Soms betrap ik mezelf erop dat ik geruststel terwijl ik weet dat het niet klopt. Het gaat niet om liegen. Het gaat om het dempen van onrust. Bij de ander. En misschien ook wel bij mezelf.
En dus vallen er zinnen als ‘we doen alles wat mogelijk is’ of ‘we laten u niet vallen’. Woorden die warm klinken, maar iets verhullen dat we liever niet benoemen.
In elk proces waarin een ziekte voortschrijdt, komt een moment waarop er werkelijk niets meer mogelijk is — behalve verlichten. Het is het moment waarop het toekomstperspectief definitief wordt losgelaten. Een moment dat ik het liefst zou willen omzeilen. Toch zeg ook ik deze woorden. Omdat hoop geven makkelijker voelt dan waarheid verdragen. En inmiddels weet ik: dat hoeft niet.
'Soms hebben mensen geen woorden nodig, maar een arm die niet wegdeinst'
Hoop en eerlijkheid zijn geen tegenpolen. Ze vragen om verschillende vormen van moed. Ik zie hoe patiënten dit voelen. Hoe ze knikken, maar niet helemaal. Hoe hun vragen verschuiven van: ‘Wat gaat u doen?’ naar ‘Hoelang denkt u dat dit nog duurt?’. Vragen die blijven hangen omdat ze niet goed te beantwoorden zijn.
Geruststelling kan dan vermijdend worden. Niet kwaadaardig, maar wel beschermend. Soms vooral voor onszelf. Omdat eerlijkheid betekent dat we moeten erkennen dat ons vak grenzen heeft.
'Hij vertelt dat hij heeft geregeld dat hij niet onnodig hoeft te lijden, dat het dan mag stoppen'
Steeds vaker probeer ik jonge dokters uit te leggen dat je juist dán nog iets kunt doen. Dat nabijheid geen restcategorie is, maar wezenlijk onderdeel van zorg. Echte geruststelling zit niet in zinnen die alles goed laten klinken. Maar in durven blijven wanneer het niet goed is. Misschien is dát wel de moeilijkste vorm van zorg: geen hoop beloven die je niet kunt waarmaken, maar aanwezig zijn, precies daar waar de hoop verandert.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
‘In de vroege ochtend stierf Mark, terwijl dochter Lize (6) tegen hem aan lag te slapen, hij had haar geen seconde losgelaten’
