De Taliban claimen, naast de grote steden Lashkar Gah, Herat en Ghazni, ook de stad Kandahar in Afghanistan te hebben ingenomen. Dat is na de hoofdstad Kabul de grootste stad van het land en diende eerder als officieuze hoofdstad van de Taliban.
De terreurgroep is bezig met een comeback, maar volgens documentairemaker Sinan Can zijn ze nooit weggeweest. Wat is er precies aan de hand?
Voor je documentaires heb je veel onderzoek gedaan naar de Taliban. Kun je uitleggen wat zij precies doen en wie zij zijn?
Sinan Can: “De Taliban zijn ontstaan in de jaren negentig en is een zeer extremistische islamitische beweging in Afghanistan en Pakistan. Ze hadden een imposante leider: Mollah Omar, die man was wel twee meter. Hij had maar één oog, het andere is hij verloren in een oorlog met de Russen. Van 1996 tot en met 2001 hadden de Taliban de macht in Afghanistan, toen riepen zij het emiraat uit. Dat is een staat gebouwd op islamitische principes.
De Taliban volgen streng conservatieve wetten: de sharia. Zo mag er geen muziek worden gemaakt, dat is haram, onrein. Vrouwen moeten een boerka dragen als ze de straat op gaan en mogen bijvoorbeeld ook geen hakken dragen. Het getik van die schoenen zou mannen kunnen opwinden. Je mag ook trouwen met een minderjarige. Qua mensenrechten is ook bijna alles geoorloofd: er zijn openbare executies, de doodstraf wordt weer ingevoerd. Daardoor kunnen vrouwen bijvoorbeeld weer in stadions worden gestenigd na ‘slecht’ gedrag.
Amerika is een paar weken na de aanslag op de Twin Towers in 2001 Afghanistan binnengevallen en heeft het regime van de Taliban omvergeworpen. Zij hadden namelijk onderdak geboden aan Al Qaida-leider Osama Bin Laden, die verantwoordelijk wordt gehouden voor 9/11.”
Programmamaker Sinan Can uitgeroepen tot Journalist voor de Vrede
Hoe komt het dat ze nu ineens aan zo’n opmars bezig zijn?
“De Taliban zijn nooit weggeweest. Ik heb vijf jaar geleden een hoge commandant van hen gesproken. Hij zei toen: ‘Wij komen terug. Jullie hebben geld en wapens, wij hebben tijd en geduld.’ Dat moment is nu, daar hebben ze op gewacht. In de periode dat het stil was, hebben zij de buitengebieden gecontroleerd. Daar hebben de Taliban een groter draagvlak dan in de steden, daar zitten de streng conservatieve Afghanen. Het is een arm land en de inwoners hebben een rotsvast vertrouwen in hun geloof. Dat ze denken: ‘Dit leven is zwaar, maar het volgende misschien niet.’ Van daaruit zijn de Taliban de steden in gegaan.’
Waar maak jij je nu het meest zorgen om?
“Ik maak me het meest zorgen om de vrouwen, de Taliban hebben niks met vrouwenrechten. Ik maak me sowieso ook zorgen om de minderheden, de kinderen… Het is zo’n boevennest. Ze boden eerder al onderdak aan de terroristen van Al Qaida, wie zullen ze straks helpen? Het kan een plek worden die al die jihadisten als een magneet zal aantrekken.”
In je documentaire ‘Bloedmineralen, de talkroute’ stel je dat wij onbedoeld hun terrorisme financieren. Hoe zit dat?
“Die grond in Afghanistan is echt een goudmijn. Al die grondstoffen komen nu in handen van de Taliban. De overheid heeft eraan verdiend, maar de Taliban hebben ook een graantje meegepikt. Zij verkopen onder meer marmer, lithium, talkpoeder, kobalt en hout. Dat gaat naar Pakistan en wordt vervolgens verkocht aan het Westen. Hier denken we dat het gewoon uit Pakistan komt, terwijl dat land die grondstoffen helemaal niet zoveel heeft. Bedrijven interesseert dat niet, die zeggen dat ook nooit te hebben geweten. Want als je het negeert en niet onderzoekt, hoef je er ook niets aan te doen. Maar ondertussen gebruiken wij dat talkpoeder wel – Nederland is daarvan een van de grootste importeurs. Het is de taak van journalisten om bedrijven daarop aan te spreken.”
Wat verwacht je de komende tijd van de Taliban?
“Het zal niet lang duren voordat zij Afghanistan overnemen. Vanwege de symboliek rondom 9/11, zullen ze waarschijnlijk op 11 september Kabul in handen willen hebben.”
VS wil praten met Taliban, Afghaanse president bereidt zich voor op burgeroorlog
