Het eiland Kiribati

Wie ‘Kiribati’ intikt op Google, ziet lichtblauw water, witte stranden en palmbomen. Het paradijs, dacht Sanne toen ze er terechtkwam. Wanneer ze in 2019 naar deze drie uitgestrekte eilandengroepen in de Grote Oceaan vertrekt, weet ze pas net van het bestaan af. De kleine republiek is niet alleen een totaal andere wereld, het is vooral ook héél ver weg. Vanaf Nederland duurt het minstens twee tot drie dagen voordat je er bent. Je vertrekt met een overstap naar Australië, waar je op een vakantievlucht stapt naar Fiji. Vanaf daar pak je de laatste vlucht naar Tarawa, Kiribati.

Sanne maakt deze lange reis om als fotojournalist het effect van klimaatverandering op Kiribati in beeld te brengen. Door de stijgende zeespiegel overstromen de eilanden meerdere keren per jaar. Sanne: “De eilanden zijn lang, maar niet breed. Overal waar je bent, hoor of zie je de zee. Als je weet dat de eilanden zeer kwetsbaar zijn, is dat best onheilspellend. Tegelijkertijd zag ik hoe mensen wegen hadden gevonden om hun levens daarop aan te passen, bijvoorbeeld door hun huizen op palen te bouwen.”

De reis krijgt een andere wending als ze op een volleybalveld Taubu Komwe tegenkomt. Die ene ontmoeting zal leiden tot hun gezin en dit boek waarin ze hun verhaal heeft opgeschreven. Verwacht in De lange weg naar huis geen geromantiseerde weergave van een liefde die alle afstanden en cultuurverschillen zomaar overbrugt. Sanne is bijzonder eerlijk over hun hobbelige start, frustraties met de IND en vaak botsende perspectieven.

Merel Westrik ging de wereld rond voor 'Grenzeloos Verliefd: baby in het buitenland': 'Voelde me soms schuldig’Lees ook

Verliefdheid of relatie

Het begin is uiteraard wel romantisch. Liefde op het eerste gezicht blijkt op dat volleybalveld geen fabel. Sanne: “Voor mij was het meteen een héél duidelijk gevoel – de rest deed er niet meer toe, hij voelde als de juiste richting. Zo’n verliefdheid is natuurlijk heerlijk, maar toen ik realistisch nadacht, besefte ik ook direct: dit kan helemaal niet. We zouden allebei heel veel voor deze relatie moeten opgeven, en dat is uiteindelijk ook gebeurd.”

Kiribati lijkt paradijselijk, maar is eigenlijk arm en heel dichtbevolkt. Veel mensen hebben geen koelkast, ze leven van de zee in plaats van de supermarkt. Niemand zit hele dagen vastgeplakt aan een scherm of gevangen in een veel te strak schema. Oftewel, de levens van Sanne en Taubu zijn totaal anders. Hij werkt op een vissersboot, en vist of volleybalt in zijn vrije tijd. Zij woont in de stad, werkt op redacties en houdt van goede koffie en hippe restaurants.

Ook Taubu had voordat hij Sanne ontmoette nog nooit van Nederland gehoord. “We dachten dat ze uit Mexico kwam”, vertelt hij. “We kijken veel films die zich daar afspelen, maar ik had nog nooit iemand ontmoet die daar daadwerkelijk vandaan kwam.” Hij noemt een rits landen die hij wel kent, zoals Rusland, China, de Verenigde Staten en Australië. “Andere landen kennen we niet, of de talen die er worden gesproken.” Sanne: “Hij vroeg me destijds wat de naam van mijn eiland was, omdat hij dacht in eilanden.”

Naar Nederland

Na twee verliefde weken vertrekt Sanne weer naar Nederland. Ze heeft daar op dat moment nog een relatie en een koophuis, en moet haar leven eerst op orde krijgen voordat ze ook maar kan nadenken over een mogelijke toekomst met Taubu. Hoewel ze nog steeds niet weten hoe een leven samen eruit zou zien, regelen ze dat hij enkele maanden later drie weken naar Nederland komt.

Sanne: “Het idee was: ik ben daar geweest, nu is hij hier en dan kijken we wel hoe dat gaat. Misschien dat ik de volgende keer dan weer zijn kant op zou komen, en dat er dan een soort natuurlijke verloop zou ontstaan.”

Wanneer Taubu in maart 2020 het vliegtuig stapt, worden ze direct met de neus op de feiten gedrukt. Hij weet niets van de westerse wereld en Sanne moet hem via de telefoon door meerdere vliegvelden heen loodsen. Op Schiphol houdt de marechaussee hem tegen omdat ze nog nooit een Kiribatiër hebben gezien. Sanne moet bewijzen dat ze financieel garant voor hem kan staan, hij moet zijn retourticket laten zien en zich over een week melden bij de vreemdelingenpolitie. Dit terwijl Sanne voor zijn komst nog van drie officiële instanties te horen kreeg dat ze niets hoefde voor te bereiden.

Jet werd verliefd op zoon van gastouders: 'Had mezelf beloofd geen relatie te beginnen'Lees ook

De lange weg naar huis

De eerste week is een periode van lichtheid. Ze drinken wijn, lunchen in de stad en squashen met haar broer. Taubu verbaast zich over trolleybussen en de smaak van sinaasappels. Tot ze via persconferenties te horen krijgen dat Nederland de grenzen sluit vanwege de opkomst van het coronavirus. Taubu kan niet naar huis, en ze moeten net als de rest van het land in lockdown.

Sanne: “De eerste dagen is dat spannend, maar al snel niet meer. Je zit toch ineens met elkaar. Hij moest – omdat hij niets mocht – in zijn eentje binnen zitten, terwijl ik weer naar mijn werk moest. Je kunt in zo’n geval maar beter een hele stevige relatie hebben waarin je dagelijkse bezigheden perfect op elkaar aansluiten. En wij zaten met een enorm cultuurverschil.”

De paniek breekt uit als ook Kiribati na twee maanden de grenzen sluit. Sanne: “Het is een arm land met weinig middelen en beperkte gezondheidszorg, dus ik begreep al snel dat dit hun beste optie tegen corona was. We zagen hoe het virus zich over de wereld verspreidde en ik wist: die grens gaat pas weer open als dat ophoudt, en dat gaat jaren duren.”

Sanne en Taubu, door Marloes Heineke.

 

Illegaal en kwetsbaar

Al snel wordt duidelijk dat de Kiribatiaanse overheid Taubu niet zal helpen om thuis te komen. En hoewel hij tegen zijn wil in Nederland vastzit, kan ook de IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) niets voor hem doen omdat hij geen staatsburger is. Na drie maanden komt hij zo in de illegaliteit terecht. Hoewel hij vanwege zijn situatie wordt gedoogd, is dat een zeer kwetsbare situatie. Hij is onverzekerd en heeft – omdat hij niet mag werken – geen geld.

Sanne gaat meteen in actie-modus, en doet er alles aan om de controle terug te krijgen. “Voor mij moest er meteen een oplossing komen. Ik wist: we zitten samen in deze situatie, jarenlang. Hij had omdat hij illegaal was heel weinig rechten. Als hij iets verkeerd zou doen, zou hij de cel ingegooid worden. Dat zorgde ook wel voor paniek, want ik had hier natuurlijk helemaal geen ervaring mee terwijl ik ondertussen wel verantwoordelijk voor hem was.

De IND zei: ‘Je hoeft hem niet te helpen, maar als je dat niet doet is het bed, bad, brood.’ Dat zijn woorden die je normaliter alleen in het kader van vluchtelingen hoort. Toen dacht ik wel: waar zijn we nu in beland? Ik vind het onacceptabel dat iemand die hier op vakantie is en door onvoorziene omstandigheden niet naar huis kan, niet geholpen wordt. Als ik er niet was geweest, was dat echt een onveilige situatie voor hem geworden.”

Verschillende mensen, verschillende culturen

Dat dit alles voor spanning in een prille relatie zorgt, is niet gek. Wat niet helpt, is dat ze beiden zeer anders met de situatie omgaan. Taubu: “Ik wist dat ik niets anders kon doen dan wachten. Ik liet Sanne alles regelen, omdat zij weet hoe het hier werkt en ik haar vertrouwde. Natuurlijk was ik niet blij met de situatie. Ik miste mijn ouders en tweelingbroer, en heb me ook wel zorgen gemaakt over de politie. Bij ons dragen ze geen wapens, hier wel.”

Terwijl Sanne alles wil bespreken, laat Taubu het liever rusten. “Dat is wat jullie (Nederlanders, red.) doen: jullie praten en maken een plan. Ze zat de hele tijd op haar laptop en telefoon, alles uit te zoeken. Als we erover praatten, werd ik angstig en maakte ik me alleen maar meer zorgen. Ik sloot mezelf daarom af. Ook omdat ik wist dat er niet snel iets zou veranderen en dat ik nooit gelukkig zou worden als ik me tegen de situatie zou verzetten.”

Sanne: “Ik ben er natuurlijk, net als veel Nederlanders, aan gewend dat ik de dingen naar mijn hand kan zetten. Taubu komt uit een land waar hij die mogelijkheden niet heeft. Ik dacht: dit overkomt me toch niet, ik los dit wel even op. Toen dat niet lukte, werd ik daar best een boos persoon van. Dan kwam ik thuis nadat er wéér iets niet was gelukt met de IND en zag ik Taubu op de bank liggen. Dan dacht ik: waarom doet hij niets? Terwijl hij dacht: ze doen niets, wat kan ik daaraan doen. Ik wacht wel tot het voorbij is.”

Elke (37) is zwanger en grenzeloos verliefd: 'Ik ben bang dat hij niet bij de bevalling is'Lees ook

Een verblijfsvergunning

Hun relatie krabbelt weer op wanneer ook Sanne accepteert dat Taubu voorlopig niet naar huis kan. “Toen ik mijn controledwang losliet, begon Taubu ook meer te praten over hoe hij zich voelde. Zijn hele levensverhaal kwam op tafel”, vertelt ze. “Ook moest ik accepteren dat hij gewoon niet weet hoe de dingen hier werken, en dat ik hem veel moet uitleggen. Ik had vooral tijdens de lockdowns behoefte aan een gelijkwaardige westerse burger om de dingen mee te bespreken, maar toen ik kon accepteren dat dat er nu eenmaal niet in zat, zag ik ook weer de lol van de situatie in.”

De twee doen voortaan dingen die ze allebei leuk vinden. Sanne geeft de restaurants op en focust op wat wel werkt: thuis wat lekkers koken, bijvoorbeeld. Taubu begint ook weer met vissen en volleybal. “We konden niet terug naar hoe het op Kiribati was – er was te veel gebeurd”, zegt Sanne. “We moesten opnieuw beginnen en hebben er hard aan moeten werken, maar toen we eenmaal in een stijgende lijn zaten, ging dat best heel goed.”

Het stel zet in op Nederland en weet Taubu met de nodige creativiteit aan een verblijfsvergunning te helpen. Omdat hij de benodigde taaltest niet vanuit de illegaliteit in Nederland mag maken, maakt hij eigenlijk geen schijn van kans. Hij mag echter ook niet het land uit. Ze besluiten dat risico voor lief te nemen en maken een afspraak bij de ambassade in Berlijn. Hij slaagt meteen. Sanne: “Hij heeft een leven op kunnen bouwen, omdat ik constant een maas in de wet probeerde te vinden. Ik wist dat we buiten de lijntjes moesten kleuren om het te redden. Niet iedereen heeft die mogelijkheden.”

Over partners en gelijkwaardigheid

Al snel vindt Taubu een baan: eerst bij een hotel, later bij een verhuisbedrijf. Zijn eerste salaris levert hij direct bij Sanne in voor de huur. Zij vond dat allemaal niet zo belangrijk, zegt ze – maar Taubu wel. “Eerst moest ik haar voor álles bellen en om geld vragen, want ik had helemaal niets. Dat gaf me het gevoel dat ik een loser was, geen echte man. Toen ik elke maand salaris kreeg, hoefde dat niet meer. Ik kon eindelijk mijn eigen spullen kopen.”

Toch blijft het gebrek aan gelijkwaardigheid voor beiden ingewikkeld. Sanne moet hem in Nederland overal bij helpen en begeleiden. Van het gedoe met de autoriteiten tot het regelen van een baan en het navigeren van sociale contacten. Taubu: “We zijn nu bezig met mijn paspoort, en dan moet zij bellen. Als ik een afspraak heb, moet zij het gesprek doen. Het grootste probleem blijft voor mij de taal: ik ben altijd bang dat ik iets verkeerd zeg en mensen me daarom veroordelen. Ik wil dat ze me zien voor wie ik ben.”

Sosha Duysker maakt programma over openlijk praten over racisme: 'Dit aangaan was pijnlijk'Lees ook

Een gestolen fiets

Taubu krijgt veel te maken met vooroordelen: in het inburgeringsproces maar ook in het dagelijks leven. Sanne: “Het gebeurt zó vaak. Als hij bijvoorbeeld meereist op mijn kortingskaart in de trein, willen ze hem altijd meteen beboeten. Terwijl ik er gewoon naast zit, maar nooit wordt eerst eens gevraagd: ‘Goh, horen jullie misschien bij elkaar?’ Ze gaan er áltijd vanuit dat hij zwartrijdt, Taubu krijgt nooit het voordeel van de twijfel.”

Hij vertelt dat hij voordat hij naar Nederland kwam nog nooit met racisme te maken had gehad. “Mensen zeggen hier soms inderdaad vervelende dingen. Ik vind het echt onzin, en probeer het te negeren. Als ik dat niet doe, wordt het een probleem en word ik boos.”

In het boek beschrijft Sanne hoe Taubu door een vriendelijk ogende buurvrouw beschuldigd wordt van het stelen van zijn eigen fiets. Het laat zien hoe verschillend ze met zo’n conflict omgaan. Sanne gaat boos verhaal halen, terwijl Taubu ernaast staat maar weigert met de buurvrouw te praten. “Ik weet hoe ik met dat soort mensen moet omgaan”, zegt hij. “Ik negeer ze en heb medelijden met ze. Ze kiezen ervoor om zo te zijn, omdat ze dat waarschijnlijk hebben meegekregen van hun ouders. Het kwetst me niet, behalve als ze iets heel ergs zeggen, zoals dat ik iets gestolen heb.”

Thuis voelen

Sanne en Taubu werden drie jaar geleden ouders van hun zoon Zafar, en trouwden afgelopen maart. Ze zijn gelukkig, maar twijfelen wel of Nederland het juiste land voor hun gezin is. “Ik ken alles hier en ben aan het leven gewend”, zegt Sanne, “Taubu moet zich constant aanpassen. Ik voel me daar weleens schuldig over.

In Nederland heeft hij ineens te maken met dingen als stress en discriminatie, terwijl hij uit een wereld komt waar hij daar geen last van had. Mensen zeggen vaak: zolang je maar een baan hebt en Nederlands leert, komt het wel goed. Wat ze bedoelen is dat je moet doen zoals de rest. En wat doet de rest? Ze jagen zichzelf over de kling. Hij is helemaal ingeburgerd als hij op dezelfde manier leeft. Maar moeten we dat eigenlijk wel willen? Waar is in Nederland ruimte voor Taubu om Kiribatiaan te zijn?”

In 2023 konden ze voor het eerst terug naar Kiribati. Die reis was ingewikkeld, zegt Sanne. Zij en Zafar werden allebei ziek en de conclusie was dat hun toekomst daar ook niet ligt. “Je verplaatst het probleem dan ook naar mij, want dan ben ik heel ver van huis. Ook is de gezondheidszorg slecht en zijn er geen scholen die aan mijn idee van kwaliteit voldoen.”

Petra's Keniaanse vakantieliefde bleek 'the real deal': 'Ik was meteen verkocht, maar het was niet makkelijk'Lees ook

Sanne en Taubu

Sinds een vakantie op Curaçao overwegen ze daar samen een toekomst op te bouwen. Het is een vleugje Nederland in een omgeving die veel gemeen heeft met Kiribati. “We zoeken een plek waar we beiden onszelf kunnen zijn”, zegt Sanne. “Curaçao haalt ons weg uit dat Europese, maar er zijn wel goede scholen en het is maar één vlucht van Nederland verwijderd.”

Zelf zegt Taubu dat hij zich in Nederland inmiddels wel thuis voelt omdat zijn vrouw en kind hier zijn. “Ik vertel Sanne altijd: ik overleef hier dankzij jou. Op mijn eiland zou het andersom zijn, en zou jij overleven dankzij mij.” Sanne: “Maar als er iets met mij zou gebeuren, zou je teruggaan naar Kiribati.”

Als Sanne even later de kamer uitstapt, komt Taubu daar nog even op terug. “Ze zei net dat ik naar huis zou gaan, maar dat zou ik niet doen. Ik heb haar beloofd om hier te blijven, dus daar zou ik me ook aan houden.”

‘De lange weg naar huis’ van Sanne Zurné is nu verkrijgbaar via deze link.

'Hij wist meteen dat het voor altijd was': Rowan (29) is al 11 jaar samen met haar vakantieliefdeLees ook

LINDA. ontvangt een commissie wanneer je iets aanschaft via een affiliatelink op onze site.