Sander de Hosson is longarts en zet zich tevens in voor ‘de best mogelijke palliatieve zorg’. Op LINDA.nl deelt hij zijn ontroerendste en heftigste verhalen.
Regelmatig komt iemand de spreekkamer binnen met zo’n officieel mapje van de notaris—zo’n mapje waarvan je meteen weet: dit zijn aktes of testamenten. Afgelopen week ook weer.
“Dit heb ik alvast geregeld”, zegt een man van tachtig, zichtbaar opgelucht. In het mapje vind ik een euthanasieverklaring en een niet-reanimeren-niet-beademenafspraak. Ik ken hem al jaren. Hij heeft gevorderde COPD, maar staat nog midden in het leven. Zijn longen zijn broos, dus zijn gedachten aan de toekomst begrijp ik. “Wat heeft u dan precies geregeld?”, vraag ik.
“Dat ik niet onnodig hoef te lijden. Dat het dan mag stoppen. Dat ik dan euthanasie krijg.”
“En weet u wat dat inhoudt? Wie dat beoordeelt en uitvoert? Wat wij in de stervensfase kunnen doen?” Hij schudt zijn hoofd. “Dat doen jullie dan toch gewoon?”
'Aan de patiënt vertellen dat ‘opgeven’ wél een optie is, creëert ruimte om afscheid te nemen'
Daar wringt iets. Notarissen voeren waardevolle gesprekken over wilsverklaringen, maar het levenseinde past niet in een akte. Papier stelt gerust en legt vast, maar het legt niet uit hoe achteruitgang eruitziet, wat we kunnen doen tegen klachten, of welke mogelijkheden er zijn als lijden toeneemt. Soms kan dat euthanasie zijn bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden; vaak is er goede symptoombestrijding; en als we in de laatste fase echt met de rug tegen de muur komen te staan, kan palliatieve sedatie een optie zijn, waarbij we het bewustzijn verlagen om lijden te verlichten.
'Ik kijk naar de hulpeloze vrouw die voor me ligt, terwijl haar echtgenoot schreeuwt dat ze niet meer mag lijden'
De laatste levensfase verdient aandacht—niet alleen als het zover is, maar juist in de gesprekken vooraf, met iemand die weet wat zorg rond het sterven inhoudt: een arts of verpleegkundige. Euthanasie regel je niet op papier. Sterven is geen akte. Het vraagt meerdere zorgvuldige gesprekken over betekenis, mogelijkheden en grenzen.
Toch komt er nog vaak iemand binnen met zo’n document: “Het is geregeld, dokter.” Dan moeten wij uitleggen dat dat niet zo is. Dat gesprek is pijnlijk, want de zekerheid aan de andere kant van de tafel is echt; iemand had hen verteld dat het klopte. Dus voor wie dit leest en denkt: ik wil het vastleggen – doe dat vooral, maar doe het dan wel samen met de juiste persoon.
De stelregel is:
Bij de notaris regel je wat van waarde is.
Bij de arts bespreek je wat waardigheid is.
Bij nadenken over het einde van het leven telt niet een handtekening, maar het gesprek dat eraan voorafgaat – vooral op tijd en vooral met de juiste persoon.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
'Artsen buigen zich over je heen, praten, beslissen terwijl jij daar als patiënt ligt, op je kwetsbaarst'
Sander de Hosson (48) is longarts en oprichter van het platform Carend, dat zich inzet voor en voorlichting geeft over de best mogelijke palliatieve zorg.
Onlangs verscheen zijn boek Leven toevoegen aan de dagen, dat hij schreef met journalist Els Quaegebeur.
Lees hier alle columns van Sander de Hosson.
