Band met ouders

Vier jaar lang deed Van Houdt onderzoek naar de band tussen volwassen stiefkinderen en hun stiefouders. Maar liefst 6.485 Nederlanders tussen de 25 en 45 jaar en 9.325 van hun (stief)ouders deden mee aan haar onderzoek. “Omdat het aantal scheidingen van ouders steeds meer groeit, wilde ik graag te weten komen wat het effect op de solidariteit in families is op langere termijn”, laat de socioloog weten. “Vandaar dat ik heb gekeken naar volwassen stiefkinderen en de band met hun (stief)ouders.”

Na intensief onderzoek concludeert Van Houdt dat de invloed van de biologische moeder op het complete gezin groot is. Een verrassende bevinding, vindt ze zelf. “Die sociale rol van de biologische moeder is niet alleen bepalend als het gaat om relaties tussen kinderen en hun biologische vader, maar ook als het gaat over de band tussen stiefkinderen en hun stiefouders”, legt ze uit.

Zo hebben kinderen vaker de beste band met hun biologische moeder, terwijl die met hun biologische vader vaak slechter is. Andersom is het juist met stiefmoeders en stiefvaders: “Dan zijn relaties met stiefvaders juist beter dan die met stiefmoeders.”

Traditionele rol

Dat de centrale rol van de biologische moeder zo bepalend is, verklaart Van Houdt met name door de manier waarop mensen tegen de rol van de biologische moeder aankijken. “Scheiden is natuurlijk modern, iets van deze tijd, maar de manier waarop mensen naar een moederrol kijken, blijkt nog traditioneel”, legt ze uit. “Ook in moderne families waarbij de ouders zijn gescheiden, staat de biologische moeder op een voetstuk.”

Volgens Van Houdt heeft dat te maken met de centrale rol die de moeder traditioneel gezien heeft.  “Van oudsher heeft de moeder natuurlijk een heel belangrijke rol in het gezin; zij zorgt voor de kinderen en de vader wordt gezien als degene die voornamelijk aan het werk is om geld te verdienen”, aldus de socioloog. “Alleen al doordat de moeder meer thuis is, ontstaat een hechtere band dan die kinderen met hun vader hebben. Ze krijgt automatisch een belangrijke rol in het gezin, ook na de scheiding.”

Moeder versus stiefmoeder

Opvallend genoeg is de centrale rol van de moeder niet alleen toe te schrijven aan de hoeveelheid tijd die kinderen met hun moeder doorbrengen. “Ook als je rekening houdt met de hoeveelheid tijd die samen wordt doorgebracht, is er nog steeds een verschil tussen in de band tussen volwassenen met hun biologische moeder en vader en de stiefouders “, legt van Houdt uit. “Die relatie met de moeder lijkt dan ook op een voetstuk te staan dat exclusief toebehoort aan de biologische moeder.”

En die exclusiviteit speelt zelfs door in de band tussen stiefkinderen en hun stiefouders. Zo hebben kinderen dus vaak een betere band met hun stiefvader, dan met hun stiefmoeder. Hoe dat komt? “Dat heeft mogelijk te maken met verwachtingen die er zijn van vaders en moeders. Van de vader wordt nou eenmaal minder betrokkenheid verwacht, hetzelfde geldt voor stiefvaders. De lat ligt minder hoog en daardoor krijgen ze meer ruimte.” Volgens de socioloog wordt de stiefmoeder juist meer gezien als een indringer en moet zij vooral aan torenhoge verwachtingen voldoen.

Lees ook
Martine (32) werd stiefmoeder in haar studententijd en maakt er een podcast over

Rol van stiefouders

Overigens is het volgens Van Houdt niet zo dat de sterkte van de band tussen stiefkinderen en stiefouders enkel wordt bepaald door de rol van de moeder en hoe kinderen erin staan. “Het blijkt ook dat stiefvaders en stiefmoeders zich verschillend opstellen tegenover hun stiefkinderen”, vertelt de socioloog. Zo zien stiefvaders hun stiefkinderen sneller als hun eigen kinderen dan dat stiefmoeders dat zien.

“Ook dat heeft natuurlijk weer te maken met hoe we in onze maatschappij de rol van de moeder zien. Een stiefmoeder ziet zichzelf niet zomaar als ‘echte moeder’, omdat de lat daarvoor hoog ligt. En dat terwijl er juist ook veel van haar als moederfiguur wordt verwacht.”  Volgens Van Houdt is het daarom juist belangrijk voor stiefouders om verwachtingen te bespreken in het gezin, zodat ze weten hoe ze zich het beste kunnen opstellen.

Socioloog Kirsten van Houdt: