Toen het nog prachtig lenteweer was, stond ik te wachten op een stapel printjes in de donkere kelder van een copyshop. Ik vroeg de winkelier of hij nog lekker de zon inging, omdat zijn shop al om vier uur ’s middags sloot.
„Nee, de ramadan komt eraan”, zei hij met een serene glimlach. „Dus in de weken ervoor en erna doe ik het wat rustiger aan.”
Er volgde een mooi gesprek over culturele wortels en religie. Hij begreep dat ik niet meer gelovig was, omdat ik in Nederland was geboren, terwijl hij in de islamitische gemeenschap van Suriname opgroeide. Ik noemde de Amsterdamse moskee die ik vroeger met mijn vader bezocht tijdens Eid al-Fitr (het Suikerfeest). Die was volgens hem te conservatief, dus hij ging naar een andere. Toen ik afscheid nam, wenste ik hem een fijne ramadan en ging vervolgens snel door naar een terras.
Ieder jaar als de islamitische vastenmaand begint, die nu een week bezig is, word ik teruggevoerd naar mijn tienertijd. Dan maakte mijn moeder me een uur voor zonsopgang kalm en liefdevol wakker. Terwijl ik mijn ogen probeerde te openen en wende aan het licht, rook ik al de geur van paratha (knapperige roti, gebakken in boter) en een omelet. Niemand in ons gezin was een ochtendmens, en mijn vader wilde stilte aan de ontbijttafel. Maar daar werden mijn zusje en ik juist giechelig van.
Ik vastte op een middelbare school met veel islamitische leerlingen. We mochten het rustiger aandoen tijdens de gymlessen, en het was moeilijker om je te concentreren tijdens lessen en toetsen. Sommige moslimjongeren konden de honger niet aan, of namen het vasten niet serieus, en gingen in de pauze stiekem naar de snackbar. Ik herinner me vooral de dorst, en schaamde me dat ik zo uit mijn mond stonk en geen kauwgom mocht. Probeer als tiener ook maar je seksuele gedachten te bedwingen.
Ik vast al jaren niet meer, maar ondertussen is het een trend geworden in de westerse wereld. Yogi’s doen sapkuren om hun lichaam te reinigen, fitnessfanaten doen aan intermittent fasting om hun gedroomde vetpercentage te bereiken. Maar met spiritualiteit heeft het vaak weinig te maken; het gaat vooral om het lichaam, en het ego. Tijdens de ramadan zoeken moslims juist de verbinding met het hogere. Door een maand te vasten belijd je het geloof bewuster en dieper dan normaal.
Maar de ramadan kan ook uitdagend zijn. Vrouwen mogen bijvoorbeeld niet vasten als ze menstrueren en moeten de gemiste dagen inhalen. Mensen die chronisch ziek zijn en medicijnen moeten innemen, hebben het ook zwaar. Nu mijn ouders ouder worden, houden ze het niet meer alle dagen vol, helemaal als de ramadan in de zomer valt en de dagen langer zijn. Maar gelovigen doen wat ze kunnen, en dat is bewonderenswaardig. Uiteindelijk telt vooral de intentie achter de daad.
'Het einde der tijden is nabij. Nee, nu écht'
