Overprikkeling

“Prikkels zijn stukjes informatie die je via je zintuigen (voelen, horen, zien, ruiken en proeven) binnenkrijgt. Je brein verwerkt deze prikkels en vervolgens zorgt het zenuwstelsel er voor dat de prikkels naar de juiste plekken in je lichaam worden gestuurd en dat zo de nodige acties worden uitgevoerd. Zo kun je lopen, tandenpoetsen en fietsen. Ook zorgt het voor je hartslag en ademhaling.”

“Bij overprikkeling worden de prikkels niet meer goed verwerkt. Daardoor krijgt het zenuwstelsel een soort overload aan impulsen te verduren, waardoor de balans tussen inspanning en ontspanning zoek raakt. Daarnaast heb je ook nog energetische ballast die kan zorgen voor overprikkeling, bijvoorbeeld wanneer een pessimistische of chagrijnige vriendin je gemoedstoestand beïnvloedt.”

Lockdown

“Voor de lockdown waren we altijd druk in de weer. We waren gewend om onder de mensen te zijn en regelmatig drukke plekken te bezoeken. Die drukte zorgde ervoor dat ons zenuwstelsel erg actief was en dat, als gevolg van gewenning, ook bleef. Het ontspannende deel van het zenuwstelsel werd voor de lockdown nauwelijks gebruikt.”

“Door de lockdown werden we gedwongen te ontspannen. Minder sociale gelegenheden, niet meer met zijn allen naar een concert of festival én werken vanuit huis. De druk op ‘elke dag moeten gaan en staan’ viel weg, net als het actief blijven van ons zenuwstelsel. Nu ons lichaam hieraan gewend is geraakt, moet het weer schakelen om in de actiemodus te komen en dat lukt niet altijd even goed, bijvoorbeeld tijdens het uitgaan.”

Overprikkeling herkennen

“Uitgaan is een drukke aangelegenheid. Het is dus helemaal niet gek als een avondje uit bij jou in een staat van overprikkeling resulteert. Wel kan overprikkeling een onwennig gevoel met zich meebrengen als je het gevoel niet herkent. Overprikkeling uit zich bij iedereen anders, maar er zijn wel degelijk een aantal kenmerken die kunnen wijzen op overprikkeling.”

• Overprikkeling ontneemt je filter. In het geval van een ’typisch brein’ filtert je brein normaliter vrijwel alle prikkels weg die je niet nodig hebt. Als je overprikkeld bent, lukt dat niet. Hierdoor kan het zijn dat je opeens alle geluiden om je heen door elkaar hoort, waardoor je je main-focus (bijvoorbeeld een gesprekspartner) niet meer kunt verstaan.
• Je geheugen verandert in een zeef. Als je overprikkeld bent, kan het zijn dat je geheugen ineens keihard ‘nee’ zegt tegen nieuwe informatie. Dit kan resulteren in (onder andere) vergetelheid.
• Het gevoel hebben dat je niet echt aanwezig bent, ook wel zoning out genoemd. Wanneer je overprikkeld bent, kan het zijn dat je je niet langer aangesloten voelt op je omgeving. Fysiek ben je wel in dezelfde ruimte als je gezelschap aanwezig, maar met je hoofd ben je gevoelsmatig niet in het ‘hier en nu’.

Overprikkeling voorkomen

“Voorkomen is, vooral op het gebied van overprikkeling, relatief makkelijker te realiseren dan ‘genezen’. Toch zijn er maatregelen die je kunt nemen om niet – of in ieder geval minder snel – overprikkeld te raken.

• Leer te bepalen op welke prikkels je reageert. Hoewel je niet kunt bepalen wat er om je heen gebeurt, heb je namelijk wel vaak zelf in de hand op welke gebeurtenissen en/of prikkels je besluit te reageren.
• Vraag jezelf af waar je energie van krijgt en waar je op een negatieve manier juist energie voor inlevert. Ben je uitgenodigd voor een feestje of een avond stappen? Maak voor jezelf de afweging of daar naartoe gaan op het desbetreffende moment ook het beste is voor jou en je energie.
• Zet je voeten stevig op de grond voordat je een drukke ruimte binnengaat. Door jezelf lichamelijk met beide benen op de grond te zetten, zal je ook mentaal even ‘aarden’, wat ervoor zorgt dat prikkels minder hard binnenkomen.

Overprikkeling verminderen

“Hoewel je er het beste voor kunt kiezen om overprikkeling zoveel mogelijk te voorkomen, kan het natuurlijk zijn dat dat er wel eens bij in schiet. In dat geval is er maar een ding dat je kunt doen: rust nemen. Wel zijn er op het gebied van rust verschillende dingen die je kunt doen om het het verminderen van de overprikkeling gemakkelijker te maken.”

• Letten op je ademhaling is, onder het mom van ‘the brain follows the breath’, nummer één bij het ontspannen van je zenuwstelsel. Langer uitademen heeft namelijk invloed op je zenuwstelsel en helpt je lichaam om te ontspannen. Probeer daarom eens om vier tellen in-, en zes tellen uit te ademen.
• Wees selectief in wat het nemen van rust voor jou betekent. De een laadt er namelijk van op om een dagje te Netflixen, terwijl een ander de voorkeur geeft aan een boswandeling.
• Maak een lijstje met dingen die jou helpen als je overprikkeld bent. Als het moment van overprikkeling daar is, kan je door het afleiden van je brein zorgen dat je minder last hebt van overprikkeling. Dit omdat je vroegtijdig weet wat je nodig hebt en vooral: hoe je dat kunt realiseren. Dansen in de woonkamer is hier een goed voorbeeld van.

Alcohol, drugs en overprikkeling

“Hoewel alcohol of drugs op het moment zelf kunnen voelen als een verlichting, neemt je zenuwstelsel wel degelijk alle prikkels in zich op. Hoe minder je je in dat geval bewust zal zijn van alle prikkels om je heen, hoe harder de klap van de overprikkeling achteraf aankomt.”

“Tevens verkeert je lichaam, indien je alcohol en/of drugs hebt gebruikt, sowieso al in haar uiterste staat van ‘zijn’, waardoor je alleen nog maar meer van je systeem vraagt dan je alcohol- en/of drugsvrij al gedaan zou hebben. Wees op dit gebied dus voorzichtig met jezelf, want alcohol en drugs zijn twee factoren die wel degelijk invloed kunnen hebben op de mate waarin je overprikkeld bent, hoe verleidelijk het tijdens een feest of een avondje uit ook kan zijn.”

Hedy kan niet tegen prikkels, dus zit ze al jaren in thuisquarantaine: 'Ik snak naar rust'Lees meer