Nederland was niet goed voorbereid op een langdurige, landelijke gezondheidscrisis. Dat concludeert de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in een woensdag verschenen rapport.
Het rapport gaat over de eerste zes maanden van de coronacrisis. Verbeteringen van de crisisaanpak zijn noodzakelijk, aldus de OVV.
Meer scenario’s uitwerken, beter leren improviseren en kwetsbare groepen snel identificeren zijn enkele maatregelen die de overheid volgens de raad kan nemen om beter voorbereid te zijn op een volgende “maatschappij-ontwrichtende crisis”.
De raad stelt in haar rapport over de corona-uitbraak in Nederland dat “enige terughoudendheid” vereist is, aangezien de crisis nog niet voorbij is en vervolgonderzoek nog loopt. Toch zien de onderzoekers al diverse mogelijkheden om de omgang met langdurige crises te verbeteren. Alle aanbevelingen hierover zijn gericht aan het kabinet.
Ook concludeert de raad dat het Outbreak Management Team en het kabinet vooral oog hadden voor het bestrijden van het coronavirus. Dat perspectief bleef dominant en dat komt doordat RIVM-baas Jaap van Dissel, die tevens voorzitter is van het OMT, “in vrijwel alle crisisteams aanwezig was”.
Volgens de raad maakte “de dominantie van dit perspectief het moeilijker voor adviseurs en besluitvormers om breder te kijken dan het thema infectieziekten”.
Ook is de raad van mening dat Van Dissel het vertrouwen van de bevolking in het coronabeleid ondermijnd heeft, omdat hij openlijk twijfelde aan het nut van mondkapjes. Hij vond dat mondkapjes konden leiden tot schijnveiligheid.
Toen het kabinet in 2020 het dragen van mondkapjes verplichtte, eerst in het openbaar vervoer en later in openbare ruimtes, noemde Van Dissel dat een politieke keuze en geen wetenschappelijke keuze. Dat hielp volgens de raad niet “om draagvlak voor de afgekondigde maatregelen te behouden”.
Ook had de overheid aan het begin van de coronacrisis te weinig aandacht voor de bescherming van kwetsbare ouderen in verpleeghuizen, concludeert de OVV. In de verpleeghuizen voltrok zich een “stille ramp”.
De raad schrijft dat geluiden vanuit de instellingen “onvoldoende door kwamen”, met ernstige gevolgen. “Zo waren in het begin de beschermingsmiddelen (zoals mondkapjes, red.) vooral voor ziekenhuizen en de acute zorg beschikbaar en niet voor de verpleeghuizen.”
Toen eenmaal duidelijk werd hoe ernstig de situatie was, stelde het kabinet op verzoek van de sector een bezoekverbod in. “Dit had een grote sociale en psychische impact, door eenzaamheid en doordat familieleden bijvoorbeeld niet altijd afscheid konden nemen van hun naasten”, aldus de OVV.
Voormalig minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge vindt dat door de opzet van het onderzoek van de OVV de “samenhang tussen bepaalde onderwerpen” uit het zicht geraakt. Volgens hem was het onvermijdelijk dat in het onderzoek is gekeken naar losse deelonderwerpen, maar is de totale context daardoor niet goed in beeld gekomen. Zo werden algemene coronamaatregelen ook genomen om de kwetsbare mensen die in verpleeghuizen wonen te beschermen.
Twee derde Nederlanders verwacht nieuwe lockdown: 'Kabinet gezwicht voor zeuren in Nederland'
