maar dat is niet voor iedereen meteen de fijnste manier. Het eerst opschrijven kan helpen: dat haalt het dichterbij en maakt daarmee de impact kleiner. Dat klinkt gek, maar bij mezelf zaten die ervaringen lange tijd alleen in mijn hoofd, waardoor ze te pas en te onpas opborrelden. Na het opschrijven was het niet ineens weg, maar kreeg het wel een plek op papier: uit mijn hoofd, uit mijn lijf. Het geeft een vorm van rust. Ik hoop dat VKTK dit voor meer mensen kan betekenen.”
Het kan zijn dat dit onderwerp nare herinneringen naar boven brengt. Als je er behoefte aan hebt, kun je voor steun en begeleiding contact opnemen met het Centrum Seksueel Geweld (bel 0800-0188 of chat hier online – beide gratis en anoniem). Je bent niet alleen.
Alles onder één dak bij nieuw Centrum Seksueel Geweld Amsterdam: 'Iedereen met een nare ervaring kan hier terecht'
