Nog altijd verdienen vrouwen in Nederland stukken minder per uur dan mannen – ook met dezelfde functie. En dat terwijl gelijke beloning al sinds 1975 wettelijk verplicht is. Hoe staat het er nu voor met de loonkloof in ons land?
Dat vertellen Cécile Wansink en Rebecca Slee van belangenorganisatie WOMEN Inc.
In Nederland verdienen vrouwen 10,5 procent minder per uur dan mannen, blijkt uit cijfers van het CBS. “Dit is het verschil tussen het gemiddelde uurloon van alle werkende vrouwen en alle werkende mannen in Nederland. Het is deels te verklaren, bijvoorbeeld door de verschillende sectoren waarin vrouwen en mannen werkzaam zijn. Vrouwen werken namelijk vaker in sectoren met lagere tot gemiddelde lonen, zoals de zorg, onderwijs en de cultuursector. Aan de andere kant zijn de hoger betaalde sectoren, zoals de financiële en technische sector, nog voornamelijk gedomineerd door mannen. Ook hebben mannen vaker leidinggevende functies, die doorgaans beter betaald zijn”, vertelt Slee.
WOMEN Inc. zet zich al meer dan tien jaar in om de loonkloof tussen mannen en vrouwen te verkleinen. “We zien dat de loonkloof in Nederland ieder jaar met ongeveer een half procent afneemt. Dat is echt te langzaam. Vandaar dat we er elke keer weer aandacht aan blijven besteden.” Hoe het volgens Slee komt dat het zo langzaam afneemt? “78 procent van de werkgevers dénkt dat er geen loonkloof of ongelijke beloning bestaat binnen hun organisatie, zonder dat ze dit überhaupt gemeten hebben. Bizar veel, dus. Om te zorgen voor gelijke kansen tussen vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt moet de gehele loonkloof gedicht worden. De verantwoordelijkheid voor het dichten van de loonkloof in Nederland ligt volgens ons bij de overheid en werkgevers.”
Loonkloof in EU nog lang geen verleden tijd: vrouwen verdienen pas in 2086 evenveel als mannen
En die verantwoordelijkheid moeten de overheid en werkgevers binnenkort wettelijk gezien nemen. Er komt een nieuwe EU-richtlijn die het dichten van de loonkloof aanzienlijk versnelt. Alle EU-lidstaten zijn verplicht om van een EU-richtlijn nationale wetgeving te maken. Dit moet uiterlijk in 2026 gebeuren. “Door de richtlijn en toekomstige nationale wetgeving worden werkgevers iets meer gedwongen hun verantwoordelijkheid te nemen. De precieze invulling van de nationale wetgeving weten we nog niet, die moet nog gedeeld worden. Wel weten we waar de wetgeving minimaal aan moet voldoen.”
Slee noemt de belangrijkste punten op. “Loontransparantie staat voorop. Werkgevers moeten loongegevens van mannen en vrouwen beschikbaar stellen wanneer deze worden opgevraagd. Er mag daarnaast volgens de richtlijn niet meer dan 5 procent verschil zitten tussen mannen en vrouwen met een soortgelijke functie. Maar ook moeten werkgevers een salarisindicatie neerzetten voorafgaand aan een sollicitatieprocedure.”
Dit zeggen politieke partijen over kinderopvang, ouderschapsverlof en gelijkheid op de werkvloer
De nationale wetgeving zou in juni 2026 worden ingevoerd in Nederland. Dat is – helaas – uitgesteld naar januari 2027, vertelt Wansink. “Het ministerie zegt dat werkgevers meer tijd nodig hebben om zich voor te bereiden. Als je als overheid bang bent dat het ingewikkeld is voor werkgevers, is dat een reële zorg. Maar dan kan de overheid werkgevers toch helpen, in plaats van de wetgeving uitstellen?
Ongelijke beloning is al vijftig jaar verboden, maar is er nog steeds. Het wordt onderschat hoe ernstig dat is. Het doet ook iets met een vrouw als ze het vermoeden heeft dat haar mannelijke collega met hetzelfde werk meer betaald rijgt. Je wordt ondergewaardeerd. Loondiscriminatie is meer dan een getal. Daarom roepen wij op om de wet zo snel mogelijk er doorheen te krijgen en hulp te bieden aan werkgevers.”
Op Equal Pay Day staan bedrijven en organisaties stil bij de loonkloof. Slee: “Het geld dat vrouwen mislopen door de loonkloof wordt op die dag tastbaar gemaakt. Vanaf die datum zouden vrouwen in theorie de rest van het jaar voor niks werken, terwijl mannen voor hetzelfde werk wél doorbetaald worden. Vorig jaar was de loonkloof nog 12 procent, dan zouden vrouwen vanaf 18 november voor niets aan het werk zijn. Dit jaar valt het op maandag 24 november.”
Equal Pay Day benadrukt de noodzaak om aandacht te blijven besteden aan de loonkloof in Nederland. Over de loonkloof bestaan nog vaak misvattingen. “Veel mensen denken dat het te maken heeft met dat vrouwen gemiddeld meer deeltijd werken dan mannen. Zo zit het niet. Als vrouwen allemaal voltijd gaan werken, is de loonkloof in Nederland niet gedicht. Het gaat om het gemiddelde uurloon. De loonkloof van 10,5 procent betekent ook niet dat iédere vrouw minder verdient dan iédere man.”
Minister Karien van Gennip: 'Werkgevers, wacht niet op wetgeving tegen loonkloof'
De belangenorganisatie publiceerde vorig jaar in het kader van Equal Pay Day het rapport Elke cent telt, waarin ze uitleggen wat de EU-richtlijn gaat betekenen voor Nederlandse werkgevers. Slee: “Ook geven wij praktische handvatten mee aan werkgevers hoe ze het in hun organisatie kunnen aanpakken. Zo kunnen ze zonder te meten niet zeggen of er wel of geen sprake is van ongelijke beloning binnen de organisatie en raden we aan bewust te worden van onbewuste vooroordelen over vrouwen en mannen.”
Wansink: “Die bredere loonkloof komt ook doordat vrouwen minder leidinggevende functies hebben dan mannen. Als werken en zorgen beter en gelijker kan worden gecombineerd en gelijker, wordt de loonkloof ook kleiner. Daarom is het belangrijk dat het kinderopvangsysteem hervormd wordt en verlofregelingen worden verruimd. Dat zijn oplossingen voor de ongelijkheid tussen sectoren en functies die we bij de Tweede Kamer en het aanstaand kabinet op de agenda willen zetten.”
En wat zouden werknemers nu kunnen doen als ze erachter komen dat er sprake is van ongelijke beloning? “Tot en met eind 2026 kunnen ze terecht bij het College voor de Rechten van de Mens (CVRM). Als de nationale wetgeving ingaat, hebben ze recht op salaris inzien en salarisgegevens van mensen met gelijkwaardige arbeid zien. Op die manier hoeven werknemers niet te bewijzen dat ze ongelijk beloond worden, maar moet de werkgever bewijzen dat het niet zo is. De bewijslast draait om.” Wansink vult aan: “Dit kan vanaf 2027 ook nog, maar hopelijk is het dan minder nodig omdat er door de wet al meer transparantie komt.
Als de wet is ingevoerd, mag in een sollicitatiegesprek niet meer gevraagd worden naar het laatst verdiende loon. Dat gebeurt nu wel, maar zo hou je de ongelijkheid ook in stand. Dan blijft er minder ruimte om op die manier de onderhandeling ongelijk door te laten. Het is goed om te weten dat je als werknemer of sollicitant niet verplicht bent om die informatie te delen als het gevraagd wordt.”
“En lees je goed in wat je rechten zijn”, tipt Slee nog. “Ongelijke beloning is sinds 1975 verboden bij de wet, maar het gebeurt nog steeds. Je verdient het om gelijk uitbetaald te worden.” Wansink: “Laat zoveel mogelijk van je horen op zo’n dag. Weet dat het niet bij vrouwen zelf ligt. Het zijn de werkgevers die gelijk moeten belonen, en het is de overheid die ze ertoe moeten verplichten.”
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Loonkloof nog altijd groot, in 8 van de 10 beroepen verdienen mannen meer
Nivine is redacteur bij LINDA.nl. Ze schrijft graag persoonlijke verhalen op en duikt het liefst in maatschappelijk relevante onderwerpen zoals vrouwengezondheid. Ze houdt énorm van dieren en van eten – vooral kaas(fondue).
