Forum voor Democratie is de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen. Maar wat betekent deze verkiezingsuitslag nou eigenlijk?
Wij belden erover met politicoloog Peter van der Heiden.
Had je deze verkiezingsuitslag verwacht?
“Nee. Het was wel duidelijk dat GroenLinks zou winnen en ook dat Forum voor Democratie groot zou worden. Maar ik had niet verwacht dat mensen in zo’n groten getale op een nieuwe partij zouden stemmen en dat ze daardoor de grootste zouden worden. Ze hebben nog niets laten zien.”
De opkomst was aanzienlijk hoger dan de vorige keer. Waar komt dat door?
“Eigenlijk waren het geen Provinciale Statenverkiezingen. Nederland stemde niet alleen voor de Provinciale Staten, maar indirect ook voor de Eerste Kamer. De nieuwe Statenleden kiezen eind mei namelijk de leden van de Eerste Kamer. De verkiezingen zijn dit jaar ook gekaapt door de nationale politiek: er werd ingezet op nationale thema’s als klimaat, terrorisme en integratie. Ik heb ook met verbazing naar het debat tussen de minister-president en de leiders uit de Tweede Kamer gekeken. Ze hadden het over de Eerste Kamer, maar waren zelf helemaal niet verkiesbaar.”
De opkomst was het hoogst in Utrecht. Heeft dat iets met de aanslag van maandag te maken?
“Dat zou heel goed kunnen, maar dat is speculatief. Het ligt wel een beetje voor de hand, maar ook in de rest van het land zie je een soortgelijke beweging. Overal was de opkomst hoger dan bij de vorige Provinciale Statenverkiezingen. Het heeft ook met de thema’s te maken.”
De grote winnaar is Forum voor Democratie. Wat maakt die partij zo aantrekkelijk voor kiezers?
“Forum voor Democratie is een heel sterk anti-geluid tegen de gevestigde orde. Ze keren zich af van de bestaande politieke partijen en het bestel. Thierry Baudet heeft bovendien altijd een heel erg ‘wij tegen jullie’-beeld geschetst. Hij vindt zichzelf geen politicus, eerder de redder van het vaderland. Ook vinden ze klimaatverandering flauwekul en doen ze niet mee aan het Klimaatakkoord.”
Wat betekent de winst van Forum van Democratie voor die partij?
“Forum voor Democratie weigert mee te doen aan het Klimaatakkoord. Ze hebben op het belangrijkste punt een afwijkende mening. Dat is vaak ook het gevaar van populistische partijen. Ze bieden een alternatief, maar mensen die op deze partijen stemmen, denken dat hun mening ook beleid gaat worden. Dat gaat natuurlijk niet zomaar gebeuren en zorgt voor frustratie. Waarschijnlijk wordt die frustratie nu alleen maar meer. Dat zie je nu ook bij partijen zoals de PVV.”
Lees ook
Nieuwe prognose: Forum voor Democratie toch de grootste met dertien zetels
Wat betekent de winst van Forum voor Democratie nu voor de verhoudingen in de Eerste Kamer?
“Vrijwel iedereen is nodig om de boel draaiende te houden. Het electoraat (alle mensen die mogen stemmen samen – red.) maakt een ruk naar rechts, terwijl de politieke partijen een ruk naar links maken. Daar ligt namelijk de enige mogelijkheid om te regeren.”
Wat bedoel je daarmee?
“Rutte heeft drie opties: samenwerken met de Partij van de Arbeid, GroenLinks of Forum voor Democratie. Rutte zegt wel dat hij op bepaalde punten wil samenwerken met Forum voor Democratie, maar dat moet hij als premier ook zeggen. In de praktijk lijkt een samenwerking met Forum voor Democratie ver weg. De partij vindt juist dat hij afgezet moet worden. Maar als een samenwerking met Forum voor Democratie niet mogelijk blijkt, gaan de PvdA en GroenLinks ook meer eisen.”
Wat is nu dan de meest voor de hand liggende samenwerking?
“Een samenwerking met de PvdA lijkt op dit moment het makkelijkst. Zij zijn het eerst geneigd om te kijken naar het landsbelang, in plaats van de verschillen. Rutte en PvdA-leider Asscher hebben in het vorige kabinet goed samengewerkt. Ze vinden elkaar makkelijk en mogen elkaar wel. GroenLinks is weggelopen bij de formatie, dus dat wordt moeilijker.”
De winst van Forum voor Democratie is ook een aantal buitenlandse media opgevallen. Sommigen noemen Thierry Baudet al “de nieuwe Trump”. Is dat terecht?
“Nee, Baudet is van een heel ander kaliber. Ten eerste is hij daar nog te klein voor. Ten tweede heeft Trump een veel grotere beweging achter zich. Baudet ís de beweging, terwijl Trump als hoofd boven een beweging die al bestond is neergezet. Ik zou Baudet dan eerder met Pim Fortuyn vergelijken. Hij is net zo’n intellectueel aandoende buitenstaander en zijn beiden ‘de stem van het volk’.”
Lees ook
Forum voor Democratie de grootste: dit willen Baudet en zijn partij bereiken
Forum voor Democratie wordt ook wel de mildere versie van de PVV genoemd. Klopt dat?
“Forum voor Democratie gebruikt nettere woorden, maar bedoelt hetzelfde. Geert Wilders vraagt of we meer of minder Marokkanen willen, Baudet geeft aan een ‘boreale cultuur’ te willen. Dat is een term uit een nazistische connotatie en betekent een wit/blank Europa. Baudet zegt het netjes, maar is eigenlijk snoeihard. Ze denken hetzelfde over klimaat en migratie, maar verschillen in hoe ze het brengen.”
