Janke hoeft geen altaar

“Er hangt maar één foto van Stefan in je woonkamer.” Het verwijt druipt er aan alle kanten vanaf. Niet te kort. Ik onderdruk het om met mijn ogen te rollen en vraag aan de bezoeker in kwestie of een altaartje meer naar haar zin was geweest. Je weet wel: zo’n Xenos-kastje met daarop foto’s – bij voorkeur in een lijstje met hartjes – kaarsjes erbij en nog wat andere symboliek passend bij het herdenken van iemand die is overleden. Als jij een altaar wil bouwen en op die manier iemand wilt herdenken, mijn zegen heb je. Maar voor mij is het niet weggelegd.

Herinneringen oproepen

Het is niet de eerste keer dat ik hier commentaar op krijg en vermoedelijk ook niet de laatste. Ik blijf het een bijzonder fenomeen vinden. Waarom zou ik ineens mijn hele huis in een soort levend monument moeten veranderen? “Maar zonder foto’s denk je toch te weinig aan hem?” Ik blijf even stil, iets wat me niet vaak gebeurd. Dus het volhangen van je huis met foto’s staat gelijk aan überhaupt herdenken?

Lees ook
Weduwe Janke bleef lachen: ‘Omring jezelf met mensen met humor’

Nieuwe date

Nee, zo werkt dat niet. Ik denk toch wel aan Stefan. De ene dag meer dan de andere. Er zijn intussen zelfs dagen dat ik niet aan hem gedacht heb. (Maar ook dit schijn ik niet hardop te mogen zeggen.) Toen Stefan net was overleden en ik voorzichtig begon met daten, trof ik een man die de aanblik van Stefan niet kon waarderen. Ik – tijdelijk ontoerekeningsvatbaar – heb daarop die 2,5 foto die ik had staan weggehaald. Tot ik me realiseerde dat dit het probleem was van de meneer in kwestie, en niet dat van mij. Stefan was en is een groot onderdeel van ons leven. Hij is mijn vriend en de vader van onze zoon. Daar heb je het mee te doen.

‘Anderen moeten weten dat ik hem mis’

Zo zie je maar wat een paar foto’s al teweeg kunnen brengen. De één vindt het te veel, de ander te weinig. En weet je wat: verwijten komen er toch wel. Het is namelijk menseigen om je eigen gevoel te projecteren op anderen. “Ik zou honderd foto’s ophangen als mijn vriend dood was, anderen moeten wel weten dat ik hem mis.” Als de mening van anderen er zo toe doet voor je: lekker doen. “Ik zou niet herinnerd willen worden aan deze afschuwelijke gebeurtenis, dus bij mij geen foto’s in huis.” Oké, als jij ook de mooie momenten niet meer wilt zien, lekker die foto’s niet ophangen.

Lees ook
Weduwe Janke verlangt naar stilte maar wordt gedwongen te praten

De belangrijkste kamer van het huis

Bij leven hadden Stefan en ik al amper foto’s staan en hangen. Dat krijg je als je allebei lichte OCD-verschijnselen hebt. Onze zoon heeft een foto uitgezocht van papa voor op zijn kamer. Dat is voor mij van belang. Zelf heb ik veel Polaroidfoto’s, waaronder eentje van Stefan en onze zoon. Die foto hangt op een enorm fotorek in de belangrijkste ruimte van het huis: het toilet. Tevens Stefans meest favoriete ruimte in het huis. Kan hij mooi meekijken als wij onze boodschap doen en goedkeurend knikken.

Weduweregel 6:

Gij zult foto’s in uw hele huis hangen: Of niet. Die keuze mag je lekker helemaal zelf maken. Hoewel ik het toilet wel kan aanraden als handige plek.

Janke Verhagen verloor haar man in 2014 bij een ‘vergismoord’. Haar online magazine ‘Het is om te Janke’ gaat, zoals ze zelf zegt, over doorleven na een klote-ervaring. Eerlijk, recht door zee en vaak met een knipoog.

Lees ook de andere ‘weduweregels’ in deze reeks:

1. Weduwe Janke (35): ‘Ze vroegen: ‘Ben je eigenlijk wel verdrietig?’

2. Weduwe Janke over rouw: ‘Vlees verwerk je, verdriet integreer je’

3. Weduwe Janke leefde op sigaretten en koffie: ‘Mijn keel voelde als schuurpapier’

4.Weduwe Janke verlangt naar stilte maar wordt gedwongen te praten

5.Weduwe Janke bleef lachen: ‘Omring jezelf met mensen met humor’