In haar podcast ‘Niet in mijn buik’ bundelt journalist Olga Oost (35) een journalistieke én persoonlijke zoektocht. Wat gebeurt er eigenlijk als een vrouw het moederschap bewust afwijst?
“Ik heb soms wel echt het gevoel gekregen, ook door de reactie van mijn eigen gynaecoloog, dat ik gek was. Dat ze dacht: sterilisatie? Dit kun je bijna niet menen?”
Olga Oost had het goed voor elkaar. Op haar 31e heeft ze een fijne relatie, goede baan en, jackpot, een koophuis. Lang denkt ze, zoals veel vrouwen, dat ze ooit moeder zal worden. Naar eigen zeggen staat niets haar in de weg, maar ze merkt dat ze jarenlang ‘nog niet’ blijft antwoorden op De Kindervraag. Het antwoord vanuit haar omgeving blijft hetzelfde: ‘dat komt vanzelf’. Olga wacht dus netjes tot haar eierstokken gaan rammelen, maar ze blijven hartstikke stil. Als haar vriend zich realiseert wel écht kinderen te willen, leiden deze uiteenlopende toekomstvisies tot een relatiebreuk. Die komt hard aan, na acht jaar, maar Olga voelt meteen dat ze hier iets mee wil doen.
“Ik vond het mega spannend, maar ik ben in die periode heel veel gesprekken gaan opnemen”, vertelt ze. “Zelfs als ik moest huilen, ik sleepte die microfoon echt overal mee naartoe. Toen ik met mijn gynaecoloog de optie van sterilisatie besprak, viel me op hoeveel vragen ik kreeg. Wist ik dit wel zeker? Wat nou als ik de prins op het witte paard tegen zou komen? Tsja, die route heb ik al bewandeld, dacht ik. En sowieso: alsof een man iets te zeggen zou hebben over mijn baarmoeder. Een hypothetische man ook nog eens, die helemaal niet in beeld is. Hoezo mag ik daar niet zélf een keuze in maken?”
Een podcast over het taboe op een leven zonder kinderen (en 7 andere luistertips)
In ‘Niet in mijn buik‘ deelt Olga persoonlijke ervaringen, wetenschappelijke inzichten en taboedoorbrekende gesprekken rondom het (niet-)moederschap. Ze haalt daarbij ook het onderzoek naar (het gebrek aan) kinderwens aan, dat EenVandaag in samenwerking met LINDA.nl uitvoerde. Daaruit komt onder andere naar voren dat vrouwen veel vaker naar hun kinderwens gevraagd worden dan mannen (53 tegenover 16 procent). Daarnaast voelt tweederde van de vrouwen dat er van hen wordt verwacht dat ze uiteindelijk tóch kinderen krijgen, tegenover een derde van de mannen. Olga gaat in gesprek met onderzoeker Rozemarijn Lubbe om te achterhalen waarom kinderen krijgen nog altijd als de norm wordt gezien.
En hoe komt het eigenlijk dat vrouwen hierin vaak nog het grootste deel van de onbetaalde zorg op zich nemen? Socioloog Katia Begall weet daar meer van: hoewel er baantechnisch steeds meer gelijkheid ontstaat, loopt de verdeling binnenshuis nog vaak scheef. Uit onderzoek blijkt dat in de helft van de gezinnen de man meer werkt en de vrouw meer zorgtaken op zich neemt, waarvan slechts 13 procent dat als wenselijk ziet. Er zit dus een tegenstrijdigheid tussen wat we zeggen te willen, en hoe onze praktijk eruit ziet. Begall: “De mental load is vaak groter voor de moeders, zij functioneren in het huishouden als een soort problem owner. Ze organiseren alles, van zwemles tot wanneer er kleding of cadeaus gekocht moeten worden. Het gaat hierbij dus niet alleen om wie precies wat doet, maar vooral wie zich verantwoordelijk vóélt dat het gebeurt.” De moeder dus.
“Die ongelijkheid tussen betaald en onbetaald werk geeft me het gevoel dat het een onmogelijke opgave is om als vrouw alles te kunnen doen”, reageert Olga. “Dat maakt het voor mij misschien wel een van de belangrijkste redenen om te bedanken voor het moederschap.”
Meer lezen? Bekijk hier het dossier ‘Kinderwens’.
LINDA.dossier 'Kinderwens'
In de podcast vraagt Olga experts (waaronder historicus Lotte Houwink ten Cate, filosoof Suzanne Roes en gynaecoloog Bas Veersema) hoe het zit met de maatschappelijke druk rondom moederschap en de obstakels bij een keuze voor een kindvrij leven. Maar ze spreekt ook ervaringsdeskundigen zoals Linda (32), die vertelt over haar keuze voor sterilisatie. Dat was niet bepaald makkelijk als (jonge) vrouw: ze moet langs maar liefst vijf artsen voordat ze groen licht krijgt. En dat is geen uitzondering, zegt gynaecoloog Bas Veersema in gesprek met LINDA.nl: “Gynaecologen hebben doorgaans een groot verantwoordelijkheidsgevoel over onherroepelijke ingrepen zoals deze. Sommigen zijn bang dat ze een ingreep uitvoeren waar een patiënt later mogelijk spijt van krijgt.”
Dat gynaecologen niet 1-2-3 iemands kerngezonde eileiders verwijderen, is logisch. Maar dat je als vrouw vaak eerst naar een psycholoog wordt doorverwezen, ter controle of je dit wel écht wilt, vindt Olga lastig. Ook omdat het haar zelf overkwam, na lang nadenken over de keuze voor sterilisatie. “Ik denk dat je de stap naar de psycholoog eruit moet halen of juist bij iedereen moet invoeren – ook bij mannen en vrouwen die al kinderen hebben. Het is nu een heel diffuus proces. Ik heb daardoor wel echt het gevoel gekregen, ook door de reactie van mijn eigen gynaecoloog, dat ik gek was. Dat ze dacht: wat vraag je nou, dit kun je bijna niet menen? Ik denk dat we mensen die twijfelen over het ouderschap serieuzer moeten nemen en écht naar hen moeten luisteren.”
Ze vervolgt: “Ik vind het, achteraf gezien, best wel heftig dat ik vijftien jaar lang hormonale anticonceptie heb gebruikt, terwijl ik eigenlijk helemaal geen kinderen wilde. Sterilisatie wordt gezien als een soort uiterste, maar jarenlang de pil slikken of gebruik moeten maken van andere anticonceptie is óók niet zonder prijs. Ik merk nu pas hoe fijn ik het eigenlijk vind om een cyclus te hebben en ik heb veel minder last van angstklachten. Laten we overigens de rol van de man hierin ook niet vergeten: zij zijn even goed verantwoordelijk voor anticonceptie.”
Als een vrouw voor sterilisatie kiest, zegt de arts nog vaak 'nee': 'Hij noemde het 'volslagen krankzinnig''
Daarnaast spreekt Olga af met Bonicia, die zich online profileert als ‘Bijbelse huisvrouw’. Zij is overtuigd van vrij strikte en traditionele man-vrouw-verhoudingen: de man werkt, de vrouw moedert. En daar is ze best fel in, blijkt uit hun gesprek: “Jouw lichaam als vrouw is op een bepaalde manier gemaakt om te baren. Als je er bewust voor zou kiezen om deze ervaring, waar je gewoon echt voor bent gemaakt, niet te willen hebben, denk ik dat je daar heel veel spijt van gaat krijgen.”
Het is een gesprek waar Olga van tevoren best tegenop ziet. “Achteraf denk ik dat het daarom heel goed was om met haar in gesprek te gaan”, vertelt ze. “Het heeft me aan het denken gezet, juist ook omdat ze iets verwoordt wat kennelijk ook in mij zit. Het gevoel dat ik, omdat ik niet baar, niet voldoe aan het idee van een ‘volledige vrouw’. Dat vliegt me nog steeds wel eens aan, als ik eerlijk ben. En ik heb mezelf bijvoorbeeld ook afgevraagd of ik wel zorgzaam ben, omdat ik geen kinderen wil. Tegelijkertijd denk ik dat je zorgzaamheid op heel veel manieren kunt uiten, en dat het voor mij gewoon niet zit in ‘nieuw leven’ maar in alles wat er al wél is.”
In de vijfde en laatste aflevering gaat Olga met een filosoof en aantal bewust kindvrije mensen in gesprek over het leven: hoe richt je dat in zonder kinderen? “Dat is toch een vraagstuk waar ik mee bezig ben en soms bezorgd over kan zijn”, geeft Olga toe. “Hoe voorkom ik dat ik een eenzame oude dag tegemoet ga? Het was heel fijn om het daar met gelijkgestemden over te hebben, want soms kan ik jaloers zijn op de levens van ouders.”
Het ouderschap brengt structuren met zich mee: je kind wordt geboren, gaat lopen, gaat naar de basis- en middelbare school, daarna werken of studeren. Allemaal momenten waar je met elkaar naartoe kunt leven. Olga: “Ik heb dat zonder kinderen natuurlijk veel minder. Waar haal ik dan zo’n gevoel van zingeving vandaan? Hoe wil ik betekenis aan mijn bestaan geven? En heel interessante vraag. Voor mij zit het hem denk ik wel in zorgzaamheid, maar dan voor bestaande dingen om me heen. Mensen, dieren, de wereld. Alles, eigenlijk.”
Een leven zonder kinderen hoeft niet meteen heel wild te zijn: 'Vaak wil ik gewoon een boek lezen'
Een eigen babyshower zal er dus niet snel komen, maar Olga heeft een heerlijk alternatief op de planning staan: een podcastshower. “Ik word steeds gefeliciteerd door mensen sinds deze podcast bestaat, wat natuurlijk hartstikke leuk is. En hoewel ik altijd naar babyshowers en op kraambezoek ga, heb ik zelf op dat vlak natuurlijk weinig te vieren.” Et voilà: het idee voor de podcastshower was geboren.
“Hoe het eruit gaat zien? Nog geen idee, maar het wordt vast hartstikke leuk. Ik zie het ook vaker gebeuren in mijn omgeving: zo gaat iemand vieren dat een lang traject bij de psycholoog is afgerond. Een ander organiseert een feestje ter ere van zijn tienjarig vrijgezellenbestaan. Da’s toch hartstikke leuk?”
Het gros van de reacties die Olga krijgt op Niet in mijn buik is positief, al zijn er altijd mensen die het moeilijk vinden haar keuze voor een kindvrij leven te begrijpen. “‘Je bent nog jong’, hoor ik dan. Maar ik ben 35, in dit vraagstuk is dat helemaal niet zo heel jong meer. Daarnaast is mijn relatie hierop gestrand én heb ik er inmiddels een hele podcast over gemaakt. Inmiddels denk ik wel: mag ik ook een keer serieus genomen worden?”
Gelukkig is dit maar een klein deel van de reacties en overheerst de openheid. “Mensen beginnen ook hun eigen verhalen met me te delen: over twijfel en overwegingen, maar ook over wél willen, maar geen kinderen kunnen krijgen. Dat leidt natuurlijk tot heel andere gesprekken dan wanneer je ‘ineens’ een zwangerschapsaankondiging van iemand krijgt. En dan denk ik: waarom hebben we het hier normaal gesproken zo weinig over? Het is juist ontzettend interessant om te horen hoe anderen hiermee bezig zijn.”
De grootste les die Olga Oost zélf trok uit het maken van deze podcast, is ook wat ze luisteraars hoopt mee te geven. “Je waarde als vrouw hangt niet af van de keuze om wel of geen kinderen te krijgen”, vertelt ze. “Je kunt op állerlei manieren van betekenis zijn voor de wereld. Dat kan als moeder, maar dat hóéft niet per se. Verder hoop ik vooral dat we vrouwen die twijfels uitspreken over het moederschap, of het simpelweg niet willen, serieuzer nemen. Zeker ook in de medische wereld.”
‘Niet in mijn buik’, een podcast van AVROTROS en NPO Radio 1, is nu te beluisteren via de bekende kanalen.Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
'Dat komt nog wel'? Nee, Hannah (37) wil écht geen kinderen: 'Heb geen ambities voor een mini-me'
