Als avondeten appels moeten plukken uit buurtperkjes, opboksen tegen een bevooroordeeld systeem en niet weten of je er ooit nog uit komt. Rahma Marzoug (39) weet helaas als geen ander wat armoede inhoudt.
Op Wereld Armoede Dag deelt ze haar verhaal met LINDA.nl. “Armoede voelt inderdaad snel als een ver-van-je-bed-show, tot het jou ineens overkomt.”
De problemen beginnen voor Rahma in 2015, als de kinderopvangtoeslag tot haar verbazing ineens wordt stopgezet. Het blijkt het begin van jaren vol eenzijdig bureaucratisch geweld. Pas jaren later hoort ze via haar zaakbehandelaar waaróm dit allemaal moest: wegens haar dubbele nationaliteit en hoge toeslagbedrag valt ze in een ‘risicogroep’.
Van de Belastingdienst krijgt ze te horen dat ze negentigduizend euro moet terugbetalen. Ze weet niet wat ze hoort. “Het was echt een schok, ik stortte in. Als je gelijk hebt, alle procedures volgt en tóch moet betalen, wat kun je dan nog doen? Dan sta je vol frustratie en machteloosheid voor een betonnen muur. De Belastingdienst doet gewoon wat ze willen en wat hen uitkomt. Wat jij wilt, maakt niet uit.”
Er wordt beslag gelegd op haar inkomen, waardoor ze het gros van haar geld kwijt is aan de Belastingdienst. Dit leidt tot allerlei achterstanden op de normale rekeningen, want haar man zit arbeidsongeschikt thuis en brengt geen geld in het laatje. Deurwaarders komen langs om de inboedel mee te nemen, het huis moet gedwongen in de verkoop. Het vinden van een huurwoning is door het fraudevinkje achter hun naam moeilijk, maar uiteindelijk lukt het.
Na de verhuizing maakt de hypotheek van zeshonderd euro plaats voor ruim elfhonderd euro aan huur. Helaas wordt haar beslagvrije voet niet gewijzigd. Rahma: “Die bleef gelijk, terwijl mijn vaste lasten enorm stegen. Bi-zar, maar ik kon er niets aan doen. Daardoor kwam ik elke maand al ruim honderd euro tekort voor vaste lasten, en dan neem ik leefgeld nog niet eens mee. Dat wás er niet. Regelmatig plukten we appels en peren uit perkjes, zodat we in ieder geval eten op tafel konden zetten. Financieel werd het alleen maar zwaarder. Ik kwam in een cirkeltje terecht: een paar weken strijden, instorten, mezelf bij elkaar rapen en weer opnieuw beginnen.”
Rahma houdt een Excel-bestand bij met alle inkomsten en uitgaven en probeert zo het hoofd boven water te houden. Sparen is onmogelijk, maar ze doet wat ze kan – al is het met de handen in het haar. “Ik stond in de overlevingsstand. Ik puzzelde urenlang door en boekte rekeningen terug, zodat ik van dat geld een paar boodschappen kon doen”, vertelt ze. “Op een gegeven moment weet je precies bij welke betalingsherinneringen je nog wel een héél klein beetje uitstelruimte hebt. Je moet wel. Je wilt niet nóg een keer moeten verhuizen, waardoor je kinderen weer hun vriendjes achter moeten laten.”
Haar stem breekt als ze over haar kinderen begint. “Ik voelde me vaak een gefaalde moeder, een mislukkeling. Ik zette mezelf op de allerlaatste plaats maar kon hen alsnog niet alles geven. Onze zoon van tien vroeg ons eens ‘wat mensen eigenlijk doen als ze op vakantie zijn’. Dat deed zo ontzettend veel pijn. Voor hen ben ik door blijven strijden.”
Nila raakt door Toeslagenaffaire mogelijk voor de tweede keer kinderen kwijt: 'Zo vernederend'
Op momenten waarop Rahma écht geld tekort komt kan ze aankloppen bij familieleden. Zij denken jarenlang dat dit gezin het zwaar heeft door het weggevallen inkomen van Rahma’s partner, maar weten niets over de toeslagenaffaire. Rahma: “Pas toen ik de compensatiebevestiging kreeg, durfde ik te vertellen hoe het zat. Toen had ik zwart op wit bewijs dat het écht mijn fout niet was. Voor die tijd schaamde ik me, ik durfde geen hulp te vragen.”
Rahma heeft inmiddels haar compensatie gekregen, maar is nog lang niet klaar met de Belastingdienst. Ze heeft veel meer kosten gemaakt waar ze nog niets van terugziet. “Denk alleen al aan de gemiste overwaarde van het huis, ongeveer een ton, en de duizenden euro’s die ik teveel heb betaald aan huur de afgelopen jaren. Dat had allemaal niet gehoeven als ik in ons huis had mogen blijven. Ook dat geld wil ik terug.”
Het gaat haar vooral om het principe. “Voor tien cent was ik ook in bezwaar gegaan”, vertelt ze. “Ze gaan me nu gewoon niets meer afnemen, ik ga tot het uiterste. Ik bekijk alle verhoren, volg elk webinar en zie elk debat. Waar ik ook ben, ik heb mijn oordopjes in en luister mee. Vorig jaar hield ik alles stipt bij, zodat ik wist wat de spelregels waren. Je moet bijblijven zodat je het meteen merkt als zij zich niet aan die eigen regels houden.”
Omdat de Belastingdienst haar leven zo beheerst zit Rahma er op een gegeven moment volledig doorheen. Ze is pas net weer fulltime aan het werk, na maanden re-integratie. Ook is haar huwelijk door alle spanningen op de klip gelopen. Rahma: “Ik zie nu beter in dat ik ook aan mezelf moet werken, dat niet alles om die schulden moet draaien. Als ik zelf sterker sta, kan ik beter terugvechten. Ik ben een deel van mijn leven kwijt, het voelt alsof ik jarenlang gemarteld ben. Maar ik zie wel licht aan het eind van de kilometerslange tunnel, want ík pak nu de regie.”
Er speelt dus veel in haar leven, maar Rahma probeert positief te blijven. Wat ze met het delen van haar verhaal duidelijk wil maken is dat een schuld lang niet altijd iemands eigen schuld is. “Dat vooroordeel is er altijd”, vertelt ze. “Negen van de tien keer denken mensen dat het aan teveel online shoppen ligt, of door een verslaving. Dat ís niet zo. Er hoeft maar iets kleins te gebeuren en een domino-effect brengt je in situaties waar je niet voor hebt gekozen. Met andere woorden: denk niet zomaar dat armoede jou nooit zal overkomen.”
Armoede is niet eerlijk. De LINDA.foundation zet zich in voor (alleenstaande) ouders met kinderen in financiële nood. Zij krijgen rond de kerstdagen een pakket vol cadeaubonnen, zodat ze een paar mooie, onbezorgde momenten kunnen beleven. Dat gun je toch iedereen?
Doe ook mee aan de Intertoys-actie voor LINDA.foundation
