Want meten is weten: 5 x vragen en antwoorden over nepnieuws

Nieuws | Nieuws

06-03-2018 | Maaike van de Graaf

We zien het steeds vaker voorbij komen: nepnieuws dat over de hele wereld verspreid wordt. Maar wat is het nou eigenlijk? Hoe herken je het en wat zijn de gevaren?

Hieronder vijf vragen met antwoorden over nepnieuws.

Lees ook
Minister Kajsa Ollongren: ‘Nederland steeds vaker doelwit van nepnieuws’

Wat is nepnieuws?

Pas vanaf april vorig jaar is nepnieuws opgenomen in De Van Dale, en wordt als volgt omschreven: ‘Veelal suggestief nieuws dat niet berust op feiten, maar ontsproten is aan iemands fantasie, met name bedoeld om de publieke opinie te beïnvloeden’. Ofwel, nieuws dat is verzonnen en niet berust op feiten. Ook Nederland is steeds vaker doelwit van nepnieuws. Eind vorig jaar waarschuwde minister van Binnenlandse Zaken, Kajsa Ollongren, voor de verspreiding van nepnieuws in Nederland.

Hoe herken je nepnieuws?

Facebook is deze week een campagne gestart om gebruikers tips te geven over hoe je nepnieuws herkent. In totaal geeft het platform tien tips voor het herkennen van nepnieuws. Zo moet je als gebruiker goed letten op koppen, want verzonnen verhalen hebben vaak een pakkende titel. ‘Wanneer een kop ongeloofwaardig klinkt, dan is deze het waarschijnlijk ook’, aldus Facebook. Een andere tip die het sociale netwerk geeft, is het letten op satirische nieuwsbronnen, zoals de Speld. ‘Denk goed na over de verslagen die je leest en deel alleen nieuws waarvan je weet dat het geloofwaardig is.’

Waarom bestaat nepnieuws?

De vraag blijft natuurlijk: waarom bestaat nepnieuws eigenlijk? We zien het steeds meer voorbij komen, dus het lijkt haast onmogelijk dat er geen ‘voordelen’ aan kleven. Nepnieuws wordt onder meer verspreid om het denken over maatschappelijke kwesties te beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld is gebeurd tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Zo werd verspreid dat Hillary Clinton wapens verkocht aan de Islamitische Staat en dat de paus de verkiezing van Donald Trump steunde. Allemaal om de stem van de Amerikaanse kiezer te beïnvloeden. Maar dat is niet de enige reden. Het verspreiden van nepnieuws gaat vaak gepaard met pakkende koppen en uitroeptekens. Reden daarvoor? Het klikt lekker en dát zorgt dan weer voor extra inkomsten voor de desbetreffende nieuwssites.

Wat zijn de risico’s?

In het programma Nieuws of Nonsens dat gisteren te zien was op de NPO werd er onder andere gesproken over de gevaren van nepnieuws. Vooral over het simpele feit dat mensen verhalen gaan geloven die eigenlijk niet waar zijn. Sterker zelfs, het kan leiden tot ernstige incidenten blijkt uit een schietpartij in een pizzatent in Washington. In een nieuwsbericht werd beweerd dat Hillary Clinton een pedofielennetwerk zou leiden vanuit de pizzatent. Een 28-jarige man las dat bericht en besloot zelf op onderzoek uit te gaan en richtte zijn geweer op een medewerker van de zaak. Die wist te ontkomen.

Hoe moet je omgaan met nepnieuws?

Dan is er natuurlijk ook nog de vraag hoe we moeten omgaan met nepnieuws. Kunnen we er zelf iets aandoen om het te voorkomen? Dat lijkt onmogelijk. Wel doen sociale netwerken er zelf iets aan. Zo heeft Facebook een lijst met maatregelen opgesteld en hebben steeds meer websites een team van factcheckers. Zij bekijken wat wel en wat geen nepnieuws is. Wat je zelf kunt doen? Volg dan de tips die onder andere Facebook heeft opgesteld om nepnieuws in ieder geval te herkennen zodat je ’t zelf niet verder verspreid.