Rafael van der Vaart (42) voetbalde bij de beste clubs van de wereld, nu staat hij bij zijn dochter op het schoolplein. “Ik zeg altijd: je hebt een voetballeven, en een ander leven. Dat eerste was mooi – daar mag ik trots op zijn – maar dat is afgesloten. Nu geniet ik ook van lekker thuis zijn.”
“Ik ben wel een jankerd geworden”, zegt hij in gesprek met LINDA. “Ik weet niet hoe dat is gekomen, maar ik vind dat het moet kunnen.”
Van zijn huidige standplaats Boekarest tot zijn ouderlijk huis in Beverwijk en nachtelijke bezoeken aan de McDrive: twee jaar lang werd Rafael van der Vaart geschaduwd door Volkskrant-journalist Bart Vlietstra. Uit al die gezamenlijke uitstapjes en gesprekken rolde een boeiend portret van de voormalig profvoetballer, waarin de band met zijn familie een grote rol speelt. En dat blijkt ook een behoorlijke pageturner voor wie geen enorme voetbalfan is.
Zelf heeft Rafael het niet gelezen. “Nee, dus help me”, grapt hij aan het begin van het gesprek met LINDA. “Ik ben geen lezer, en over mezelf vind ik dat sowieso lastig.” Hij belt vanuit Boekarest, waar hij sinds 2023 woont met handbalster Estavana Polman en hun 9-jarige dochter Jesslynn. Momenteel is hij alleen met zijn dochter, omdat Estavana voor het WK Handbal in Nederland is en Jesslynn gewoon naar school moet. Sinds hij gestopt is met voetbal is hij degene die zijn partner op deze momenten ondersteunt in haar carrière.
Leuk vindt hij dat. “Je leert weer andere dingen. Ik zeg altijd: je hebt een voetballeven, en een ander leven. Dat eerste was mooi – daar mag ik trots op zijn – maar dat is afgesloten. Nu geniet ik ook van lekker thuis zijn. Ik kan inmiddels best lekker koken, en doe de dingen die je misschien niet zo snel bij mij verwacht. Ik maak het ontbijt, sta op het schoolplein en ’s avonds eten we dan lekker met z’n allen.” Of hij tegenwoordig een huiselijk type is? “Heel erg.”
Mandy Woelkens over solo-moederschap: 'Ik was al lang niet meer blij, maar dacht: als je een kind hebt, ga je niet weg'
Rafael mag zichzelf dan grappend een huisman noemen, hij reist voor zijn werk nog steeds veel op en neer naar Nederland. Als voetbalanalist bij NOS en Ziggo Sport is hij al jaren niet van de buis te slaan. Ook is hij directeur van een groot internationaal padeltoernooi; na voetbal zijn nieuwe sportliefde.
Het huishouden Polman-Van der Vaart is zo “een geoliede machine”, waarin familie regelmatig wordt ingevlogen om op Jesslyn te passen. Zo ging het vroeger met Rafaels inmiddels 18-jarige zoon Damián ook. Toen hij in Hamburg bij zijn moeder Sylvie Meis woonde, reden Rafael en zijn vader honderden kilometers om op donderdagen zijn voetbaltraining bij te wonen. “Ik 300 kilometer vanuit Denemarken, mijn vader 500 kilometer vanuit Beverwijk. En daarna reden we weer terug. Dat is toen een beetje ons ding geworden.”
Tot en met 2018 stond Rafael zelf op het veld. Hij was middenvelder voor grote clubs als Ajax, Hamburger SV, Real Madrid en Tottenham Hotspur, en kwam 109 keer uit voor het Nederlands elftal. Hij kwam op in een periode dat spelers steeds meer media-aandacht kregen, en was de eerste Nederlandse voetballer met een eigen fandag. Maar het plezier voor het spel begon thuis.
“Je moet er ook een beetje mee opgegroeid zijn, denk ik. In mijn familie had iedereen het over voetbal: mijn vader, mijn ooms. Zodra ik kon lopen, was ik met een bal bezig – eigenlijk daarvoor al. Op de club, op het woonwagenkamp. Daarom is het ook moeilijk uit te leggen wanneer het moment was dat ik wist: dit is het. Want het is nooit anders geweest. Alleen, ja, op een gegeven moment word je goed. Dat had niemand verwacht. Ze zagen wel dat ik wat kon, maar er zijn zo veel stappen die je moet zetten voordat je ook echt prof kunt worden.”
Het talent en het plezier voor voetbal gaf hij door aan zijn zoon Damián, die momenteel bij Rafaels ouders in Beverwijk woont. Dicht bij Ajax, waar hij precies 25 jaar – min een maand – na zijn vader zijn eerste contract tekende. “Eerlijk? Ik denk wel dat het zo heeft moeten zijn. Ik heb veel bewondering dat hij doet wat hij nu doet, gezien zijn opleiding. Damián is ook altijd met een bal bezig geweest, maar dan op amateurniveau. En dat hij dan in een paar jaar zulke stappen zet dat hij dit contract mag tekenen… Dat is wel bijzonder.”
Wanneer zijn zoon speelt, kan Rafael maar moeilijk stilzitten. “Ik vind het vreselijk”, zegt hij. “Als dingen fout gaan, maak ik me druk. Net als iedere vader hoop ik natuurlijk dat hij het goed doet, want ik gun het hem zo. Dan denk ik: hij verdient nu een goaltje, of dat het even meezit. Ik loop dan af en toe een rondje door het huis en dan scheld ik eventjes voordat ik weer terugkom. Estavana moet dan lachen, of nou ja lachen: ze lacht me uit. Die is wat nuchterder.”
Ook Rafaels vader Ramon was altijd zeer betrokken bij zijn eigen carrière, en nu is hij dat bij Damián. Streng is hij wel, geeft hij toe. “Ik ben hard voor hem, maar daar hebben we een gesprek over gehad. Hij heeft een vader die bij Ajax heeft gespeeld en die weet wat er nodig is. Dus heb ik hem gevraagd: wil je dat ik alleen je vader ben, of wil je dat ik je help? Want dan volgen er kritische gesprekken, waarin ik zeg wat ik goed vind en wat niet. Dat is soms niet leuk, maar wel nodig als je beter wilt worden. Als hij dat niet had gewild, ook goed.”
Haroon Ali over breken met familie: 'Als mensen niet meer boos zijn, hoor ik het wel'
Omdat Damián bij Rafaels ouders woont, maken ook zij onderdeel uit van het team. Vader Ramon rijdt net als 25 jaar geleden dagelijks op en neer naar de Arena, maar deze keer met zijn kleinzoon. “Maar mijn moeder neemt misschien wel het belangrijkste voor haar rekening: al het wassen en zorgen, zoals ze bij mij ook deed. Mijn vader is natuurlijk van het heen en weer rijden, ook met uitwedstrijden in, weet ik veel, Cambuur. Hij is er altijd bij. Het is heerlijk dat Damián daar kan wonen, en een fantastisch gevoel dat ze zo betrokken zijn.”
Samen in de auto zitten en rondjes rijden, dat blijft een familieding. Rafael en zijn vader scheuren nog steeds graag samen de polder door. “Kijk: er gebeurt een hoop, we zien elkaar niet veel. En als je thuis zit, zit je ook maar thuis. Ik vind rondrijden door Nederland – of hier in Roemenië – heerlijk. Dat geeft me rust, ook met z’n tweeën. Dan nemen we een glaasje wijn, en zijn we even weg. Soms is dat een halfuur, soms een kwartier. Lekker over het leven lullen.”
Een betrokken familie is voor iedereen fijn, en voor een topsporter misschien wel essentieel. In het boek wordt duidelijk dat Rafael niet alleen voor zichzelf voetbalde, maar ook voor zijn familie. “Ik zei laatst nog tegen Estavana dat je daar pas over na gaat denken als je stopt. Op dat punt belde ik mijn vader huilend op, van: ‘Ik kan niet meer.’ Ik speelde toen al op niveau nul, maar het gaf hem altijd zo veel plezier dat ik het toch moeilijk vond om dat tegen hem te zeggen. Dan realiseer je toch dat je ook op dat veld staat om jouw mensen trots te maken, hoewel ze altijd al trots op je zijn. Je snapt wat ik bedoel, hè?”
“Je hebt gewoon een heel goed team om je heen nodig als topsporter: mensen die zorgen wegnemen. Daar heb je managers voor, maar ook mijn ouders en vrienden. Alleen dankzij de juiste mensen heb ik optimaal kunnen presteren.”
Terwijl Rafael er in zijn jeugd aan gewend was dat iedereen op het woonwagenkamp dicht bij elkaar woonde, is dat in zijn volwassen leven niet zo. Hoe vaak ze ook op en neer rijden, zijn familie woont niet om de hoek. “In het begin was dat gek, en best even moeilijk. Maar ook weer niet: het was gewoon zo. Ik moest voetballen, en nu zit ik met Es in Boekarest. Natuurlijk mis je elkaar, maar als we samen zijn, genieten we. Altijd als ik in Nederland ben, slaap ik op een stretcher bij mijn ouders. Nou, dan zeg ik ook weleens gekscherend: ‘Na drie dagen met mijn vader ga ik met gierende banden weer naar huis.'”
Saskia Noort over ouder worden: 'Een geleefde vrouw vinden we niet sexy zoals een geleefde man'
Rafael ziet Estavana voor het eerst als hij op de bank bij zijn ouders zit. De televisie staat aan en Estavana springt na een overwinning met de handbalvrouwen op schoot bij Jack van Gelder. ‘Je zag iets gebeuren bij Rafael’, zegt zijn moeder Lolita in het boek. Rafael bevestigt dat zelf ook; het was meteen raak. “Er zijn veel mooie vrouwen in de wereld, maar bij haar uitstraling dacht ik echt: jeetje mina. En dat denk ik nog steeds, ze straalt. Het is kort door de bocht, maar ik vond haar een lekker wijf. Op tv zie je geen karakter.”
Gelukkig blijkt het met dat karakter ook wel goed te zitten. Via Frits Barend weet hij haar nummer te krijgen, en al snel zitten ze dagelijks uren te videobellen. “Ik ben eigenlijk niet zo’n FaceTimer, ik vind dat nogal een gedoe. Maar in dit geval was het perfect, omdat ik toen in Sevilla woonde. Je ziet elkaar zo toch, en tot aan de schouders zat het in ieder geval al goed. We hadden lange gesprekken, leerden elkaar kennen. Tot ze in één keer zei: ‘Ik kom wel langs, want dan weten we ook meteen of het wat is of niet. We hebben het sowieso leuk, en dan zien we het wel.’ Nou ja, de rest is geschiedenis.”
Omdat Estavana destijds in Denemarken handbalde, koos Rafael voor een club in de buurt. Geen moeilijke keuze, vond hij destijds. “Ik dacht: ik ga dat gewoon doen, en dan ben ik ook dicht bij Es. Daar heb ik nauwelijks over nagedacht.”
Ze hebben niet alleen de liefde voor sport gemeen, ze weten ook wat er nodig is om een topprestatie te leveren. “Ik ben natuurlijk nu al lang gestopt, maar ik weet wat zij moet doen en wat ze nodig heeft. Hoeveel werk het is, en dat ze nu eenmaal vaak weg is. Daar heb ik alle begrip voor. We hebben ook wel veel strijd hoor, dat wel. We zijn twee karakters die best kunnen botsen. Maar ze is een geweldige moeder, een prachtvrouw. Ook hoe ze met Damián omgaat, die twee zijn echt de beste vrienden. Ja, ik kan nog wel een uur doorgaan.”
Lena Bril zocht uit waarom zoveel mensen in therapie zitten (en zij ook): 'Op papier ziet mijn leven er goed uit'
Van sushi tot snackbar: in het boek – en in Rafaels leven – wordt vaak iets lekkers op tafel gezet. Als hij bij Studio Voetbal aan tafel heeft gezeten, volgt na afloop nog een glas wijn. En de taxi richting huis rijdt hij altijd even door de McDrive. “Ik neem dan wat, de chauffeur krijgt wat, een vriend van me wat. En dan eet ik het thuis rustig op: altijd een McWrap chilli. Dat is een vaste routine die blijft, want ik wil het niet als werk gaan zien: ik moet wel een leuke avond hebben. Natuurlijk moet je leveren op televisie, maar als dat goed gaat, gaan we erna iets leuks doen. Wel is het allemaal wat minder geworden, omdat ik nu weer aan het sporten ben.”
Hoewel de topsport misschien voorbij is, gaat Rafael nu vol voor padel. “Als je stopt, word je natuurlijk wat dikker. Je wilt dan een beetje bewegen, maar ik heb echt een hekel aan de gym en een slechte enkel. Dus lopen is het ook niet. Toen kwam padel voorbij, en dat ging mij aardig af. Het liefst speel ik twee keer per dag, maar dat laat het lichaam niet altijd toe. Maar het is fijn om een nieuwe passie te hebben, dat ziet Es ook aan me. Dan kom ik weer met een smile thuis, en als ik verlies ben ik weer boos. Nog net niet alsof het de Champions League-finale is, terwijl het natuurlijk helemaal nergens over gaat.”
Ontspannen lukt hem ook dankzij datingprogramma’s zoals B&B Vol Liefde en Married At First Sight. Die kijkt hij alleen of met zijn moeder, want Estavana vindt er niet zoveel aan. “Ik vind dat heerlijke televisie, ik word er gewoon vrolijk van of zo. Dan zie je al die gecompliceerde vrouwen en dan denk ik: zo slecht heb ik het toch niet. Het zet je eigen leven weer in perspectief.”
En ja, daar wordt soms ook bij gehuild. “Ik ben wel een jankerd geworden. Zelfs als ik Het familiediner kijk, schieten de tranen me in mijn ogen. Ik weet niet hoe dat is gekomen, maar ik vind dat het moet kunnen. Vroeger kon ik dat beter inhouden, maar nu niet meer. Dus laat ik het lopen, en prima. Maakt het uit.”
‘Rafael van der Vaart: Alles op intuïtie’ van Bart Vlietstra is nu verkrijgbaar.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
Schrijver Amanda Romare ging op talloze dates en werd keer op keer afgewezen: 'Ik wil eerlijk zijn over wat dat met je doet'
Marissa Klaver is senior redacteur bij LINDA.nl en schrijft het liefst over boeken, cultuur en alles wat ze (nog) niet begrijpt. Ze woont samen met kat Pepiet en vijfhonderd boeken in Amsterdam. Als ze niet aan lezen is, vind je haar in een restaurant of concertzaal.
