Geweld tegen vrouwen

In 2024 werden er 44 vrouwen vermoord in Nederland. Van 2020 tot 2024 had de politie bij 97 procent van alle vrouwelijke slachtoffers een (vermoedelijke) dader in beeld. Meer dan de helft van deze vrouwen (52 procent) werd vermoord door hun (ex-)partner. Bij vrouwen tussen de 20 en 60 jaar was dit zelfs 65 procent. 20 procent van de vrouwen werd door een familielid om het leven gebracht. Vrouwelijke slachtoffers werden vaak in hun eigen woning gedood, meestal met een steekwapen of door wurging.

Ook dit jaar werden we geconfronteerd met afschuwelijke nieuwsberichten over femicide. Zo werd de 39-jarige Joeweela op straat doodgeschoten door haar ex-man, het leven van de 17-jarige Lisa werd op brute wijze afgenomen toen ze naar huis fietste na een avondje uit met vrienden. Afgelopen september werden de 32-jarige Richelle en haar ongeboren kind vermoord en in oktober werd Susanne, moeder van twee kinderen, doodgestoken door haar (ex-)partner.

Zeldzame gevallen? Zeker niet. Geweld tegen vrouwen komt in Nederland juist ontzettend veel voor. Ter vergelijking: in Spanje werden het afgelopen jaar 48 vrouwen vermoord, terwijl het aantal inwoners in dit land tweeënhalf keer groter is.

Familiedrama? Partnerdoding? Nee, noem het femicide: 'De rest is te verhullend'Lees ook

Seksueel geweld

Helaas zijn dit niet de enige schokkende cijfers. Zo meldde het Centrum Seksueel Geweld dat er in 2023 een record aantal meldingen van seksueel geweld zijn gedaan. Vrouwen, maar ook jonge meiden, krijgen steeds meer te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag en/of geweld. Meer dan de helft (53 procent) van alle vrouwen krijgt in haar leven te maken met fysiek en/of seksueel geweld.

Als het gaat om seksuele intimidatie, krijgt driekwart van de vrouwen (73 procent) hier ooit in haar leven mee te maken, zo meldt Kennisinstituut voor Vrouwen- en Emancipatiegeschiedenis Atria.  Bij één op de tien vrouwen leidt dit zelfs tot verkrachting.

Huiselijk geweld

Tijdens het uitgaan, in openbare ruimtes en op straat. Het zijn allemaal plekken waar vrouwen zich niet veilig voelen. Zo meldde EenVandaag dat driekwart van de jonge vrouwen afgelopen jaar seksueel geïntimideerd werd afgelopen jaar. Een derde (33 procent) werd achtervolgd en een kwart (23 procent) werd ongewild aangeraakt.  Slechts vier procent deed daadwerkelijk aangifte.

Toch blijkt juist de eigen woonomgeving de gevaarlijkste plek voor vrouwen en meisjes. Vermoedelijke daders van geweld tegen vrouwen zijn in veel gevallen namelijk de (ex-)partner, of andere bekenden afkomstig uit de familie- of vriendenkring. Zo is één op de vijf vrouwen ooit fysiek mishandeld door een (ex-)partner, krijgt 11 procent van de vrouwen te maken met seksueel geweld door een (ex-)partner en heeft 3 procent van de vrouwen uit angst haar eigen huis wel eens vermeden. In de meeste gevallen is de pleger een man.

Hoogleraar Marieke Liem ontwikkelt Femicide Monitor: is femicide echt een van de voorspelbaarste vormen van moord?Lees ook

Ongelijkheid

De cijfers liegen er niet om. Bewustwording én erkenning voor het probleem is dus hard nodig, maar de vraag is: hoe? Eerder sprak LINDA. met Jacobine Geel, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens. Zij gaf meer duiding waarom deze cijfers, ook in Nederland, zo hoog liggen. “Wat mensen graag willen geloven, is dat femicide iets heel uitzonderlijks is. Iets wat niet dicht bij huis gebeurt, maar ver weg”, vertelt ze.

“De oorzaak van femicide ligt niet in ingewikkelde psychische stoornissen, maar is veel eerder een gevolg van onderliggende patronen in onze cultuur.” Daarop doelt Geel op de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Want dat is in Nederland hardnekkig. We hebben nog altijd bepaalde verwachtingen voor vrouwen en mannen: hoe ze in elkaar zitten, wat ze horen te doen en hoe ze zich zouden moeten verhouden tot elkaar. “Brede bekendheid van femicide is nodig om de onderliggende patronen te leren herkennen en aanpakken”, aldus Geel. 

Patronen

In veel gevallen gaat het om dezelfde patronen, zo deelt Saskia Belleman in een interview met LINDA.  Zo proberen verdachten de schuld vaak bij het slachtoffer te leggen: had zij hem maar niet moeten verlaten of tegenspreken.” Ook blijkt achteraf vaak dat politie de dreiging niet serieus nam, en dat de vrouw steeds weer het bos in is gestuurd. Vrouwen krijgen te horen: ‘Ja mevrouwtje, zolang hij niets doet, kunnen wij niets.’ Terwijl hij haar bedreigt en stalkt. Dat zijn strafbare feiten. Dus hoézo hij doet niets?”

De conclusie van Saskia Belleman is dat femicide en geweld tegen vrouwen, ondanks de schrikbarende cijfers, nog steeds worden onderschat. Hoewel er meer doden vallen door femicide dan in het criminele circuit, krijgt het minder prioriteit. “Slachtoffers die vallen ‘in de huiselijke sfeer’ heet dat dan, heel versluierend. Vrouwen worden thuis vermoord, in wat hun veilige omgeving zou moeten zijn, door degene bij wie ze zich veilig zouden moeten voelen. Ik vind het verbijsterend dat we dat nog steeds niet serieus nemen.”

Wanneer Belleman hier met vrouwen over spreekt, merkt ze soms dat er vrouwen bij zijn die ongemakkelijk worden of zich helemaal terugtrekken. “En dan weet ik eigenlijk al genoeg. De signalen waar ik over vertel, de situatie die ik schets: ze herkennen zich erin. Ze beseffen: ik zit in een relatie die de verkeerde kant opgaat. Want het sluipt erin en je herkent niet meteen dat het misgaat. Ook omdat we geneigd zijn te denken: dat overkomt mij niet. Hij houdt van me. Helaas heb ik inmiddels wel geleerd dat het iedereen kan overkomen.”

Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.

'In Nederland wordt nog elke 8 dagen een vrouw vermoord omdat ze vrouw is, vaak door (ex-)partner'Lees ook