‘Schaamte, angst en zelfverwijt’

“Schaamte, angst en zelfverwijt”, het zijn de emoties die slachtoffers van online seksueel misbruik of seksuele intimidatie kunnen voelen, zo is te lezen in het voorwoord van de publieksrapportage De Onzichtbare Werkelijkheid Blootgelegd van Fonds Slachtofferhulp.

Want hoeveel komt online seksueel misbruik eigenlijk voor in Nederland? Wat zijn de gevolgen? En wat kunnen we ertegen doen? Om antwoord te geven op onder andere die vragen, schakelde Fonds Slachtofferhulp onderzoeksbureau Ipsos I&O in, zij brachten de cijfers rondom online seksueel misbruik en intimidatie onder jongeren tussen de 12 en 25 jaar oud in kaart. “De cijfers zijn schokkend”, vertelt Gaal-Franse. “

‘Maatschappelijk probleem’

Zo komt uit het onderzoek naar voren dat één op de twee jongeren ooit in hun leven te maken krijgt met online seksueel misbruik en/of intimidatie. In de afgelopen twaalf maanden maakten 700.000 tot 800.000 jongeren dit mee. “Dat maakt online seksueel misbruik geen uitzondering, maar een urgent maatschappelijk probleem waar we niet meer van weg kunnen kijken”, vertelt Gaal-Franse.

Online seksueel misbruik of online seksuele intimidatie

Omdat er verschillen bestaan in de omvang, gevolgen en behoeften is in het onderzoek onderscheid gemaakt tussen online seksueel misbruik en online seksuele intimidatie.

Zo valt onder online seksueel misbruik bijvoorbeeld het zonder toestemming online verspreiden van (gemanipuleerd) seksueel beeldmateriaal, maar ook seksuele of financiële afpersing met beeldmateriaal en situaties waarin een volwassene online een band opbouwt met een kind of jongere, met het oog op online of fysiek seksueel misbruik.

Natasja beseft door flashbacks dat ze als kind is misbruikt: 'Was ik gek aan het worden?'Lees ook

Bij online seksuele intimidatie gaat het over seksueel grensoverschrijdend gedrag, zoals bijvoorbeeld het maken van ongewenste seksuele opmerkingen of het ongewenst laten zien of toesturen van beelden van geslachtsdelen of billen.

‘’Het is essentieel dat we beter begrijpen wat de omvang en impact is van online seksueel misbruik en online seksuele intimidatie”, benadrukt Gaal-Franse.

Meisjes vaker slachtoffer

Uit cijfers komt naar voren dat online seksuele intimidatie het meeste voorkomt: tussen de 1.385.000 en 1.498.000 jongeren krijgen hier ooit in hun leven mee te maken. Maar liefst tussen de 652.000 en 747.000 jongeren maakten dit mee in de afgelopen twaalf maanden. Ondanks dat de aantallen kleiner zijn, maken ook honderdduizenden jongeren in twaalf maanden tijd of in hun leven online seksueel misbruik mee.

In het rapport wordt daarnaast onderscheid gemaakt in geslacht en leeftijd. De meeste jongeren krijgen te maken met online seksueel misbruik of seksuele intimidatie wanneer zij tussen de 16 en 20 jaar oud zijn. Daarnaast zijn meisjes vaker slachtoffer (57,3 – 60 procent) dan jongens (35,1 – 41,1 procent).

‘Heel ingrijpend’

Online seksueel misbruik komt in Nederland dus vaak voor, maar de gevolgen daarvan zijn niet altijd direct zichtbaar. “Veel jongeren durven of kunnen hier niet over praten met mensen in hun omgeving”, vertelt Gaal-Franse.

En dat heeft volgens de beleidsadviseur deels te maken met de manier waarop we in Nederland naar seksueel misbruik en slachtofferschap kijken.

“Als een soort reflex kijken we naar het slachtoffer en vragen we ons af wat het slachtoffer had kunnen doen om het misbruik te voorkomen. Dat is victim blaming. Daarmee geven we de dader vrijuit en richten we niet alleen ontzettend veel schade aan, maar ontnemen iemand ook de kans om te herstellen van een ervaring met online seksueel misbruik of intimidatie.”

Hoe ga je het gesprek aan?

Volgens Nathalie Gaal-Franse kan het lastig zijn om online seksueel misbruik of seksuele intimidatie bij een slachtoffer te herkennen. Uit het onderzoek blijkt dat bijna veertig procent van de jongeren aan niemand vertelt over een ervaring met online seksueel misbruik en/of intimidatie. Hoe kun je als ouder dan de kans vergroten dat ze hieruit zichzelf over vertellen?

“Zorg voor een continue open en veilige sfeer waarin alles gedeeld kan worden. Probeer ervoor te zorgen dat je kind de ruimte voelt om eerlijk antwoord te geven op vragen die je vanuit nieuwsgierigheid en betrokkenheid stelt. Hiermee vergroot je de kans dat een kind eerlijk durft te vertellen over een ervaring met online seksueel misbruik of intimidatie.”

LINDA. spreekt Caroline, de dochter van Gisèle Pelicot: 'Na mijn vader ben ik nu ook een deel van mijn moeder verloren'Lees ook

‘Verdiep je in de wereld van je kind’

Zo raadt Gaal-Franse aan om je als ouder ook zelf te verdiepen in de wereld van je kind. “Maak samen een Instagram-account aan en leg uit waarom je het profiel bijvoorbeeld afschermt en wat het kind kan doen met volgverzoeken.”

Daarbij benadrukt de beleidsadviseur: “Handel vanuit interesse en niet vanuit angst. Vraag bijvoorbeeld of je kind weleens is gevraagd om foto’s te sturen en wat voor foto’s dat waren, of met wie jouw kind praat.”

Mocht je kind nu te maken hebben met online seksueel misbruik of seksuele intimidatie, dan raadt Gaal-Franse aan om vanuit kalmte te reageren. “Geef aan dat je blij bent dat je kind hierover vertelt, dat het niet de schuld is van je kind en dat jullie samen op zoek gaan naar een oplossing. Je kind voelt zich dan veilig en gesteund.’’

Waar kun je terecht?

Online seksueel misbruik of online seksuele intimidatie kan ingrijpende gevolgen hebben. Hoewel uit dit onderzoek blijkt dat slachtoffers de grootste behoefte hebben aan begrip, erkenning en steun door de sociale omgeving, zijn er ook heel goede organisaties die klaar staan om te helpen.

Je kunt terecht bij het Landelijk Centrum Seksueel Geweld, Offlimits en Fier. Op het jongerenplatform WTFFF!? van Fonds Slachtofferhulp vind je ervaringsverhalen, informatie, kun je (anoniem) je ervaringsverhaal delen en in contact komen met hulpverleners.

'Wanneer een man zich aan een vrouw vergrijpt, haar aanrandt of verkracht, past alleen veroordeling'Lees ook