Weet je wat me het meest stoort aan kwakzalvers zoals Giel Beelen en de ’moonsisters’ Lieke en Jetteke van Lexmond? Dat ze zo heilig overtuigd zijn van hun gebrekkige kennis en kunde.
Een normaal mens erkent zijn tekortkomingen. Je deed een studie of leerde een vak en hebt op dat gebied dus enig recht van spreken. Andere specialismen hebben weer andere experts. Maar geprivilegieerde types met veel geld en/of volgers kennen geen nederigheid en kunnen niet reflecteren – terwijl die goeroes daar juist over preken. Ze zenden vooral, zodat je ze niet kunt tegenspreken. Ze stellen ’kritische vragen’, maar willen alleen antwoorden die hun visie bevestigen.
Giel Beelen is een radio-dj die ineens ook alle wijsheid in pacht heeft. Samen met Jesse van der Velde promoot hij het toverdrankje Shambala, dat werd onderzocht in het consumentenprogramma Radar. Wat heb je nodig om je ’hart te openen’? Een beetje caapi, waarmee ook de hallucinerende plantendrug ayahuasca wordt gemaakt. Een vleugje bobinsana, een plant met MAO-remmende stoffen, net als een antidepressivum. Er zit ook wat alcohol in. Nu ben ik zeker geen expert, maar de sjamaan van mijn ayahuasca-ceremonie in Brazilië waarschuwde dat ik de avond ervoor geen alcohol mocht drinken. Farmacologen zeggen zelfs dat de Shambala-mix je hersenen kan laten ’ontsporen’.
Op Beelens zweefplatform Kukuru beweerde Van der Velde eerder dat je ’geen vaccins kunt maken voor virussen’, zonder dat hij medische kennis heeft. Maar als je deze heren simpele vragen stelt over de samenstelling en mogelijke bijwerkingen van hun middeltje, reageren ze defensief. Farmacologen weten niet waar ze over praten, zeggen ze gnuivend. Onderzoek telt alleen als je Shambala zélf uitprobeert. Maar dat is niet hoe de wetenschap werkt, waarbij de particuliere, subjectieve ervaring juist bijzaak is. Goed dat voedsel- en warenautoriteit NVWA nu gaat méten wat er in zo’n flesje zit.
Dergelijke witte redders verkopen ook een cocktail van cultural appropiation, zonder andere culturen, tradities en gebruiken serieus te willen doorgronden. De astrologiezusjes maakten een maankalender voor een zonnejaar. De alchemisten van Shambala halen hun ingrediënten uit het Amazonegebied, zeggen ze. “Daar worden ze door de lokale bevolking onder leiding van de sjamaan verzameld.” Maar Shambala verwijst naar ‘een mythisch koninkrijk’ in Tibet. De Xenos-boeddhisten gooien er ook een spreuk van de dalai lama tegenaan, die doet het altijd goed.
Je mag van alles roepen om je ’innerlijke goeroe’ te vinden en te ’verbinden het met al’. Het probleem is dat deze charlatans zo zeker zijn van hun eigen methoden, dat ze lak hebben aan de fysieke en mentale gezondheid van hun trouwe volgers. Zonder een bijsluiter met mogelijke bijwerkingen kan een langdurige kuur Shambala in theorie fataal aflopen, ook al slaat Beelen vrolijk een half flesje achterover. En moet je mensen op een scheurkalender adviseren om op bepaalde dagen geen spataderen te laten verwijderen of naar de tandarts te gaan? Dat kan gevaarlijk zijn.
Deze omhooggevallen mediapersoonlijkheden zijn niet verlicht, maar hunkeren alleen naar de spotlights. Ze willen niemand helpen, behalve zichzelf. Daarom is het nogal ironisch dat Giel Beelen een podcast maakt met twee andere spirituele maatjes, waarin ze zich onder meer afvragen wat het ego is en waar je die kunt vinden. Mijn bescheiden tip: kijk nog eens een keer goed in de spiegel.
'Wie beheert de back-ups van ons bestaan?'
