Na commotie over een ‘identiteitsverklaring’ waarin ouders van scholieren werd gevraagd afstand te nemen van homoseksualiteit, deed cabaretier Yora Rienstra (40) aangifte. Het was de aanleiding voor haar documentaire.
In de documentaire 3 Doc: Ik deed aangifte tegen de minister van Onderwijs spreekt ze onder anderen met jongeren die weten hoe het is om homoseksueel te zijn op een reformatorische school.
Even terug naar het nieuws van november 2020. Ouders van leerlingen op reformatorische scholen kregen een brief waarin homoseksualiteit werd afgewezen. Vele ouders stuurden deze, op verzoek van de school, ondertekend terug.
De reactie van Arie Slob, destijds minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, op deze brief, kwam hem op veel kritiek te staan. Hij stelde dat de scholen niet in overtreding waren vanwege artikel 23 van de grondwet, waarin de vrijheid van onderwijs is vastgelegd.
Op basis van artikel 1 van de grondwet (kort gezegd: je mag niemand discrimineren om welke reden dan ook) deed Rienstra daarop aangifte tegen de, inmiddels demissionair, minister van OCW.
De 24-jarige Maarten woont in Kampen en is oud-leerling van een reformatorische school. “Op de middelbare school kwam ik er pas achter wat een homo is, en dat ik dat dan… had”, zegt hij tegen Rienstra.
Vijf jaar lang bad hij elke avond op zijn kamer of het over mocht gaan. Wat hij dan vroeg? “Mag ik alsjeblieft verliefd worden op een meisje.”
Ook Arjen (foto) zat op een reformatorische school. Wanneer hij beseft dat hij homoseksueel is, durft hij er niet voor uit te komen. In de kerk, op school en bij hem thuis is homoseksualiteit een groot taboe. “Op de middelbare school werd letterlijk gezegd: ‘Het is een gruwel in Gods ogen.'”
De 24-jarige werd op school erg gepest. Klasgenoten scholden hem uit en gebruikten eveneens fysiek geweld. De fysieke en mentale ontberingen leidden ertoe dat hij suïcidaal werd. “Het leven was een donker gat. Ik durfde niet altijd voor mezelf in te staan. Als ik over een brug heen moest fietsen, bleef ik expres in het midden rijden.”
Hij durfde met niemand te praten over zijn mentale gezondheid. Dat zou namelijk betekenen dat hij ook de aanleiding – zijn geaardheid – moest vertellen.
Ook de ouders van Lianne tekenden destijds de verklaring. Toen zij uit de kast kwam, accepteerden ze na een lange tijd toch haar geaardheid, mits zij geen relatie aanging met een meisje.
Dit ging mis toen de school zonder haar toestemming haar ouders belde over een foto die ze op Instagram zette. Op de foto stond Lianne met haar vriendin. Uiteindelijk escaleerde de situatie en verhuisde ze naar een pleeggezin.
Rienstra deelt de zware verhalen van Maarten, Arjen en Lianne in de documentaire met enkele docenten van reformatorische scholen. Johan van Putten en Willem van Hartskamp van de Pieter Zandt scholengemeenschap schrikken ervan.
“Ik vind het heel verdrietig dat iemand zich zo voelt en het zo ervaren heeft”, zegt Van Putten. Zijn collega Van Hartskamp vult aan: “Als ik terugkijk naar de ontwikkeling die ikzelf daarin meemaak, denk ik dat mijn waarnemingsvermogen op dit punt onder de maat is geweest. Voor mijzelf, en mijn collega’s, moet een ontwikkeling worden doorgemaakt.”
Lute-Geert Verdouw van scholengemeenschap Driestar Wardtburg ziet ook in dat er een ontwikkeling plaats moet vinden op scholen. “Docenten weten gewoon te weinig en geven soms te makkelijk antwoord zonder zich bewust te zijn van de impact.”
Rienstra wil weten of het ooit gaat veranderen; het idee dat een homoseksuele relatie niet gelijkwaardig is aan een heteroseksuele. “De norm kan niet veranderen”, reageert Verdouw, “maar we moeten wel veel meer open luisteren naar een leerling, zonder veroordelend en betweterig te zijn.”
Ook Van Hartskamp pleit voor meer inclusiviteit en veiligheid. “Jezus zegt: ‘Kijk eerst in de spiegel.’ Dan ontgaat je de lust om de ander makkelijk af te wijzen. Als dat afwijzen gebeurt naar leerlingen van nu, dan vind ik dat beschamend en verdrietig en zal dat anders moeten.”
Deel reformatorische scholen nog altijd tegen homohuwelijk
De 3Doc: Ik deed aangifte tegen de minister van Onderwijs terugkijken? Dat kan hier.
Worstel je met suïcidale gedachten of maak je je zorgen om iemand anders? Praat erover. Bel 113 of ga naar www.113.nl. Stichting Zelfmoordpreventie is 24 uur per dag en zeven dagen per week bereikbaar.
