Wie veel reist weet hoe vervelend een jetlag kan zijn, maar wat nu als je last hebt van een permanente jetlag omdat je biologische klok anders staat afgesteld? Eefje lijdt aan het zeldzame vervroegd slaapfasesyndroom, voor haar is dit daarom de dagelijkse realiteit.
“Half tien is voor mij eigenlijk middernacht”, vertelt Eefje Roodenburg aan LINDA.
Eefje gaat als kind altijd al vroeg naar bed. “Waar kinderen vaak zeuren om een uurtje later naar bed te gaan, stond ik om zes uur vaak al onderaan de trap. Dan was ik moe en wilde ik gaan slapen.”
Als kind valt de afwijkende bedtijd van Eefje niet op. “Mijn moeder had hetzelfde, ik was daarom niet ‘anders’.” Tijdens de basisschool heeft Eefje geen last van wat later het vervroegd slaapfasesyndroom blijkt.
Pas tijdens haar studententijd begint Eefje last te krijgen van de klachten die passen bij het vervroegd slaapfasesyndroom. Zij kan door haar vroegere bedtijd moeilijk aansluiten bij sociale activiteiten. “Ik kon niet mee uitgaan of gaan borrelen; als anderen begonnen, dan voelde dat voor mij al als middernacht.”
Omdat Eefjes afwijkende slaapritme tijdens haar studententijd meer opvalt dan ooit tevoren, besluit ze samen met haar moeder – die hetzelfde ritme heeft – haar slaapritme te onderzoeken. Tijdens het onderzoek wordt 24 uur lang getest op de aanwezigheid van het hormoon melatonine in Eefjes lichaam. “Tijdens het onderzoek werd ik elk uur wakker gemaakt om op een watje te bijten.”
Hebben vrouwen écht meer slaap nodig dan mannen? Slaapexpert legt uit hoe het zit
Het hormoon melatonine helpt je lichaam om in slaap te vallen en het is waarneembaar in speeksel. Na het onderzoek wordt duidelijk dat Eefje lijdt aan het vervroegd slaapfasesyndroom. Haar moeder heeft hetzelfde. “Mijn melatoninepiek heb ik eerder dan een ‘normaal’ persoon.”
Wat dat betekent? “Zeven uur ’s avonds is voor mij een normale bedtijd, mijn melatoninepiek heb ik om acht uur ’s avonds. Ik probeer het vaak te rekken tot half tien.” Eefje wordt in de zomer vaak tussen vijf en zes uur ’s ochtends wakker. In de winter is dit een uurtje eerder, tussen vier en vijf uur ’s ochtends.
Ze heeft geprobeerd melatonine bij te slikken om zo haar slaapritme aan te kunnen passen. “Maar dat doe ik niet meer, daar werd ik elke keer zo ongelofelijk moe van wakker.”
Wat Eefje doet in de uren in de ochtend als iedereen nog slaapt? “Ik houd van bakken, of ik ga wandelen of lezen. Eigenlijk doe ik dan alles wat anderen in de avond doen.” Tot Eefjes geluk is haar man geen echte uitslaper. “Als hij om negen uur wakker wordt, dan heb ik er al een hele dag opzitten. Dat voelt soms zo.”
Eefjes slaap-waakritme stoornis is gediagnosticeerd door een neuroloog, toch krijgt ze vaak dezelfde vragen of opmerkingen. “Of ik het echt niet gewoon een uurtje kan opschuiven of mijzelf niet gewoon nog een keer even kan omdraaien als ik wakker word. Het helpt dat ik dan gewoon kan zeggen dat het echt is onderzocht en dat het vervroegd slaapfasesyndroom is vastgesteld.”
Ook krijgt ze vaak de vraag of reizen richting een tijdzone die past bij haar biologische ritme niet zou helpen. “In het begin zou dit misschien wat uitmaken, maar dan heb ik waarschijnlijk weer hetzelfde. Al heb ik het nog nooit geprobeerd.”
Voor Eefje is het wisselen van tijdzone wel zwaar. “We gingen naar Engeland en daar heb je natuurlijk één uur tijdsverschil. Toch had ik daar heel erg last van.”
Eefje heeft veel vrienden om zich heen, voor hen maakt het niet uit dat Eefje in de avond niet mee gaat borrelen of mee uit eten gaat. “Ik heb mijn vrienden nooit uitgekozen op basis van uitgaan.”
Thijs: 'Mijn slaapritme voelde als permanente jetlag'
